Երեք տառից բաղկացած հայտնի բառ ՄԱԿ-ը վատ ական է սարսափելի խաղում

Եվս մեկ փաստաթուղթ, որը, ինչպես այլ ժամանակ կասեին, չարժե այն թանաքը, որով շարադրվել է։ «Մենք չափազանց անհանգստացած ենք Լեռնային Ղարաբաղում ծանր հումանիտար ճգնաժամով և մարդու իրավունքների ոլորտում ճգնաժամով և այն բնակչության վիճակով, որը վերջին շաբաթների ընթացքում փախել է այնտեղից», - ասվում է ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի անդամ 34 երկրների հայտարարության մեջ:

Մեղմ ասած, ուշացած հայտարարություն, ընդ որում Ադրբեջանի համար լի սկզբունքային սխալներով։ Վերցնենք գոնե «Լեռնային Ղարաբաղի» հիշատակումը։ Վաղուց արդեն չկա նման տարածքային միավոր՝ կա Ադրբեջանի Ղարաբաղի տնտեսական շրջան։ Եվ իրեն վերջին ատյանի արդարություն հրապարակող, գլախվոր արբիտրաժային դատարան դիրքավորող ՄԱԿ-ում պարտավոր են դա իմանալ և, այս կամ այն խնդրի վերաբերյալ իրենց կարծիքը հրապարակելիս օգտագործել ճիշտ վարչական անվանումներ։

Եվ եթե, ըստ էության, նոր անիմաստ փաստաթղթի մասին, ապա մեղք չի լինի ևս մեկ անգամ հիշեցնել, որ ՄԱԿ-ը չկարողացավ հասնել՝ Ադրբեջանի տարածքներից հայկական զորքերի անհապաղ դուրսբերման մասին իր հայտնի չորս բանաձևերի կատարմանը։ Եվ ընդհանրապես, աշխարհում ոչ մի երկրին, այդ թվում նաև նրանց, որոնք ստորագրել են ներկայիս հայտարարությունը՝ չի հաջողվել Երևանին ստիպել և՛ ինքնին ՄԱԿ-ին, և նրա որոշումներին վերաբերվել գոնե նվազագույն հարգանքով, ինչպես, ընդ որում նաև միջազգային իրավունքին, էլ չասած Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին։

Մինչդեռ հատկապես մեր երկիրը խստորեն գործելով միջազգային իրավունքի և ՄԱԿ-ի կողմից ընդունված բանաձևերի շրջանակներում, վերականգնեց իր ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը։ Դա ռազմաճակատում կռված և հերոսի մահով ընկած հազարավոր ադրբեջանցի որդիների կյանքեր է արժեցել։ Հաղթանակի համար ստիպված եղանք վճարվեր նաև խաղաղ բնակչության շրջանում զգալի թվով զոհերով՝ Հայաստանը չխորշեց պայքարել նաև նրանց դեմ։ Հայաստանի իշխանությունների հովանավորությամբ Ղարաբաղում իրականացվեցին զանգվածային էթնիկ զտումներ, որոնց զոհ են դարձել հարյուր հազարավոր ադրբեջանցիներ, իսկ ավելի քան երկու հարյուր հազար մարդ լքեցին իրենց տները Հայաստանում, փրկելով իրենց կյանքը։ Եվ ՄԱԿ-ում չգիտես ինչու բոլոր տուժած ադրբեջանցիների իրավունքները բացահայտ անտեսվում են։ Նրանց մասին ոչ մի տող չկա նաև ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի 34 անդամ երկրների ներկայիս հայտարարության մեջ։

Ինքստինքյան չի հիշատակվում նաև Հայաստանի պատասխանատվությունը Խոջալուի ցեղասպանության, ծաղկուն ադրբեջանական քաղաքները ավերակների վերածելու, արդեն 44-օրյա պատերազմի ավարտից հետո ավելի քան երեք հարյուր ադրբեջանցիների կյանքը խլած ականային ահաբեկչության, ինչպես, ըստ էության նաև Ադրբեջանի Գյանջա, Բարդա, Մինգեչևիր քաղաքների գնդակոծության համար, որի հետևանքով զոհվեցին 93 խաղաղ բնակիչ, այդ թվում նաև 12 երեխա, 27 կին, 454 քաղաքացի վիրավորվեցին։ Այս ամենը ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի հայտարարությունը դարձնում է ոչ միայն անօգուտ, այլ նաև սրբապիղծ։ Առավել ևս, որ նրանում սեւով սպիտակի վրա գրված է, որ «տարածաշրջանում ՄԱԿ-ի առաքելության զեկույցի համաձայն՝ էթնիկ հայ բնակչության գրեթե ամբողջ մասը փախել է Հայաստան՝ ավելի քան 100 000 մարդ»։ Թեև այստեղ էլ անճշտություն կա՝ նա, այդ հայ բնակչությունը չի փախել, այլ հանգիստ դուրս է եկել, անձնական մեքենաներով կամ հարմարավետ ավտոբուսներով, ունենալով հավաքվելու համար բավական ժամանակ, ճանապարհին Ադրբեջանից ստանալով ուտելիք և խմելիք, գումարած մնալու առաջարկություն։ Ուղևորվել Հայաստան կամ այլ տեղ՝ ղարաբաղցի հայերի կամավոր ընտրությունն է։

Նույնը չես ասի այն մասին, թե ինչն է ուղեկցել մեր հողերի օկուպացմանը։ Հայ զավթիչները երեխաներին անողոք բաժանում էին ծնողներից, սպանում և բռնաբարում էին մարդկանց, նրանց ուժով ստիպում էին լքել իրենց տները, ստիպելով փախչել ձմեռային սառնամանիքների մեջ հողաթափերով, ինչը հանգեցրել էր ադրբեջանցի փախստականների մոտ վերջույթների մեծ թվով ցրտահարությունների։ Սակայն ՄԱԿ-ը և ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհուրդը դրա վրա պարզապես աչք է փակել:

Զարմանալի է նաև մեկ այլ բան։ Հիշենք վերջերս Խանքենդի այցելած ՄԱԿ-ի պատվիրակության զեկույցը։ Նրան չհաջողվեց արձանագրել սեփական կամքով ադրբեջանական տարածքները լքած Ղարաբաղի հայ բնակիչների նկատմամբ բացասական վերաբերմունքի ոչ մի փաստ։ «Իրենց այցելած տարածքներում առաքելությունը չի բացահայտել վնաս քաղաքացիական հասարակական ենթակառուցվածքին, ներառյալ հիվանդանոցները, դպրոցները և բնակարանները, ինչպես նաև մշակութային և կրոնական վայրերը: Առաքելությունը տեսել է, որ Ադրբեջանի Հանրապետության կառավարությունը պատրաստվում է վերսկսել քաղաքում բժշկական ծառայությունները և որոշ կոմունալ ծառայությունները»,- նշված է զեկույցում։

Ստացվում է, որ ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի հայտարարությունը հակասում է նույն կազմակերպության, բայց Ղարաբաղ այցելած և իրենց տեսածով նրանում, որ այնտեղ մնացած խաղաղ հայ բնակիչների հետ ամեն ինչ կարգին է՝ համոզված ներկայացուցիչների զեկույցին։ Աբսուրդ չէ արդյո՞ք։ Այնուամենայնիվ, ուրիշ, այսինքն՝ քիչ թե շատ օբյեկտիվ ու արդար բան, ոչ ոք վաղուց ՄԱԿ-ից չի սպասում։ Այս կազմակերպությունը վերածվել է բոլորովին անպետք խոսարանի և իրական ազդեցություն չունի այն երկրների վրա, որոնք անտեսում են միջազգային իրավունքը և նույնիսկ հենց ՄԱԿ-ի բանաձևերը։

Դե նաև վերջինը։ Բուռն գործունեություն պատկերելու փորձը, իսկ հատկապես և դա ենք մենք տեսնում այս հայտարարությունը ստորագրողների կողմից, ինչ-որ ամոթալիորեն անտեղի է: «Ներկա ժամանակ մենք Ադրբեջանին թախանձալից կոչ ենք անում ապահովել Լեռնային Ղարաբաղի այն հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը, ովքեր մնում են, և անհապաղ ստեղծել կամավոր, անվտանգ, արժանապատիվ և կայուն վերադարձի պայմաններ նրանց համար, ովքեր ցանկանում են վերադառնալ տուն»,- ասվում է այդ բոլորովին անպետք թղթի կտորի մեջ։

Բոլորովին անպետք, որովհետև Ադրբեջանը միշտ, նույնիսկ մինչև 44-օրյա պատերազմը, հայտարարել է՝ մեր երկրի քաղաքացիություն ընդունելու դեպքում հայ բնակչության իրավունքները ապահովելու իր պատրաստակամության մասին։ Բայց բոլոր նրանք, ովքեր լքել են Ադրբեջանի Ղարաբաղի տնտեսական շրջանը՝ եղել են Հայաստանի քաղաքացիներ՝ այսինքն երկընտրանքի առաջ չեն կանգնել։ Իսկ նրանց համար, ովքեր մնացել են՝ ստեղծվում են բոլոր անհրաժեշտ պայմանները ադրբեջանական իրավական տարածքին ինտեգրվելու համար։ Եվ դա արվում է առանց ներկայիս հայտարարության հեղինակների կողմից հիշեցնելուն։ Որոնց համար, ըստ երեւույթին, չափազանց կարևոր է եղել ձևացնել լավ դեմք, վատ խաղի դեպքում։ Դրանից ոչ ավել: Բայց հենց նրանում է բանը, որ դեմքը նույնպես ստացվում է շատ վատ։

Աքպեր Հասանով