Գայթակղված և լքված Հայաստանը դիմում է սադրանքի և պարտվում

Այսպիսով, այն, ինչի մասին մեկ անգամ չէ, որ զգուշացրել են բազմաթիվ ադրբեջանցի փորձագետները՝ տեղի ունեցավ. ապրիլի 11-ին Հայաստանի զինված ուժերը սադրանք են իրականացրել պայմանական սահմանին (Լաչին-Գյորուսի հատված): Ադրբեջանի Պնախարարության տվյալներով՝ հայկական կողմը կիրառել է ականանետեր և խոշոր տրամաչափի զինատեսակներ։ Մեր զինծառայողներից երեքը զոհվել են։ Թող Ալլահը հանգստություն տա շեհիդների հոգիներին։ Հայկական կողմը պաշտոնապես հայտարարել է իր չորս զինծառայողների մահվան մասին։ Սակայն, հիմքեր կան ենթադրելու, որ զոհերի իրական թիվը շատ ավելի մեծ է:

ԵՄ-ի և Իրանի աջակցությամբ (ցանկացած խելամիտ մարդ կկասկածեր դաշնակիցների նման համակցության կայունության վրա, մանավանդ հաշվի առնելով, որ ԵՄ-ի առաքելությունը վերահսկվում է ԱՄՆ-ի կողմից), ոգեշնչված՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը վերջին ամիսներին բացարձակ անհարգալից վերաբերմունք է ցուցաբերել բանակցային գործընթացի նկատմամբ։ Արգելափակվեցին ինչպես Ադրբեջանի, այնպես էլ միջնորդների բոլոր նախաձեռնությունները։ Բավական է հիշել անցյալ տարվա դեկտեմբերին Մոսկվայում ԱԳ նախարարների հանդիպմանը մասնակցելուց հայկական կողմի հրաժարվելը, կամ Փաշինյանի վերջին հայտարարությունը այն մասին, որ ինքնին «Ղարաբաղի ինքնապաշտպանական ուժերի» գոյությունը ապացուցում է Ադրբեջանի՝ «հայերի ցեղասպանությունը կատարելու» մտադրությունը։

Իսկ Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության ղեկավար Մարկուս Ռիտերի վերջին հայտարարությունները միայն վառելափայտ են ավելացրել Հայաստանի վարչապետի ամենաթողության վրա։ Հիշեցնենք, որ Ռիտերն էլ է «նախազգուշացրել» Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի վրա իբր պատրաստվող հարձակման մասին, և եթե դա տեղի չունենա, ապա առաքելությունը կարելի է համարել հաջողված։ Եթե սրան գումարենք՝ Ադրբեջանի նկատմամբ այս երկրի ոչ բարյացակամ գործողությունների հետ զուգորդված Իրանի ագրեսիվ հռետորաբանությունը, ապա, ըստ երևույթին, Հայաստանի ղեկավարը համարել է, որ սադրանքի համար ավելի լավ պահ չի ունենա։

Դատելով այս ամենից, Նիկոլ Փաշինյանը ցանկանում է պատմության մեջ մտնել որպես պարտված պատերազմներ հայեցակարգի հեղինակ։ Կա մի այսպիսի ասացվածք. «Շախմատիստը մտածում է, թե ինչպես հաղթել, իսկ ստրատեգը՝ հաղթել արդյոք»: Ռազմավարի համար մարտավարական կամ գործառնական մակարդակում պարտվելը կարող է դառնալ ռազմավարական նպատակին հասնելու հնարավորության աղբյուր: Իսկ Փաշինյանը ունի մեկ ռազմավարական նպատակ՝ ավելի երկար մնալ իշխանության ղեկին և փրկել իր կյանքը։

Այստեղ նա, թերեւս, իսկապես ռազմավարականորեն է մտածում։ Միայն ոչ թե պետության շահերից, այլ անձնական շահերից ելնելով։ Հայերի կողմից դրդված յուրաքանչյուր սրացում մի կողմից ցույց է տալիս, որ «նա չի վախենում ադրբեջանցիների հետ անմիջական բախումից», իսկ մյուս կողմից՝ որ թշնամին դեռ ուժեղ է, և չարժե «ճոճվել» նրա դեմ։ Նման դասավորվածությունը թույլ է տալիս որոշ ժամանակով հանգստացնել հայ հասարակության առավել արմատականորեն տրամադրված տարրերին, բաց թողնել ռեւանշիստական գոլորշին, ստեղծել «դիմադրության» տեսք, ներարկել՝ արտաքին սպառնալիքի ֆոնին զանգվածային բողոքի ցույցերի աննպատակահարմարության գաղափարը։

Անմիջապես վերապահենք՝ սա չի նշանակում, որ Հայաստանը ունի, կամ եղել է հաղթելու հնարավորություն։ Տարբերակները նրա համար միշտ երկուսն են՝ պատերազմ սկսել և պարտվել կամ ընդհանրապես չսկսել: Փաշինյանը միշտ ընտրում է առաջինը։ Այստեղ նրա համար, ինչպես արդեն ասվել է՝ ավելի հարմար է։

Սակայն Հայաստանի վարչապետը սխալվեց՝ Ադրբեջանը փորձարկումների դաշտ չէ։ Փաշինյանը հաշվի չի առնում այն փաստը, որ հայկական կողմի յուրաքանչյուր սադրանք հանգեցնում է Ադրբեջանի դիրքային, իմիջային և քաղաքական առավելությունների ձեռքբերմանը։ Համապատասխանաբար, երկարաժամկետ հեռանկարում այդ սադրանքները գործում են ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ հենց Հայաստանի վարչապետի դեմ։

Բախտի բերումով, Հայաստանի իշխանությունների կողմից այդքան քնքուշությամբ խնամվող եվրոպացիների հետ սահմանին տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների պատճառով տեղի ունեցավ մի կազուս։ Ինչպես հայտնում են հայկական տելեգրամ- ալիքները՝ «Երեկ կես օր Հայաստանի ԱԳՆ-ն ԵՄ դիտորդական առաքելության հրամանատար Մարկուս Ռիտերին անհաջողությամբ համոզում էր առաջ շարժվել Ադրբեջանի կողմից գնդակոծմանը ենթարկվող Թեղ (Դըղ–Խմբ.) գյուղի մոտ գտնվող հայկական դիրքերի ուղղությամբ»։ ԵՄ-ի առաքելությունը հրաժարվել է անգամ հայ զինվորականների ուղեկցությամբ այցելել գյուղ։

Դե ինչ, պատրաստակամորեն հավատում ենք։ Արդյո՞ք այն պատճառով չէր, որ եվրոպացիները նախընտրել են նստել իրենց բնակարաններում, քանի որ տեղյակ են եղել առաջիկա հայկական սադրանքին և չեն ցանկացել մասնակցել Փաշինյանի վարկածի տեղեկատվական լուսաբանմանը։ Չէ՞ որ նրանք էլ, ըստ սահմանման, չեն կարող որևէ բան ասել հօգուտ Ադրբեջանի... Հնարավոր տարբերակ է, բայց եվրաառաքելության համար չափազանց վեհ։ Իսկ միգուցե տերունական բան չէ ինչ-որ կերպ միանա՞լ սև գործին: Չէ որ այնտեղ կարող ես և կապար ստանալ: Ուղղորդել, կազմակերպել, հրահրել՝ դա խնդրեմ...

Դիվանագիտական քողի տակ եվրոպացի լրտեսների նման պահվածքը պետք է սթափեցնող դաս ծառայի հայերի համար՝ չի ստացվի եվրոպացիներին որպես կենդանի վահան օգտագործել Ադրբեջանի դեմ։ Նրանք քաջ հասկանում են, որ Ադրբեջանն իրավունք ունի ամենայն խստությամբ պատասխանել սադրանքին, և չեն պատրաստվում իրենց տերունական մարմինները դնել ադրբեջանական գնդակների տակ։ Իսկ ահա հայերի համար շատ ուշ են ինչ-որ բան մտածել։ Գործն արդեն արված է։ Հայաստանը հեղեղել են և կշարունակեն հեղեղել երրորդ երկրների տարբեր գործակալներն և ռազմականացված խմբերը։ Հայաստանի կողմից իր ինքնիշխանության փաստացի կորստով հանդերձ, նրա պետականության միակ ֆորմալ պահպանված չափանիշ է մնում վիզային վերահսկողությունը պայմանական տարածքի նկատմամբ։ Իզուր չէ, որ Փաշինյանը նման տենչանքով է խոսում 29000 քառ. կիլոմետրեր Հայաստանի տարածքի մասին։ Ահա և ոչինչ չի մնում, բացի այս հողի առևտուր անելը, այն հեղեղել բոլոր հնարավոր կործանարար տարրերով։ Թուրքական երևակայական սպառնալիքի առջև վախի մեջ հայերը գործնականորեն արդեն կորցրել են Հայաստանը։

Բայց դա, ինչպես ասում են, մեր խնդիրը չէ։ Շեհիդների արյունն անվրէժ չի մնա։ Իրավիճակի սրման վայրը գտնվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի լիակատար վերահսկողության տակ։

Կրկին անգամ՝ իրավիճակը Ադրբեջանի լիովին վերահսկողության տակ է։