Եվրոպան փակում է աչքերը և սահմանները Երեք փորձագիտական կարծիքներ՝ Caliber.Az-կայքում

Մերձավոր Արևելքում ձգձգվող սրացումը կարող է հրահրել միգրացիայի նոր ալիք: 2014 թվականի հակամարտությունը արդեն իսկ հանգեցրել է միգրանտների զգալի հոսքի դեպի Եվրոպա և դարձել է Եվրամիությունում քաղաքական անկայունության կատալիզատոր՝ նպաստելով աջակողմյան եվրոսկեպտիկ ուժերի աճող ժողովրդականությանը:
 
Այսօրվա դրությամբ Շենգենյան համաձայնագրի 29 երկրներից 11-ը արդեն ներդրել կամ մտադիր են ներդնել սահմանային հսկողություն, ինչը առաջացրել է պետությունների միջև առաջին բախումներ: Այսպիսով, լեհ և գերմանացի սահմանապահների միջև վեճեր են ծագել փախստականներ ընդունելու փոխադարձ մերժման պատճառով:
 
Բրյուսելը ստիպված է արձագանքել աճող ճնշմանը՝ քայլեր ձեռնարկելով միգրացիայի սահմանափակման ուղղությամբ։ Մտահոգության լրացուցիչ գործոն է դառնում ահաբեկչական սպառնալիքների հնարավոր աճը՝ Իրանից և Գազայի հատվածից միգրանտների նոր ալիքի սկզբով:
 
Սրան ավելանում է ժողովրդագրական ճգնաժամը. Եվրամիությունում նկատվում է ծնելիության մակարդակի անկում և բնակչության թվաքանակի նվազում, որը աստիճանաբար փոխարինվում է միգրանտներով: Սա կարող է ուժեղացնել կենտրոնախույս միտումները հենց ԵՄ-ի ներսում:
 
Ներկայիս հակամարտությունը կհանգեցնի արդյո՞ք պաղեստինցիների և իրանցիների զանգվածային արտագաղթի դեպի Եվրոպա: Ու Եվրամիությունը արդյո՞ք ունակ է հաղթահարել նման մարտահրավերը:
 
Caliber.Az-ի հետ իրենց կարծիքներով կիսվել են միջազգային փորձագետները։
 
Դանիացի վերլուծաբան և միջազգային հարաբերությունների փորձագետ Սամեր Ռաշեդ Էլիասը համարում է, որ Եվրոպայում միգրացիայի խնդիրը մնում է չափազանց զգայուն։
 
«ԵՄ-ի ներսում՝ փախստականների հոսքը նվազեցնելու ուղղությամբ միասնական ռազմավարություն չկա։ Հույսեր կային՝ Սիրիայում իրավիճակի կայունացման և քաղաքացիություն և մշտական կարգավիճակ չստացած փախստականների վերադարձի մեկնարկի վրա։ Սակայն խոսել Սիրիայում լիակատար անվտանգության մասին դեռևս անհնար է։
 
Իրանի հետ կապված իրավիճակը իրենից մարտահրավեր է ներկայացնում ոչ միայն Եվրոպայի, այլ նաև Ռուսաստանի, Հարավային Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի երկրների համար։ Զանգվածային արտագաղթը կազդի մարդասիրական իրավիճակի վրա, կբարդացնի ահաբեկչության դեմ պայքարը և կխաթարի տարածաշրջանային անվտանգությունը։
 
Այժմ գլխավորը՝ որքան հնարավոր է արագ դադարեցնել ռազմական գործողությունները՝ չհասցնելով Իրանում ռեժիմի փոփոխությանը կամ քաղաքացիական պատերազմի, ինչը անխուսափելիորեն կհանգեցնի բնակչության զանգվածային փախուստի», - ընդգծում է փորձագետը։
 
Եվրամիությունը, նրա խոսքով, չունի այնպիսի ընդհանուր միգրացիոն քաղաքականություն, որին կաջակցեին բոլոր 27 անդամ պետությունները։
 
«Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են աջակողմյան կուսակցությունները ամրապնդում իրենց դիրքերը՝ հատկապես Գերմանիայում, որտեղ նրանք ստացել են ձայների ավելի քան 20%-ը: Սա ճնշում է գործադրում կառավարությունների վրա: Թրամփի կոմից քննադատությունից հետո ԵՄ-ն խստացրել է իր միգրացիոն կանոնները: Քննարկվում է ԵՄ-ից սահմաններից դուրս ֆիլտրացիոն ճամբարներ ստեղծելու գաղափարը, որտեղ կորոշեն, ով ունի մուտքի իրավունք, իսկ ով՝ ոչ»:
 
Այս խստացումը ընդգրկել է գրեթե ամբողջ Միությանը։ Նույնիսկ այն երկրներում, որոնք ավանդաբար լոյալ են միգրանտների նկատմամբ, ինչպիսիք են Նորվեգիան և Շվեդիան՝ մոտեցումները փոխվում են։ Շվեդիայում ծայրահեղ աջ կուսակցությունը, չնայած կառավարությունում չէ, թելադրում է միգրացիոն օրակարգի պայմանները։
 
Իտալիան արդեն կառավարվում է աջերի կողմից։ Ֆրանսիան և այլ երկրները նույնպես խստացնում են միգրացիոն նորմերը։ Եթե Շենգենը փաստորեն չեղարկվի և վերականգնվի սահմանային վերահսկողությունը՝ դա հարված կլինի եվրոպական ինտեգրման ամբողջ գաղափարին», - պարզաբանում է Էլիասը։
 
Նա ասել է, որ վերջին մեկուկես տարվա ընթացքում այցելել է Հունաստան, Նիդեռլանդներ և Բելգիա։
 
«Ես Գազայի հատվածից շատ երիտասարդներ եմ տեսել Բրյուսելի, Աթենքի, Կրիտաի փողոցներում։ Պատերազմի ավարտից կամ Թրամփի Գազայի վերաբերյալ ծրագրի իրականացումից հետո նրանց թիվը կտրուկ կաճի։ Չէ որ Գազայի հատվածը դարձել է կյանքի համար անպիտան տարածք։ Նույնիսկ մշտական ֆինանսական օգնության դեպքում այն վերականգնելու համար տասնամյակներ կպահանջվեն։
 
Բացի այդ էլ, կան Աֆղանստանից միգրացիոն հոսքեր Իրանի տարածքի միջոցով։ Եվրոպան աշխատուժի կարիք ունի, բայց գնալով ավելի շատ են հնչում մայրցամաքի քրիստոնեական կերպարի պաշտպանության ձայներ։ Սա դրանով հանդերձ, երբ միգրանտների երկրորդ սերնդի շրջանում ծնելիության մակարդակն արդեն հավասարվել է տեղացիների մակարդակին։
 
Այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով Գազայի և Իրանի հակամարտությունների հետևանքները՝ Եվրոպան կբախվի լայնածավալ մարտահրավերների հետ։ Միգրացիայի ծավալները կարող է նույնիսկ գերազանցել 2015-2016 թվականների սիրիական ճգնաժամը», - համարում է փորձագետը։
 
Գերմանացի քաղաքագետ, Բրեմենի համալսարանի միջազգային հարաբերությունների մագիստրոս Իսա Ջավադովը ենթադրում է, որ առայժմ վաղ է խոսել լայնածավալ ճգնաժամի մասին։
 
«Իրանի և Իսրայելի միջև բացահայտ առճակատումը միայն թափ է հավաքում, և այնուամենայնիվ հույս կա, որ կողմերը կսահմանափակվեն պատասխան հարվածների շարքով։ Ինչ վերաբերում է Գազային, ապա այնտեղից զանգվածային արտագաղթը Իսրայելի կողմից շրջափակման ներկայիս պայմաններում անհնար է։ Բնակչությունը բացասաբար է ընկալում Թրամփի և Նեթանյահուի վերաբնակեցման ծրագիրը՝ էթնիկ զտումների իրական վախ կա։
 
Նույնիսկ եթե նման հոսքեր սկսվեն, ահաբեկչական սպառնալիք չպետք է սպասել։ ԵՄ-ում իրանական և պաղեստինյան սփյուռքը լավ ինտեգրված է և հակված չէ արմատականությանը։ Համասը և նմանատիպ շարժումները կողմնորոշված են տեղական գործողությունների վրա և արտասահմանում հարձակումներ չեն իրականացնում», - պարզաբանում է քաղաքագետը։
 
Նրա խոսքով, Եվրոպան 2022 թվականին արդեն անցել է նմանատիպ փորձի միջով, ընդունելով միլիոնավոր ուկրաինացիների։
 
«Սա խորհրդարաններում բուռն քննարկումներ է առաջացրել նպաստների և աջակցության միջոցառումների նպատակահարմարության վերաբերյալ։ Էներգետիկ և պաշտպանական ճգնաժամի  պայմաններում ռեսուրսները սահմանափակ են։ Հետևաբար, արդեն հիմա մի շարք երկրներում դադարեցնում են վճարումները և չեն երկարաձգում բնակության թույլտվությունները նրանց համար, ովքեր սահմանված ժամկետում աշխատանք չեն գտել։
 
Խստացվում են քաղաքական ապաստան ստանալու չափանիշները։ Նախապատվությունը տրվում է որակավորված միգրանտներին, առաջին հերթին Արևելյան Եվրոպայից և Բալկաններից։ Ավելի քիչ հարմար թեկնածուները կարող են մնալ իրենց ծագման երկրներում կամ երրորդ երկրներում՝ Թուրքիայում սիրիացիների օրինակով», - պարզաբանում է Ջավադովը։
 
Մերձավոր Արևելքի հետազոտությունների կենտրոնի (Կիև) փոխտնօրեն Սերգեյ Դանիլովը Իրանից փախստականների նոր ալիքի սպառնալիքը համարում է լիովին իրական։
 
«Իրանը արդեն մտել է խորը տնտեսական և սոցիալական ցնցումների փուլ։ Եթե ռեժիմը դիմանա, այն կկիրառի բռնություն բողոքի ցույցերի դեմ։ Եթե այն տապալվի՝ կսկսվի քաոս և հնարավոր քաղաքացիական պատերազմ։ Ամեն դեպքում, բնակչության մի մասը կփորձի լքել երկիրը։
 
Թուրքիան դժվար թե նորից դառնա փախստականների տարանցիկ կետ, ինչպես Սիրիայի դեպքում։ Չկա ո՛չ քաղաքական հետաքրքրություն, ո՛չ ներքին պահանջարկ։ Հնարավոր էնմիգրացիոն ճնշման աճ Հարավային Կովկասի վրա, բայց այնտեղից էլ ԵՄ ուղիղ ճանապարհ չկա», - համարում է փորձագետը։
 
Նա ենթադրում է, որ միգրացիոն ճգնաժամը այլ բնույթ կստանա։
 
«Ամենայն հավանականությամբ, ԵՄ-ն միջոցներ կհատկացնի ճամբարներ ստեղծելու համար՝ կամ հարևան երկրներում, կամ հենց Իրանի անվտանգ գոտիներում։ Սա ռիսկեր է ստեղծում է անվտանգության և քաղաքական հետևանքների տեսակետից, բայց նման մոտեցումը ավելի հավանական է թվում, քան Անգելա Մերկելի ժամանակների «բաց դռների» քաղաքականության կրկնությունը», - ամփոփել է Դանիլովը։