Աշխարհը պատրաստ է արդյո՞ք միավորման Թեյմուր Աթաևի մտորումները

Բաքվի էներգետիկ շաբաթվա շրջանակներում «Կասպյան նավթ և գազ» 29-րդ միջազգային ցուցահանդեսի և «Էներգետիկա և կանաչ էներգիա» - Caspian Power 12-րդ միջազգային ցուցահանդեսի բացման արարողությանը՝ հյուրերի ելույթները միանգամային նշանակալից են ստացվել շատ չափանիշներով:

Դրա օրինակներից մեկը երևում է՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների արդյունաբերության և առաջադեմ տեխնոլոգիաների նախարար Սուլթան բեն Ահմեդ ալ-Ջաբերի շուրթերից հնչաց աննախադեպ մարտահրավերների հետ մոլորակի ընդհարման մասին արձանագրումը: Սակայն, «Կայունության և կենսակայունության» ուղու վրա մարդկության ապագայի վերաիմաստավորման համար այդ հորձանուտի խնդիրներում այդ նույն աննախադեպ տնտեսական հնարավորություններ գտնելու հետագա ամրագրմամբ: Ինչպես նա է արտահայտվել, այս տեսակետում ենթադրվում են արդարություն, հավասարություն և յուրաքանչյուր երեխայի համար՝ «անկախ նրանից, թե որտեղ է նա ծնվել» զարգացման հնարավորություն ստեղծող խաղաղություն։ Որի իրականացման համատեքստում բոլոր երկրները, ոլորտները, համայնքները և մարդիկ պետք է քայլեն առաջ՝ իրենց ներդրումն ունենալով «սահմաններ և սերունդներ» չճանաչող գործում։ Որից անմիջապես հետո ալ-Ջաբերը ողջ մարդկության ապագայի որոշման երեք մեգամիտումներով ուրվագծել է արհեստական ինտելեկտի (ԱԻ) աճը, արագացող էներգետիկ անցումը և Գլոբալ հարավի հետ միասին զարգացող շուկաների հզորացումը, որոնց շրջանակներում արդիականանում է ԱԻ-ի և էներգետիկայի միջև սերտ համագործակցությունը։

Անկասկած, հիանալի հայացք իրերի նկատմամբ, որը, սակայն, առաջացնում է բազմաթիվ կասկածներ և այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են, իսկ որքանո՞վ է մարդկությունն ինքը պատրաստ խաղաղության մեջ գոյատևել բոլոր մերձավորների ու հեռուների հետ:

Ցավոք, հնչեցված հարց-կասկածը հեռու նոր բան չէ, իսկ ներկա պատմական փուլում չափազանց արդարացի է։ Եկեք օբյեկտիվ (անկեղծ) լինենք ինքներս մեզ հետ։ Արդյո՞ք մարդկությունը (ամենուր) զգալիորեն ավելի դաժան ու անհանդուրժող չի դարձել միմյանց նկատմամբ։ Եվ խոսքը նույնիսկ մարդկանց զանգվածների կողմից՝ իրենց նման, բայց այլ մաշկի գույնով, աչքերի կտրվածքով, դավանանքով և, ասենք, հաղորդակցման լեզվով անհատների չընդունման մասին չէ: Հարցը դրվում է ավելի գլոբալ կտրվածքով։ Ներկա ժամանակահատվածում, որքան էլ որ որևէ մեկը դրա հետ չհամաձայնվի՝ մարդկային կյանքը ուժեղ արժեզրկվել է։ Միլիոնավոր մարդիկ բացարձակապես չեն արձագանքում անմեղ մարդկանց զանգվածային մահերի, ավերածությունների, ջրհեղեղների և այլ բնական աղետների կադրերին, որոնք հաճախ վերաբերվում են նույնիսկ իրենց հետ նույն աշխարհագրական լայնության վրա ապրողներին: Այսինքն, բռնի մահը շատ դեպքերում դադարել է լինել ողբերգության առօրեական արձանագրումից ավելին պատճառող փաստ։

Մյուս կողմից, ողջ համաշխարհային տարածքում տեղի է ունեցել հզորագույն բևեռացում ոչ միայն ազգամիջյան և միջկրոնական հատվածներում, այլ նաև կրոնական ճյուղավորման ներսում: Այդ իսկ պատճառով մենք դառնում ենք մարդկանց փոխադարձ մերժման կենդանի վկաներ ոչ միայն միջքաղաքակրթական, այլ նաև ներքաղաքակրթական ձևաչափով։ Դրանով իսկ, աշխարհը բաժանվել է ոչ այնքան աշխարհաքաղաքական բլոկների, որքան առանձին տարածքների, որոնց բնակիչները չեն ուզում նույնիսկ լսել այն մասին, թե ինչ է կատարվում իրենց մոտակայքում։

Մենք հիմա չենք կենտրոնանա նրա վրա, որ հաճախակի դեպքերում նման բնույթի պահերը արհեստական են՝ ներշնչված լինելով արյան ու վախի միջոցով քաոս ստեղծելու գաղափարախոսների կողմից, այլ միայն տեղի ունեցողը արձանագրում ենք որպես այսօրվա պատմական ժամանակաշրջանի ֆոն։ Դրա համար էլ և ծագում է՝ սուլթան բեն Ահմեդ ալ-Ջաբերի լրջագույն ելույթի ենթատեքստը լսելու զանգվածային պատրաստակամության մասին հարցը։ Եվ եթե նույնիսկ շատերը պատրաստ են, ապա մինչև ո՞ր սահմանները: Համաձայն են արդյո՞ք իրենց հավասար ճանաչել տարբեր մաշկի գույնի կամ բարբառով մարդկանց։

Որքան էլ «բայց»-եր լինեն, սակայն, որտեղ է ակնհայտորեն դժվարանում ելք գտնել՝ մտքի, մտածողության, այո և ընդհանրապես սոցիալական ու կենցաղային նրբերանգների ճգնաժամներից ելքը, որոնք մղում են բախումների (նախ՝ գաղափարական, իսկ հետո արդեն մարտի դաշտում և այլ չափումներում): Այնպես որ, պե՞տք է հրաժարվենք Ալ-Ջաբերի ելույթից առաջացած գաղափարներից: Իհարկե ոչ։ Ցանկալի է եւ ավելի կարեւոր է լսել եւ որոշակի եզրակացություններ անել։ Չէ որ կործանման դեպքում մեր քաղաքակրթությունը աշխարհի երեսից կվերանա ոչ թե ընտրովի, որտեղ մի մայրցամաքը ջրի տակ կանցնի, իսկ մյուսը կմնա ջրի երեսին: Աշխարհը այնքանով է բոլորին կապել բոլորի հետ, որ առանձնանալ անհնար է, նույնիսկ եթե փակվել վերը քննարկված տարածքում։

Հետևաբար, պետք է պարզապես գիտակցել, որ գոյատևումն ու առաջ շարժվելը հնարավոր է միայն գործողության միասնական մղումով։ Երբ արհեստական ինտելեկտը և էներգիայի անցումը փոխլրացման մեջ կարող են նպաստել բոլորի և յուրաքանչյուրի առաջընթացին: Այս լույսի ներքո Ադրբեջանում COP29-ի անցկացումը զգալի հույսեր է ներկայացնում: Ինչպես նշել է պետության նախագահ Իլհամ Ալիևը, «ստանձնելով COP-ի ընդունող երկրի շատ պատասխանատու պատասխանատվությունը՝ մենք լիովին գիտակցում ենք դրա հետ կապված առավելությունները»։ Հատկապես այս հարթակի շրջանակներում Ադրբեջանը, ելնելով իր փորձից, կարող է աշխարհին առաջարկել օգտագործել երկրում կյանքի մոդելը` ամբողջ մոլորակային մասշտաբով փոխըմբռնման նման մթնոլորտ ստեղծելու առումով: Բարեբախտաբար, բոլորի և յուրաքանչյուրի ցանկության դեպքում կյանքի այս ճանապարհը հնարավոր է։

Թեյմուր Աթաևը՝ հատուկ Caliber.Az-ի համար

Հյուր սյունակագիրների կողմից իրենց հեղինակային հոդվածներում արտահայտած տեսակետներն ու կարծիքները կարող են տարբերվել խմբագրության դիրքորոշումից և միշտ չէ, որ արտացոլում են նրա հայացքները: