Մեծամտությունը եթե արատ չէ, ապա շատ մեծ մոլորություն է Իսկ մեր սահմանը փակ է

Caliber.Az-ը մեկ անգամ չէ, որ հայ-ադրբեջանական պայմանական սահմանին ԵՄ-ի առաքելության մասին տեղեկատվություն է հրապարակել։ Այո, այնտեղ նրանք 200 հոգուց ավել են, թաքուն նայում են, գաղտնալսում են, հոտոտում ու հետևում են։ Նրանց աշխատանքն է այդպիսին, այո և համապատասխան նյութական ապահովությունը. առաքելության տեխնիկական հագեցվածությամբ զբաղվում է Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամը, որը Հայաստանին արդեն հատկացրել է 10 մլն եվրո։ Պաշտոնական վարկածն ասում է, որ ամբողջ 10 միլիոնը կուղղվի «ճգնաժամային և արտակարգ իրավիճակներում խաղաղ բնակչության պաշտպանության բարելավմանը», ինչին խելացի մարդիկ, իհարկե, չեն հավատում, և այդ իսկ պատճառով էլ ադրբեջանական կողմը ուշադիր հետևում է այս առաքելության գործունեությանը ընդհանրապես և նրան, թե կոնկրետ ինչ է գնում Հայաստանը, մասնավորապես:
 
Մի քանի օրինակ ամենաթարմերից: Փետրվարի 12-ի ժամը 10:09-ին արձանագրվել է՝ Քեշիշքյենդի շրջանի Արփա բնակավայրի ուղղությամբ Հայաստանի զինված ուժերի մարտական դիրք երեք ամենագնացների ժամանում, որոնցից երկուսի վրա եղել են Եվրոպական միության, իսկ մեկի վրա՝ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի դրոշները, ինչպես նաև Հայաստանի զինված ուժերի մեկ «ՈւԱԶ-Պատրիոտ» մակնիշի ավտոմեքենա։ Այնտեղ եղել են վեց դիտորդներ, երկու զինծառայողներ և չորս քաղաքացիներ, սկզբում դիտարկումներ են անցկացրել, իսկ քիչ անց, տեղափոխվելով մեկ այլ մարտական դիրք, զբաղվել են ադրբեջանական բանակի դիրքերի լուսանկարումով և տեսանկարահանմամբ։ Տարածքում եվրալրտեսների և ԿԽՄԿ-ի ներկայացուցիչների գործողությունները նկատվել են այդ ուղղությամբ տեղակայված ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումների տեսողական և տեխնիկական միջոցներով։
 
Իսկ հաջորդ օրը՝ փետրվարի 13-ին, լրտեսական առաքելության ներկայացուցիչները զննումներ են անցկացրել արդեն Գուբադլի շրջանի հետ սահմանային գոտում։ Նրանք հեռադիտակով զննել են Ադրբեջանի շրջակայքն ու տարածքը։ Իհարկե, նրանց տեղաշարժերն այս անգամ էլ վերահսկվել և գրանցվել են ադրբեջանցի զինվորականների կողմից, քանի որ մեզ մոտ մեծահասակների պես խիստ է, և սահմանն էլ  փակ է։
 
Չնայած նրան, որ պայմանական սահմանին ԵՄ-ի առաքելության առկայությունը դուր չի գալիս մեզ՝ նրա ներկայության մանդատը, Հայաստանի խնդրանքով, երկարացվել է ևս երկու տարով՝ մինչև 2027 թվականի փետրվարի 19-ը։ Եվ այս ամենը չնայած նրան, որ Ադրբեջանը բազմիցս և բոլոր մակարդակներում դժգոհություն է հայտնել ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ՝ նշելով, որ ԵՄ-ի առաքելությունը գործում է առանց Բաքվի հետ համաձայնեցնելուն։ «ԵՄ-ի նույն առաքելությունը թող մտնի Ադրբեջանի տարածք»-ի ոգով պատասխանները չեն ընդունվում, Ադրբեջանի տարածքում միսիոներների համար տեղ չկա՝ Ընդհանրապես։ Թեկուզ այն պատճառով, որ անհրաժեշտության դեպքում, շեշտում եմ, անհրաժեշտության, մենք գերադասում ենք խոսել ԵՄ-ի կազմի մեջ մտնող յուրաքանչյուր երկրի հետ առանձին, իսկ եթե և խոսում ենք Բրյուսելի այս կամ այն ատյանների հետ, ապա սա ոչ այլ ինչ է, քան քաղաքավարություն, և դա համարում ենք Ադրբեջանի կողմից բարի կամքի ժեստ։
 
Եվրոպական կողմի կարծիքով, հենց որ պայմանական սահմանին հայտնվել է մոնիթորինգային առաքելությունը, այնտեղ զինված միջադեպերի թիվն անմիջապես նվազել  է։ Սա պետք է հասկանալ որպես «իսկ եթե մենք չլինեինք, ապա…»: Մեծամտություն՝ իհարկե, չափից դուրս, բայց իրականության հետ ոչ մի կապ չունեցող: Զինված միջադեպերի թիվը նվազել է 2024 թվականի փետրվարի 12-ից անմիջապես հետո, և հայկական կողմը պետք է այս ամսաթիվը հիշի ավելի լավ, քան բոլոր առաքելությունները և ողջ ԵՄ-ն միասին վերցրած, թեև ԵՄ-ում այս ամսաթիվը նույնպես հիշում են։ Վերականգնենք իրադարձությունների հաջորդականությունը. նախ հայ դիպուկահարը կրակում է ադրբեջանցի սահմանապահի վրա, ադրբեջանցի սահմանապահը վիրավորվում է, որից հետո Ադրբեջանի Պետական սահմանապահ ծառայությունը անցկացնում է «Հատուցում» գործողությունը և լիկվիդացնում է Հայաստանի զինված ուժերի մարտական դիրքերը։ Մեր կողմի արդյունքից լիովին գոհ է՝ հանած չորս հայ զինյալներ «Երկրապահ» ահաբեկչական կազմակերպությունից։ Բայց հակառակորդին պատժելու գործում մեր վայելչությանը ու համեստությանը պատշաճ հատուցելու փոխարեն՝ Եվրոպայում ափսոսանք հայտնեցին ադրբեջանական կողմից ուժի անհամաչափ կիրառման համար։ Մենք, ի դեպ,  կատարվելուց հետո նույնպես մի փոքր ափսոսում էինք՝ ուժի կիրառումը իսկապես մի փոքր անհամաչափ էր, այլապես ոչնչացված  «երկրապահներ», կամ զինվորներ շատ ավելի կլինեին։ Այնպես որ, եթե ինչ-որ բանում և վշտանում ենք, ապա միայն նրա համար, որ ոչնչացվել են ընդամենը չորս «երկրապահներ»։ Հատկապես այս ցուցադրական ճիպոտահարումից հետո է զինված միջադեպերի թիվը նվազել, և դա միանգամայն հասկանալի է. առաքելությունները առաքելություններ են, բայց, ահա, եթե  ինչ-որ բան լինի, Հայաստանին «երկրապահներ», այո և զինակոչիկներ պարզապես չեն բավականացնի։ 
 
Ընդհանրապես, եթե որևէ մեկը մինչև հիմա չի հասկացել, ապա Ադրբեջանը մի երկիր է, որի ձայնը բավականին կարևոր է, և մեր դիրքորոշման հետ պետք է հաշվի նստել։ Իսկ եթե որևէ մեկը ենթադրում է, որ Ադրբեջանի կարծիքը կարելի է անտեսել, ապա թող չզարմանա, որ նման բնույթի հիմար ու ապաշնորհ մոլորությունը անպայման կբերի հարաբերությունների սառեցման։ Պարզապես, ամեն ինչ միշտ պետք է ժամանակին անել, և պայմանական (կցանկանայի ընդգծել՝ հատկապես պայմանական) սահմանին ԵՄ-ի առաքելության առկայության հարցը անպայման դրվելու է կտրուկ ձևով։ Երբ դա կլինի առավելագույնս նպատակահարմար:
 
Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի զինված ուժերի կողմից հնարավոր սադրանքներին... Ապ, կրակային շփման դեպքում, ես հայ զինվորականների փոխարեն, մեծ հույս չէի դնի ԵՄ-ի առաքելության վրա։ Այո, առաքելությունը գտնվում է պայմանական սահմանին, միայն, ինքնին ԵՄ-ն նրանից հեռու է, նրանք չեն հասցնի, այո և դժվար թե միջամտեն, ամենածայրահեղ դեպքում ԵՄ-ն կրկին խորը մտահոգություն և ցավակցություն կհայտնի զոհված զինվորների ընտանիքներին։ Հետո վճռականորեն ինչ-որ բան կպահանջեն ու հերթական անգամ ոչինչ չեն ստանա։ Այնպես որ, Հայաստան փոխարեն ես լրջորեն կմտածեի, թե արժե արդյոք վստահել նրանց, ովքեր խաբել են նրան ճիշտ այնքան անգամ, որքան նրան «ծովից ծով» տարածք են խոստացել։ Որովհետև, եթե ինչ-որ բան պատահի, «Իթի գովանը»-ը ում ասես կընտելացնի նավին։