«Երևանի մասին որոշումները կայացնում են արտաքին կուրատորները» Փորձագետները տարածաշրջանում Հայաստանի թունավոր դերի մասին

Հայաստանը միանշանակ ձգտում է Հարավային Կովկասի առավելագույն ապակայունացմանը։ Դրանում արդեն կասկած չկա՝ ինչ արժեն թեև Երևանի վերջին կտրական հայտարարությունները, որոնցում Բաքվին ապրիորի մեղադրում են անխուսափելի «ցեղասպանության» և տարածքների «բռնագրավման» մեջ, որոնք, ի դեպ, երբեք չեն պատկանել Հայաստանին։ Առավել ևս, այս բոլոր անխտիր հարձակումները ուղեկցվում են «կանխարգելիչ» միջոցներով։ Երևանը ռուսական խաղաղապահ քանակակազմի (ՌԽՔ) պատասխանատվության գոտում Ղարաբաղի անջատողականներին զենք և զինամթերք է մղում, և այնտեղ կառուցվում են պաշտպանական ամրություններ՝ բլինդաժներ և խրամատներ։

Բացի այդ, Հայաստանը ուղղիղ առճակատման մեջ է մտել Մոսկվայի հետ՝ ընդունելով Հռոմի ստատուտը, մեթոդաբար քայքայելով ՀԱՊԿ դաշինքը և ռուս զինվորականներին դուրս մղելով իր երկրից։ Երևանը Մոսկվայի, որպես խաղաղության բանակցությունների հարթակի հեղինակությունը խարխլելու փորձեր է իրականացնում՝ հրաժարվելով մասնակցել Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի ստորագրման նախապատրաստական աշխատանքներին, դրանով ևս մեկ անգամ ապացուցելով, որ Հայաստանը մեր երկրի հետ բարիդրացիական համակեցության ծրագրեր հաստատ չունի։ .

Ինչպի՞սի շարժառիթներով է ղեկավարվում Հայաստանը՝ պլանաչափորեն անցկացնելով այդչափ թունավոր քաղաքականություն։ Երևանին կհաջողվի արդյո՞ք նոր պատերազմ հրահրել Հարավային Կովկասում։

Քաղաքագետ, ՄՄՀՊՀ-ի պրոֆեսոր Կիրիլ Կոկտիշի կարծիքով՝ Երևանը՝ բացահայտ Հարավային Կովկասում նոր էսկալացիա սկսելու նպատակ է հետապնդու ։

«Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունը, ըստ էության, ցուցադրում է սուբյեկտիվության բացակայություն. դժվար է ձերբազատվել այն զգացումից, որ Երևանի որոշումները կայացնում են արտաքին կուրատորները, որոնց նպատակների մեջ Հարավային Կովկասում իրավիճակը կայունացնելը չի մտնում», հայտարարել է Կ. Կոկտիշը Caliber.az-ի հետ զրույցում։

Այդ նույն համատեքստում էլ, համարում է նա, որ կարելի է ենթադրել, թե Հայաստանի ղեկավարության վրա ազդեցության ինչպիսի լծակներին են ընթացք տրվել, բայց արդեն ակնհայտ է, որ նման դասավորությամբ «Հայաստանի և հայ ժողովրդի շահերը ուղղակի զոհաբերվում և գնում են փոխանակման տակ»։

Իսկ ահա Ռուսաստանը, ընդգծում է քաղաքագետը, ելնում է նրանից, որ ռուս-հայկական հարաբերությունները՝ ժողովուրդների հարաբերություններ են, ոչ թե կառավարությունների։

«Վերջիններս գալիս ու գնում են, իսկ ժողովուրդները դարերով միասին են ապրում։ Հետևաբար, առաջին հերթին, Մոսկվան ուշադիր հետևելու է, թե որքանով է Հայաստանի ղեկավարությանը հաջողվում պահպանել իր լեգիտիմությունը ներկայիս քաղաքական կուրսի դեպքում»,- կարծում է նա։

Էլ ավելի կոշտ գնահատականը այն իրավիճակին, որում Հայաստանին մղել են իր իշխանությունները՝ ներկայացրել է ղազախ քաղաքագետ Ազատ Ախմետովը։ Նա համարում է, որ «առանց բռնակի ճամպրուկ» արտահայտությունը, որով հաճախ Հայաստանին բնութագրում են քաղաքական գործիչներն ու քաղաքագետները՝ օրեցօր ավելի արդիական է դառնում։

Ռուսաստանը, նրա խոսքով, վերջապես սկսել է գիտակցել, որ Հայաստանի հետ կապվելը՝ շատ թանկ ու անշահավետ հաճույք է, և նման եզրահանգումներ ստիպված է անել հայ-ռուսական համագործակցության գրեթե ցանկացած կետով։ Ընդ որում նման եզրակացության են գալիս նաև մյուս երկրները։

«Հայաստանը՝ դոտացիաներով ապրող և տարբեր պետություններից ու կազմակերպություններից անընդհատ փող մորացող երկիր է։ Նա գործնականում մշտապես կթում է ԵՄ-ի ֆինանսական ինստիտուտներին։ Սակայն իր գործընկերներին բերում է առավելապես կորուստներ։ Ռուսաստանի տնտեսական հատվածը, որը Հայաստանում լայնորեն ներկայացված է տրանսպորտային կապով և էներգետիկ ընկերություններով, աշխատում է նվազագույն շահույթով։ Նույնը կարելի է ասել նաև «հայկական ազնիվ խոսքի» մասին, որով, փողի փոխարեն վճարվում են, օրինակ, Ռոսատոմի ծառայությունները։ Հայաստանի գրեթե ողջ էներգետիկ համակարգը, որը կախված է Մեծամորի ատոմակայանի ռեսուրսներից, որը պահպանվում և պարբերաբար կարկատվում է «Ռոսատոմ»-ի կողմից, գոյություն ունի՝ Մոսկվայի կողմից Երևանին հատկացված երկարաժամկետ վարկի հաշվին։

Իսկ փոխարենը ի՞նչ։ Իսկ փոխարենը Երեւանը աստիճանաբար հրաժարվում է Ռուսաստանի հանդեպ բոլոր գործընկերային պարտավորություններից՝ սկսելով լարվածության նոր փուլ Հարավային Կովկասում, խարխլելով Եռակողմ հայտարարության մեխանիզմը, որի երաշխավոր, ի դեպ, հանդես է գալիս Մոսկվան։ Եվ Ռուսաստանը, ինչպես տեսնում ենք, հիմա դրանից չափազանց վրդովված է»,- նշել է քաղաքագետը։

Հայաստանը, հաստատում է Ա. Ախմետովը, Հարավային Կովկասում իր ապակառուցողական գործողություններով տարածաշրջանին ենթարկում է էլ ավելի մեծ փորձությունների։ Այսպիսով, նա իր տարածքում տեղակայում է ԵՄ-ի նոր առաքելությունը, որը, ինչպես արդեն պարզ է, նպատակադրված չէ ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների խաղաղ կարգավորմանը։ Իսկ խաղաղության պայմանագրի վրա աշխատելուց գրեթե լիովին հրաժարվելը, Ղարաբաղում անջատողական ուժերին աջակցությունը, ինչպես նաև «ցեղասպանության» մեջ ոչ մի բանով չհիմնավորված մեղադրանքները, որոնք իբր պատրաստում է Բաքուն՝ Հայաստանի ներկայիս ապակառուցողական քաղաքականության ակնհայտ նշաններ են։

«Համապատասխանաբար, և մյուս երկրները, այդ թվում նաև Կենտրոնական Ասիայի երկրները, Հայաստանի հետ հնարավոր համագործակցության վերաբերյալ ամենալավատեսական պատրանքներ չունեն։ Հասկանալի է, որ այն երկիրը, որի կուսակցություններն ու կազմակերպությունները նկատվել են համաշխարհային ահաբեկչության հետ համագործակցության մեջ, և ինքնին միանգամայն անհուսալի է և՛ տնտեսական առումով, և՛ գործընկերների հանդեպ ստանձնած պարտավորությունների կատարման առումով, ադրբեջանական Ղարաբաղում իրավիճակը սրող Փաշինյանի կաբինետը ծայրահեղ անվստահություն է առաջացնում Կենտրոնական Ասիայի պետությունների մոտ։ Ինչու՞ եւ ու՞մ է պետք համագործակցությունը կիսասնանկ պետության հետ, որը դրա հետ մեկտեղ տիրապետում է խիստ ռեակցիոն ու ագրեսիվ արտաքին քաղաքականության: Շատերին հասկանալի և մոտիկ է Ադրբեջանի դիրքորոշումը, նրա մտածված հայացքը տարածաշրջանի բարելավման վրա, տնտեսական ու տարանցիկ հնարավորությունները։ Իսկ Հայաստանին, եթե Երևանը մոտ ժամանակում չփոխի իր ապակառուցողական կուրսը՝ սպասում է երկրի հավանական փլուզում և լիակատար քաղաքական լճացում»,- վստահ է ղազախստանցի փորձագետը։