Նոր փուլի սկիզբը և Հայաստանի մնացած գեշտալտը «Կարմիր գծերը» և ընդդիմության ուղղված Փաշինյանի ուղերձները

Նախօրեին հայ ժողովրդին ուղղված իր ուղերձում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մի շարք լավատեսական հայտարարություններ արեց Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ՝ հիմք ընդունելով օգոստոսի 8-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հովանու ներքո Սպիտակ տանը ձեռք բերված Վաշինգտոնյան համաձայնագրերը: Իր ելույթում ՀՀ վարչապետը շեշտեց, որ Բաքուն և Երևանը Վաշինգտոնում փաստաթղթերը ստորագրելուց հետո խաղաղության են հասել՝ նշելով, որ սա անվերապահ հաջողություն է և՛ Հայաստանի, և՛ Ադրբեջանի համար։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության է հաստատվել։ Օգոստոսի 8–ից հետո մենք ապրում ենք բոլորովին ուրիշ Հարավային Կովկասում, նոր Հայաստանի Հանրապետությունում», - ասաց Փաշինյանը՝ հավելելով, որ ձեռք բերված համաձայնագրերը հնարավորություն են տալիս փակել երկու ժողովուրդների միջև թշնամանքի էջը։

«Մենք վերջնականապես մերժել և բացառել ենք պատերազմը որպես գործիք, և սա նշանակում է նոր փուլի սկիզբ։ Սա փաստ է, որը երբեք չի կարող և չպետք է վերանայվի, այն բացում է մեր երկու ժողովուրդների միջև թշնամանքի էջը փակելու ճանապարհը», - ասաց վարչապետը և հավելեց. «Միայն ղարաբաղի հարցի փակումը հնարավոր դարձրեց Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված խաղաղությունը», - ընդգծելով, որ որոշ ուժեր պարզապես ղարաբաղի հարցը օգտագործեցին որպես գործիք՝ Հայաստանում իրենց սեփական խնդիրները լուծելու համար։

Կարծում ենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը այս խայթիչ ուղերձը հասցեագրել է առաջին հերթին ղարաբաղյան կլանի նախկին առաջնորդներին՝ ՀՀ նախկին նախագահներ Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին, ովքեր իրենց նախագահության ողջ ընթացքում թալանել են երկիրը և լցրել իրենց գրպանները՝ անտեսելով հայ ժողովրդի շահերը։ Արդյունքում, այսօր հայ հասարակության ճնշող մեծամասնությունը դեմ է, որ այդ անձինք կրկին լինեն պետության ղեկին և լուրջ չի վերաբերվում նրանց ապարդյուն կոչերին՝ տապալելու ներկայիս իշխանություններին։

Եվ այն փաստը, որ Նիկոլ Փաշինյանը դեռևս իշխանության ղեկին է, ենթադրում է, որ այս երկրի քաղաքացիների մեծամասնությունը շատ ավելի է վստահում վարչապետի քաղաքականությանը, քան նրա քաղաքական հակառակորդներին, այդ թվում՝ ընդդիմությանը, ղարաբաղյան կլանին և բարձր հոգևորականության ներկայացուցիչներին։ Հետևաբար, մեծ հավանականությամբ, երեկ Ադրբեջանի հետ խաղաղ կարգավորման մասին հայտարարություններ անելիս, գործող վարչապետը նպատակ ուներ լիովին ստանալ հայ հասարակության աջակցությունը՝ տեսանելի ապագայում համապարփակ խաղաղության փաստաթուղթ ստորագրելու ուղղությամբ շարժվելու համար։ Դրա մասին է վկայում նաև այն փաստը, որ դեռևս 2024 թվականի գարնանը հայ հասարակությունը համարժեք գնահատեց և համաձայնեց վարչապետի հայտարարություններին Ղազախի շրջանի չորս գյուղերը՝ Բաղանիս Այրըմը, Աշաղը Ասքիփարան, Խեյրիմլին և Գըզըլհաջըլըն Ադրբեջանի վերահսկողությանը վերադարձնելու և սահմանի մի մասը սահմանազատելու անհրաժեշտության մասին։ ստ էության, սա Փաշինյանի քաղաքական հաջողությունն էր երկրի ներսում և քաղաքացիների կողմից նրա նկատմամբ լուրջ վստահության ցուցիչ։ Արդյունքում, ընդդիմության և եկեղեցու բոլոր փորձերը՝ բողոքի ցույցերի միջոցով երկիրը ցնցելու համար, ավարտվեցին լիակատար ձախողմամբ՝ առանց գլխավոր նպատակին՝ Հայաստանում իշխանափոխության հասնելու։

Սակայն վերադառնանք Փաշինյանի ժողովրդին ուղղված ուղերձին և նշենք, որ նրա հայտարարությունը ղարաբաղցի հայերի վերաբերյալ արժանի է հատուկ ուշադրության։

«Փախստականների (ղարաբաղցի հայերի, որոնք կամավոր տեղափոխվել են Հայաստան - խմբ.) վերադարձը Ադրբեջան անիրատեսական է և վտանգավոր խաղաղության համար։ Հայաստանը, միջազգային հանրության հետ համատեղ, պետք է պայմաններ ստեղծի նրանց համար մեր երկրում ապրելու և ինտեգրվելու համար», - ասաց ՀՀ ղեկավարը։

Կարծում ենք, որ Փաշինյանի այս հայտարարությունը ոչ այլ ինչ է, քան նրա հերթական հաստատումը, որ Ղարաբաղն Ադրբեջան է։ Այս տրամաբանությամբ նա փորձեց ներքին լսարանին հասցնել, որ Հայաստանը հիմքեր չունի պահանջելու հայերի վերադարձը ադրբեջանական հողեր։ Սա առաջինը։

Երկրորդ, Փաշինյանի հայտարարությունը ղարաբաղցի հայերի տարածաշրջան վերադարձի անհնարինության մասին համահունչ է նրա այն հայտարարությանը, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը ճանաչել են միմյանց սահմանների անձեռնմխելիությունը և տարածքային ամբողջականությունը՝ 1991 թվականի Ալմաթիի հռչակագրի հիման վրա։ Այսինքն՝ ՀՀ վարչապետը ուրվագծել է «կարմիր գծերը» Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման հարցում։ Պարզ է, որ Նիկոլ Փաշինյանը ուղերձն այն մասին, որ ղարաբաղցի հայերի վերադարձի հարցը մեկընդմիշտ փակված է, և որ նրանք այժմ Հայաստանի հասարակության մաս են կազմում, հիմնականում ուղղել է ընդդիմադիր ուժերին՝ ի դեմս այդ նույն տխրահռչակ ղարաբաղյան կլանի և եկեղեցու:

Բացի այդ, ՀՀ վարչապետը չանտեսեց տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցության բացման հարցը՝ ընդգծելով, որ Վաշինգտոնում ձեռք բերված համաձայնագրի շնորհիվ է, որ ավելի քան 30 տարի մեկուսացված Հայաստանը ստացավ անհավանական հնարավորություններ։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տրանսպորտային կապերը կբացվեն տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության, իրավասության և սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունքների հիման վրա։ Մենք նախկինում հայտարարել ենք սահմանային անցման գործընթացը պարզեցնելու մեր պատրաստակամության մասին։ Այս հարցը կդառնա առաջիկա մանրամասն բանակցությունների առարկա։ Սակայն սա որևէ նոր սպառնալիք չի պարունակում։ Որովհետև Վաշինգտոնի հռչակագիրը ամրագրում է փոխադարձության սկզբունքը։ Իսկ դա երաշխիք է, որ Ադրբեջանի հետ կգտնվեն հավասարակշռված և փոխադարձաբար ընդունելի լուծումներ», - ասաց ՀՀ վարչապետը։

Վարչապետի ուղերձներից մեկն էլ կայանում էր նրանում, որ Ադրբեջանի հիմնական մասի և Նախչըվանի միջև Հայաստանի տարածքով անխոչընդոտ հաղորդակցության ապահովումը Երևանին խոստանում է համագործակցության նոր հեռանկարներ։ Այս ամենը միասին բացում են մեծ հեռանկարներ ՀՀ տնտեսության համար, ինչը չի կարող չուրախացնել երկրի քաղաքացիներին, ովքեր հնարավորություն են ստանում բարելավելու իրենց կյանքի որակը։

Վերջում նշենք, որ Նիկոլ Փաշինյանի լավատեսական ելույթը, որը նախատեսված էր թե՛ հայ ժողովրդի, թե՛ միջազգային հանրության համար, կարելի է դրական գնահատել։ Սակայն, միևնույն ժամանակ, Հայաստանը պետք է հստակ հասկանա, որ Ադրբեջանը չի սահմանափակվի միայն Երևանից դրական հայտարարություններով, այլ ակնկալում է, որ Հայաստանի ղեկավարությունը կձեռնարկի արդյունավետ քայլեր Բաքվի հիմնական պահանջները կատարելու համար։ Կցանկանայի հավատալ, որ Հայաստանի իշխանությունները, տեսանելի ապագայում, նույն լավատեսական տրամադրվածությամբ, կկատարեն անհրաժեշտ փոփոխություններ երկրի սահմանադրության մեջ՝ ըստ էության, վերջնականապես փակելով բոլոր գեշտալտները։