Կոպիտ խառնվածքով դեսպան Սոբհանին լքում է Հայաստանը

Հայաստանում Իրանի սկանդաային հայտնի դեսպան Մեհդի Սոբհանին ավարտել է այդ երկրում իր դիվանագիտական առաքելությունը: Այս առիթով նրան ընդունել է Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար արարատ Միրզոյանը, ով նշել է, որ «չնայած բարդ ժամանակահատվածին՝ երկու երկրներին հաջողվեց ոչ միայն հաղթահարել դժվարությունները, այլ նաև հասնել շոշափելի արդյունքների հարաբերություններում»: Համագործակցության խորացման և հայ-իրանական բարեկամական կապերի ամրապնդման գործում նշանակալի անձնական ավանդի համար Միրզոյանը Սոբհանիին է հանձնել՝ Հայաստանի նախագահի հրամանագրով նրան շնորհված Բարեկամության շքանշանը և հաջողություններ մախթել հետագա գործունեության մեջ:
 
Հայկական դիվանագիտության ղեկավարի գործողություններում և հայտարարություններում զարմանալի և դատապարտելի ոչինչ չկա: Սովորական պրակտիկա է, սակայն մենք չկարողացանք ձեռնպահ մնալ այդ ելույթից, որպեսզի վայելենք հայկական դիվանագիտական ասպարեզից սադրիչի,  չվախենանք այդ խոսքից՝ հեռանալուց։
 
Սոբհանին սերտ կապեր ուներ Իրանական հեղափոխության պահպանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) հետ և մինչև Հայաստանում դեսպան նշանակվելը եղել է դիվանագիտական ներկայացուցիչ Սիրիայում: Հաշվի առնելով, թե ինչպիսի դեր է Թեհրանը խաղացել այդ արաբական երկրում, ամենասկզբից իսկ պարզ էր, որ Սոբհանիին Հարավային Կովկաս են ուղարկել գիշատիչ առաքելությամբ՝ ամեն կերպ խոչընդոտել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հաստատմանը։
 
Նա իր գործունեությունը սկսեց 2023 թվականի հուլիսին՝ Ադրբեջանի և Իրանի միջև հարաբերություններում աստիճանաբար սրվող ճգնաժամի ժամանակ, Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանատան վրա ահաբեկչական հարձակումից վեց ամիս առաջ, որի հետևանքով սպանվեց դեսպանատան աշխատակիցներից մեկը։
 
Սոբհանին անմիջապես սկսեց Ադրբեջանին սպառնալիքներով, ընդ որում հիմնական թեման, որի շուրջ պտտվում էին դեսպանի հայտարարությունները՝ Զանգեզուրի միջանցքն էր։ Ահա դրանցից մի քանիսը. «Ոչինչ չի կարելի լուծել ուժով։ Ոչ մի «Զանգեզուրի միջանցք» չի լինի»; «Մեր կարմիր գծերը չեն փոխվել, մենք դեմ ենք միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների փոփոխությանը»; «Մենք կտրականապես դեմ ենք ցանկացած աշխարհաքաղաքական փոփոխությանը և միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների փոփոխությանը»; «Մենք չենք ուզում օգտագործել այդ բառը։ Մենք համաձայն ենք հաղորդակցությունների բացմանը, եթե դա տեղի ունենա Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության հիման վրա։ Բացի այդ, մենք դեմ ենք ամեն ինչի, որն ունի միջանցքային տրամաբանություն։ Մենք դեմ ենք ցանկացած աշխարհաքաղաքական փոփոխությանը»։
 
Որևէ մեկը ընդհանրապես կբացատրի, թե ի՞նչ բան է միջանցքային տրամաբանություն։ Այդպիսի տպավորություն կա, որ այս տերմինը հորինել են Իրանում, որպեսզի այն հեշտությամբ թաղել։ Ինչը վերջիվերջո, և տեղի ունեցավ, և այդ մասին քիչ ստորև։
 
Սոբհանին նաև ակտիվորեն հանդիպումներ է ունեցել տարբեր ճամբարների հայ քաղաքական գործիչների հետ՝ առաջ մղելով գաղափարն այն մասին, որ իբր հատկապես Իրանն է հանդիսանում Հայաստանի անվտանգության միակ երաշխավորը՝ ի հակակշիռ ինչպես Արևմուտքին, այնպես  էլ Ռուսաստանին։ Նա դա արել է կոնսպիարտիվության հետ սահմանակցող կուլիսային դիվանագիտության լավագույն ավանդույթներով։
 
Վայ-դեսպանը հիշվեց նաև իր սադրիչ հայտարարություններով՝ Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանից հայերի իբր բռնի տեղհանման և նույնիսկ «ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի» մասին։
 
Դե նաև, վերջապես, թշնամանքի հերթական նոպան դեսպանին համակեց ամռանը Իրանի վրա Իսրայելի ավիահարվածներից հետո։ Սկզբում նա ասաց, որ, հետախուզական տեղեկությունների համաձայն, Ադրբեջանի տարածքը իբր օգտագործվել է Իրանի վրա հարձակվելու համար։ Սակայն մի քանի օր անց նա ստիպված եղավ հայտարարել՝ Իսրայելի գործողություններին Ադրբեջանի մասնակցության վերաբերյալ Թեհրանի ապացույցների բացակայության մասին։
 
Նույն ճակատագրին արժանացավ նաև վերը նշված «միջանցքային» հռետորաբանությունը։ Այն բանից հետո, երբ Փաշինյանը ստորագրեց «Թրամփի ւղուն»  հավանություն տվող Համատեղ հռչակագիրի տակ, լիովին անտեսելով այսպես կոչված իրանական կարմիր գծերը՝ Սոբհանին արտահայտվեց այն ոգով, որ, իբր, Թրամփի ճանապարհը՝  լավ բան է, քանի որ այն միջանցք չէ։
Ինչևէ, Սոբհանիի առաքելության ավարտը խորապես խորհրդանշական է՝ այտերը փքած և Ադրբեջանի հասցեին մաղձ թափող սուբյեկտին որպես Հայաստանի դեսպան պահելը հիմա Թեհրանին ձեռնատու չէ։ Այո և Բաքվի և Երևանի միջև կնքված համաձայնագրերը բարենպաստ մթնոլորտ չեն ստեղծում Հարավային Կովկասում խաղաղության նկատմամբ թշնամական վերաբերմունքի համար։
 
Միջնորդական ընդլայնման վրա հիմնված իրանական արտաքին քաղաքականության երկարատև էպոպեան փլուզվում է, և հիմա Թեհրանը ստիպված կլինի՝ իր աշխարհաքաղաքական գոյության նոր դոկտրինա մշակել։ Ամենախելացի ելքը կլինի հարևանների հետ վստահելի հարաբերություններ ընտրելը։ Այս հարցում Ադրբեջանը հուսալի գործընկեր է։ Սակայն չարժե փորձարկել մեր երկրի ամրությունը։ Հակահարվածը կլինի անհապաղ։
 
Իսկ հիմա ի՞նչ պետք է անի կռվասեր դիվանագետը։ Պատասխանը պարզ է. ֆուտբոլային լեզվով ասած՝ բուտսերը կախի մեխի վրա։ Հաջորդ խաղում նրա համար արդեն տեղ չկա։