Ներգրավվել ազդեցության ուղեծրում Փորձագետները Լավրովի Հայաստան կատարած այցի մասին

«Լիակատար վերաբեռնո՞ւմ Մոսկվայի հետ հարաբերություններում» — այս ենթադրությունը արվում է Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի Հայաստան այցի լույսի ներքո։ Հետաքրքիր է, որ չնայած այցի ծրագիրը կազմվել էր որոշ չափով արագ, շտապողականորեն, այցի մեկնարկից մի քանի օր առաջ նշվել էր, որ այն «մշակվում է», այժմ պարզ է դարձել, որ օրակարգը բավականին ընդարձակ է լինելու։

«Շփումները տեղի կունենան 2024 թվականի հոկտեմբերի 8-ին ամենաբարձր մակարդակով ձեռք բերված պայմանավորվածությունների, ինչպես նաև Արարատ Միրզոյանի՝ Մոսկվա կատարած այցի ընթացքում հունվարի 21-ին ձեռք բերված պայմանավորվածությունների շրջանակներում», - ասվում է Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության հայտարարության մեջ։

Սակայն, Երևանում տրամադրությունը հեռու է բարեկամական լինելուց։ Ինչպես գրում են հայկական թելեգրամյան ալիքները, մայիսի 20-ի առավոտյան Հայաստանի մայրաքաղաքում Կիևյան կամրջի վրա հայտնվել է հսկայական պաստառ, որի վրա Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը պատկերված է որպես մարդասպան։ Այս տեսողական տարրը Ռուսաստանի բարձրաստիճան դիվանագետի այցի դեմ ուղղված գործողությունների մի մասն է, որը, ինչպես հաղորդում են տեղական աղբյուրները, ներառում է բողոքի ցույցեր Ռուսաստանի դեսպանատան և Արտաքին գործերի նախարարության շենքի մոտ։

Այսպիսով, ինչպե՞ս պետք է մեկնաբանել Լավրովի այցը Հայաստան, որպես ժամացույցների պարզ ստուգում համագործակցության համատեքստում, թե՞ որպես հարաբերությունների լուրջ վերաբեռնում, ընդհուպ մինչև լիարժեք վերադարձ Մոսկվայի ազդեցության տակ։ Այս հարցին Caliber.Az-ի համար պատասխանում են ռուս փորձագետները։

«Поистине» պորտալի գլխավոր խմբագիր Ռուսլան Այսինի խոսքով՝ Մոսկվան փորձում է կրկին Հայաստանը ներառել իր ազդեցության ուղեծրում։ Բայց դա այնքան էլ հեշտ չէ, ինչպես թվում է, քանի որ ճանապարհի կեսին մեքենան շրջելը բոլորովին էլ հեշտ չէ։

«Պետք է հստակ հասկանալ, որ Երևանն արդեն որոշակի հարաբերություններ է հաստատել ԵՄ-ի հետ։ Եվ այդ պատճառով էլ Փաշինյանը նախընտրում է լինել Եվրամիության թևի տակ, քան Ռուսաստանի։ Այստեղ պետք է նշել, որ նախագահ Ալիևի հետ վերջին հանդիպումը, այնուամենայնիվ, կառուցողական էր և լի փոխըմբռնմամբ։ Հետևաբար, գուցե Հայաստանը պետք է բարեկամական հարաբերություններ զարգացնի Բաքվի, Եվրոպայի հետ, այլ ոչ թե կրկին վերադառնա Ռուսաստանի լիակատար վերահսկողության տակ։ Եվ բավականին ակնհայտ է, որ Կրեմլը չի պատրաստվում գուրգուրել Երևանին։ Ավելին, Թրամփի իշխանության գալու և այլ իրադարձությունների ֆոնին Մոսկվան ակնհայտորեն աշխուժացել է, ամրապնդել է իր դիրքերը՝ հասկանալով, որ նախաձեռնությունը անցնում է իր կողմը։ Ահա թե ինչու է Մոսկվան մեծացնում ճնշումը:  Երևանը հիմա ստիպված է մտածել, թե ինչ անել հաջորդիվ։

Հնարավոր է, որ Փաշինյանին հաջողվի ազատվել Մոսկվայի «տաք գրկից» և Ռուսաստանի ակնհայտորեն աճող ազդեցությունից։ Սա մեկ անգամ չէ, որ տեղի է ունեցել նրա քաղաքական կենսագրության մեջ։

Ինչ վերաբերում է Երևանում հակառուսական գործողություններին, սա Փաշինյանի երկու աթոռների վրա նստելու ջանասիրաբար փորձերի ևս մեկ կողմնակի ազդեցություն է. ընդունելով ՄՔԴ-ի իրավասությունը, որը պարտադրում է ձերբակալել Պուտինին, Երևանը՝ բոլոր ճակատներում իր քաղաքական խաղերով, այժմ չափազանց քննադատաբար է դիտարկվում նաև ԵՄ-ում։ Նրանք հասկանում են, որ Հայաստանը այն երկիրը չէ, որը կարող է կատարել իր պարտավորությունները», - ասել է Ռ. Այսինը։

Քաղաքագետ Ռենատ Սավինն իր հերթին կարծիք է հայտնել, որ Երևանը ընկել է սեփական ամբիցիաների և վատ մտածված նախաձեռնությունների թակարդը։ Եվ, ըստ երևույթին, ոչ վերջին անգամ։

«Փաշինյանի աշխարհաքաղաքական շպագատները, ինչպես լրատվամիջոցները դիպուկ նկարագրեցին Երևանի քաղաքականությունը, իսկապես թանկ են նստում Հայաստանի վրա։ Եվ հիմա, երբ Եվրոպան նկատելիորեն պակաս ուշադիր է դարձել այս երկրի նկատմամբ, իսկ Մոսկվային որպես գործընկեր դիտարկող Թրամփի քաղաքականության ազդեցությունը գնալով մեծանում է, Փաշինյանը ստիպված է հաշվի առնել խաղի պայմանները։ Եվրոպան ակնհայտորեն այնքան էլ հետաքրքրված չէ Հայաստանով, որքան սկզբում ցույց տվեց։ Սա, իհարկե, սպասելի և կանխատեսելի էր, բայց զվարճալի է, որ Երևանը խաբվեց այս եվրոպական բլիթներով՝ փչացնելով հարաբերությունները Մոսկվայի հետ և թուլացնելով նրա դիրքերը։ Ի տարբերություն Ադրբեջանի, որը միշտ ունի ուժ և կամք՝ սահմանելու իր սահմաններն ու տեսլականը։ Մայիսի 9-ին առաջնորդների չեղարկված և իրականացված այցերը հստակ ցույց են տալիս, թե ով է Մոսկվային տեսնում որպես գործընկեր, իսկ ով՝ որպես սյուզերեն։

Այնպես որ, Լավրովի ներկայիս այցը Հայաստան միայն ապացուցում է Փաշինյանի դեռևս չձևավորված, անկեղծ ասած՝ թույլ քաղաքականության գործոնը, որն ի վիճակի չէ նախապես հաշվարկել քայլերը։ Հայաստանը կրկին ընկնում է Ռուսաստանի ազդեցության տակ. սա փաստորեն Փաշինյանի կողմից հարկադրված քայլ է», - ասել է Ռ. Սավինը։