«Թրամփը չի ների հայերին՝ Քամալա Հարիսին աջակցելու համար» Ֆինքելն ու Կասենովը՝ Caliber.Az-կայքում

Թրամփի օրոք ԱՄՆ-ում հայերի հենարանները հայտնվել են լուրջ ճգնաժամի մեջ։ Ամենահայտնի հայամետ լոբբիստներից մեկը՝ մոլի ադրբեջանաֆոբ, նախկին սենատոր Մենենդեսը դատապարտվել է 11 տարվա ազատազրկման՝ կաշառակերության և կոռուպցիայի մեղադրանքով, հիմա մաքրման է ենթարկվում հայերի շահերը ակտիվորեն հովանավորող և ֆինանսավորող մեկ այլ կառույց՝ USAID գործակալությունը։ Մասնավորապես, հիշեցի USAID-ի 2024 թվականի վերջին նախաձեռնություններից մեկը՝ Հայաստանին դրամական օգնությունը 120 միլիոն դոլարից մինչև 250 միլիոն դոլարի կրկնապատկելու որոշումը։ Հիմա Երևանը դա ընդհանրապես չի տեսնի։ Պատահական չէ, որ աշխարհի շատ երկրները USAID-ը բացահայտ անվանում են «լրտեսական» կազմակերպություն, քանի որ այդ կազմակերպությունը խարխլել է այն երկրների պետական հիմքերը, որոնց քաղաքականությունը թեկուզ ինչ որ բանում չի համապատասխանում Վաշինգտոնի շահերին։
 
Այսպես, ի՞նչ ենք մենք հիմա տեսնում. Թրամփի նպատակաուղղված հարված հայկական լոբբիի՞ն, ԱՄՆ-ում հայամետ մեխանիզմների՞ն, թե՞ սա, ավելի շուտ,  անարդյունավետ քաղաքական կառավարման ֆինանսավորման վրա կառուցված բայդենական նախաձեռնությունների ժառանգության օպտիմալացնելու նոր նախագահի թիմի փորձ է։ Այս հարցով  Caliber.Az-ի թղթակիցը դիմել է օտարերկրյա քաղաքագետներին:
 
Իսրայելցի քաղաքագետ, միջազգային հարաբերությունների փորձագետ, ռաբբի Միխայիլ Ֆինկելի կարծիքով, Թրամփն ու Մասկը՝ պրագմատիստներ են, և ԱՄՆ-ի նախագահի վերջին ելույթը նվիրված էր հատկապես միջոցների համընդհանուր խնայողությանը։
 
«Ինչպես Թրամփն ասել է իր ելույթում, ԱՄՆ-ը նախատեսում է 2025 թվականին բյուջեից խնայել մեկ տրիլիոն դոլար նրա հաշվին, որ գումարներ չեն ծախսվի հիմարությունների, անհասկանալի կազմակերպությունների ֆինանսավորման, կեղծ պատրանքային նպատակների վրա։ Նա նաև նշել է, որ հիմա ԱՄՆ-ը չի վճարի հակամարտությունների, հեղափոխությունների և այն ամենի համար, ինչը չի վերաբերվում Ամերիկայի բարեկեցությանը։ Եվ հիմա պարզապես ընթանում է բյուջեի նպատակաուղղված կրճատում այն նպատակների համար, որոնք Բայդենը ֆինանսավորել է իր առատաձեռն ձեռքով։ Բերեմ օրինակներ։ Ամերիկան դադարեցրել է ֆինանսավորումն ու օգնությունը բոլոր երկրներին, բացի երկուսից: Դա Իսրայելն է, որ փաստորեն հանդիսանում է  Ամերիկայի արբանյակը և սիամական երկվորյակների պես սերտաճել է նրա հետ, ինչպես նաև Եգիպտոսը։ Ինչու՞ Եգիպտոս: Փաստն այն է, որ սա Մերձավոր Արևելքի խոշորագույն երկիրն է, որին, եթե դադարել ֆինանսապես օգնել, ապա իշխանությունը կարող է նորից ընկնել իսլամական ֆունդամենտալիստների ձեռքը։ Թրամփը դադարեցրել է նաև օգնությունը Ուկրաինային և այս շաբաթ փակել է բոլոր պաղեստինյան կազմակերպությունների գրասենյակը ԱՄՆ-ում, դադարեցրել է ֆինանսական օգնությունը Պաղեստինի ինքնավարությանը»,- ընդգծել է քաղաքագետը։
 
Նրա խոսքով, նույնը տեղի է ունենում այն աջակցության հետ, որը դեմոկրատները ավանդաբար ցուցաբերում էին հայկական նպատակներին ու շահերին։
 
«Դա ավարտվում է, որովհետև ներկայիս վարչակազմը դրանում նպատակահարմարություն չի տեսնում: Այսինքն՝ հանրապետականների, մասնավորապես Թրամփի համար շատ կարևոր է քաղաքական և տնտեսական պրագմատիզմը։
 
Բացի այդ էլ, եթե կշեռքի երկու նիժարի վրա դնել ԱՄՆ-ի շահերը Ադրբեջանի հետ փոխգործակցության մեջ և ԱՄՆ-ի շահերը Հայաստանի հետ փոխգործակցության մեջ, ապա հասկանալի է, որ կգերակշռի Ադրբեջանը։ Սա խոստումնալից, հզոր, սրընթաց զարգացող երկիր է, հարուստ էներգառեսուրսներով, հսկայական մտավոր ներուժով։ Մինչդեռ Հայաստանն այսօր, ցավոք, մեռնող երկիր է։ Հայերը փախչում են իրենց երկրից, այնտեղ իրենց համար չեն տեսնում, ո՛չ տնտեսական, ո՛չ քաղաքական ապագա։ ԱՄՆ-ի համար ինչու՞մն է նման Հայաստանի ֆինանսավորման օգուտը: Ոչ մի բանում։ Բացի այդ, մենք տեսնում ենք, որ հայկական կողմը դեռ պատրաստ չէ դիմել լիարժեք խաղաղության, մինչև հիմա լուծված չէ  Հայաստանի տարածքով Նախչըվան տրանսպորտային միջանցքի հարցը։
 
Կարևոր է նշել նաև, որ Թրամփն ունի անձնական վիրավորանք հայկական լոբբիի կողմից, որովհետև այն սերտաճել է Դեմոկրատական կուսակցության հետ, իսկ  Նահանգներում դեմոկրատական վարչակազմերը գրեթե գլխովին ճանաչել են «հայոց ցեղասպանությունը», աջակցել են Հայաստանին։ Նրանք հանդիսանում են Թրամփի անձնական թշնամիները, քանի որ ընտրություններում աջակցել են Քամալա Հարիսի թեկնածությանը, իսկ Թրամփը չի ներում նման վիրավորանքները։ Այնուամենայնիվ, հայերի նման պաղեստինամետ ակտիվիստները նույնպես պաշտպանեցին Քամալային, քանի որ հույս ունեին, որ դեմոկրատներն իրենց ամեն ինչ կտան։ Հետևաբար Թրամփը նրանց բոլորից հանել է ֆինանսավորումը և շատ խիստ կպատժի, նա նման բաներ չի ներում»,- համոզված է Մ. Ֆինկելը։
 
Մինչդեռ, ինչպես համարում է  A+Analytics հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, ղազախստանցի քաղաքագետ Ֆարհադ Կասենովը, ԱՄՆ-ի հայկական լոբբին, իհարկե, լուրջ տակտիկական սխալ է թույլ տվել։ Ձվերը ամբողջությամբ դնելով մեկ զամբյուղի մեջ, միանշանակ խաղադրույք կատարեց դեմոկրատների հաղթանակի վրա և հիմա վճարում է դրա համար։
 
«Անհրաժեշտ է նշել նաև, որ հայկական լոբբիի կողմից մենք չենք տեսնում տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների իրատեսական գնահատականը և ռացիոնալ դիրքորոշման արտահայտումը։ Ադրբեջանը պաշտպանեց իր ինքնիշխանությունը և վերադարձավ ՄԱԿ-ի կողմից ճանաչված սահմաններին։ Հիմա Բաքուն ակտիվորեն զարգացնում է իր տնտեսական, սոցիալական և քաղաքական բաղադրիչները, մինչդեռ Հայաստանը մինչև հիմա գտնվում է հայկական սփյուռքի և նրա արմատական տրամադրությունների ազդեցության տակ։ Եվ սա, իհարկե, չափազանց անառողջ իրավիճակ է։
 
Կարծում եմ, որ երբ նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմը սառեցրեց USAID գործակալության աշխատանքը՝ կազմակերպելով աշխարհով մեկ նրա սոցիալական ներդրումների համապարփակ ստուգումը, հազիվ թե այս քայլը հաշվարկել է որպես հարված հատկապես հայկական լոբբիին։ Այսօրվա միջոցառումների էությունը առաջին հերթին կայանում է նրանում, որպեսզի պարզաբանել, թե  USAID-ը որքան արդյունավետ է ծախսում բյուջետային միջոցները, անցկացնել նրա գործունեության աուդիտը, որպեսզի հասկանալ, թե նման գործունեությունը ապագայում որքանով կարող է անհրաժեշտ և օգտակար լինել ԱՄՆ-ին: Սակայն, այսպես թե այնպես, հիմա մեծ հարցականի տակ է այն ծրագրերի ճակատագիրը, որոնք գործակալությունը նախաձեռնել էր Հայաստանին և նրա շահերին աջակցելու համար՝ և այստեղ հայկական լոբբին պետք է սպասի Վաշինգտոնի որոշումներին, և որքան երկար՝ նույնպես պարզ չէ։ Տվյալ դեպքում խոսքը այնուամենայնիվ դեմոկրատների ժառանգության օպտիմալացման մասին է։ Սա հարվածել է արդյո՞ք ԱՄՆ-ում հայկական լոբբիի գործունեությանը, Հայաստանի ֆինանսավորմանը։ Անշուշտ, հարվածել է»,- ընդգծել է Կասենովը։