Թափառող իրականություն Անհուսալիությունը՝ որպես Երևանի բրենդ

Երևանում շարունակում են խաղաղ գործընթացը խաթարելու ավանդույթը: Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը սկանդալային հայտարարություն է արել. «Մենք լիովին կախված էինք Ռուսաստանից։ Ռուսաստանը եկավ, մեզնից վերցրեց Լեռնային Ղարաբաղը, վերադարձրեց Ադրբեջանին, հետո գնաց: Սա է ողջ իրականությունը: Ես պնդում եմ, որ Ռուսաստանը գրավել է Լեռնային Ղարաբաղը: Առանց Ռուսաստանի թույլտվության պատերազմ չէր լինի»,- ասել է Գրիգորյանը։

Այս զազրելի, բայց հայ միջին վիճակագրականների ականջների համար քաղցր ստով Հայաստանի ղեկավարությունը մեծ սնուցում տվեց հայ հասարակության ռևանշիստական տրամադրություններին։ Ակնհայտ է, որ հայկական վերնախավը դեռ վախենում է զանգվածային բողոքի ցույցերի հնարավոր վերսկսումից, և նրանք որոշել են մի կողմից ցույց տալ, որ իրենք Գալստանյանից և նրա ընկերությունից պակաս հայրենասեր չեն, մյուս կողմից՝ ևս մեկ անգամ մեղադրել ղարաբաղյան կլանին 44-օրյա պատերազմում կրած պարտության համար։ Այս ամենը տեղի է ունենում Հայաստան ֆրանսիական և հնդկական զենքի մատակարարումների ավելացման ֆոնին։

Սակայն, սա երկսայրի սուր է: Պոպուլիստական ամպագոռգոռ կոչերի կարճաժամկետ ազդեցությունը սպառնում է ժամանակի ընթացքում վերածվել ժողովրդի տարակուսանքի՝ Փաշինյանի և նրա ընկերների անհետևողականության պատճառով. նրանց պարզապես կարող են այլևս լուրջ չընդունել։ Հիշենք, որ Գրիգորյանն այս հայտարարությունը հնչեցրել է վարչապետ Փաշինյանի մի քանի ամիս տևած բավական մանրակրկիտ աշխատանքից հետո՝ նախաձեռնելու հանրային քննարկում առասպելներին (այն, ինչ նա անվանում է «պատմական Հայաստան») վերջ դնելու և «իրական Հայաստանի» հետ գործ ունենալու անհրաժեշտության շուրջ։ Հասարակության էմոցիաների հետ նման ձեռնածությունը, հատկապես այն պայմաններում, երբ իշխող կուսակցության վարկանիշն արդեն իսկ ռեկորդային ցածր է, սպառնում է հանգեցնել նրան, որ ինչ-որ պահի մարդիկ պարզապես կարող են հոգնել և նախապատվություն տալ ավելի կանխատեսելի քաղաքական գործիչներին։ Հիմա հստակ զգացողություն կա, որ հանուն կարճաժամկետ քաղաքական շահի հայ քաղաքական գործիչները պատրաստ են կիսատ թողնել էքզիստենցիալ խնդիրները։ Արդյունքում նրանք ոչ օգուտ կստանան, ոչ էլ հասարակության գիտակցության տեղաշարժ։

Մի կողմ դնելով Գրիգորյանի հայտարարությունների էմոցիաներն ու կեղծիքը՝ ուշադրություն դարձնենք Հայաստանի իշխանությունների զարմանալի անհետևողականությանը։ Սկզբում նրանք զառանցում էին Ղարաբաղում ինչ որ պակիստանցիների ու սիրիացիների մասին, հետո պնդում էին, թե մեր Հաղթանակը հնարավոր է դարձել բացառապես Թուրքիայի շնորհիվ, իսկ հիմա էլ հերթը հասավ Ռուսաստանին: Բայց մենք շատ լավ հիշում ենք, թե ով է տասնամյակներ շարունակ զենք մատակարարել Հայաստանին, ինչն էլ ավելի անհեթեթ է դարձնում Գրիգորյանի եզրակացությունները։ Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի հայտարարությունների իրական նպատակը հասկանալու համար պետք չէ լինել կարկառուն վերլուծաբան. սա հերթական դեմարշն է Ռուսաստանի դեմ, որից ամեն կերպ փորձում է պոկվել Հայաստանը՝ նոր «տերերին» միանալու համար: Ղարաբաղն ազատագրել են քաջարի ադրբեջանցի զինվորները և վերջակետ: Եվ սա Գրիգորյանը շատ հայերից լավ գիտի։

Մոսկվան, ինչպես և սպասվում էր, կտրուկ արձագանքեց Գրիգորյանի հայտարարություններին։ Հերթական ճեպազրույցում ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան խստորեն նկատողություն արեց Գրիգորյանին, նրա դեպքը գնահատեց կլինիկական և միևնույն ժամանակ գովաբանեց հայ ժողովրդին՝ նրան անվանելով հերոսական և «իր տարածքների համար կռվող»։ Չափազանց տհաճ է հնչում, բայց մենք առանձնապես չպետք է վիրավորվենք տիկին Զախարովայի խոսքերից։ Մենք Ռուսաստանի հետ մեր հարաբերությունները կառուցել ենք որպես իրավահավասար գործընկերներ, և դրա լավագույն ապացույցը ադրբեջանական հողում ռուս զինվորների բացակայությունն է։ Իսկ Զախարովայի խոսքերը, ինչպես նաև Գրիգորյանի հայտարարությունը, մանիպուլյատիվ բնույթ ունեն հայ լսարանի համար։ Սա բացատրելի է . Մոսկվան և Երևանը փորձում են իրենց կողմը քաշել «հայ ընտրազանգված» կոչվող պարանը (Մոսկվայի դեպքում խոսքը ռուսամետ հայ քաղաքական գործիչների օգտին համակրանք ստեղծելու մասին է), կամ գուցե պարզապես նման տեսողություն են ստեղծում: Սա արդեն դարձել է մի տեսակ ռուս-հայկական զբաղմունք՝ ընտրազանգվածի դանդաղ գրավում, ու որքան հաճախ են նման մրցումներ անցկացվում, այնքան քիչ ես հավատում դրանց իսկությանը։

Իսկ Արմեն Գրիգորյանի հայտարարությունն ըստ էության շատ պարզ և հստակ մեկնաբանեց Ադրբեջանի նախագահի օգնական, նախագահի աշխատակազմի արտաքին քաղաքականության վարչության պետ Հիքմեթ Հաջիևը։ Նա այդ հայտարարությունը որակեց որպես Հայաստանի նախկին և ներկա ռազմաքաղաքական ղեկավարության պարտությունը կոծկելու, մեղքը ուրիշների վրա բարդելու և իրեն արդարացնելու փորձ։

«Ադրբեջանական բանակը, մարտադաշտում իրեն դրսևորելով, կորուստներ կրելով, 44-օրյա Հայրենական պատերազմում հաղթեց հայկական բանակին, տարավ բացարձակ ռազմական հաղթանակ, վերջ դրեց Հայաստանի կողմից 30-ամյա ռազմական օկուպացիային և ստիպեց կապիտուլյացիայի ակտ ստորագրել: 2023 թվականի սեպտեմբերին իրականացված հակաահաբեկչական գործողության արդյունքում հայկական բանակի մնացորդները, որոնք շարունակում էին ապօրինաբար գտնվել Ադրբեջանի տարածքում, 23 ժամից էլ քիչ ժամանակում զինաթափվեցին, և Ղարաբաղն ամբողջությամբ ազատագրվեց։

Ափսոսանքով պետք է նշել, որ նման հայտարարություններն արտացոլում են Հայաստանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության մտածողության մեջ պահպանված ռևանշիստական ֆանտազիաները: Հայաստանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունում գտնվող մարդկանց խորհուրդ ենք տալիս իսպառ հրաժարվել ռևանշիստական և ռեվիզիոնիստական երազանքներից և դադարեցնել ռազմականացման քաղաքականությունը՝ պատմական սխալները չկրկնելու համար»,- մասնավորապես ասել է Հիքմեթ Հաջիևը։

Ադրբեջանը ստիպված է լինելու նորից սպասել, թե երբ է իրականությունը խելքի բերելու Երևանին։ Սպասել այս համատեքստում միշտ չէ, որ նշանակում է պասիվ սպասել։ Բաքուն մինչ այժմ եղել է Հայաստանին այս իրականությանը բերելու հիմնական գործոնը և, ըստ ամենայնի, այդպես էլ կմնա։ Հունիսի 26-ին՝ Զինված ուժերի օրը, Հիքմեթ Հաջիևը X սոցցանցում գրել է. «Ինչպես նախագահ Իլհամ Ալիևն է ասել, ադրբեջանական բանակը զորավարժությունների և շքերթների բանակ չէ։ Ադրբեջանական բանակը բանակ է, որը հասել է բացարձակ ռազմական հաղթանակի ժամանակակից պայմանական պատերազմներում՝ հեղափոխություն կատարելով ռազմական գործում։ Հզոր ադրբեջանական բանակը ոչ միայն ակտիվ զսպող միջոց է նրանց դեմ, ովքեր երազում են ռևանշի մասին, այլ նաև տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության երաշխավորը»:

Ոչ, Ադրբեջանը Հայաստանին ուժով չի համոզի խաղաղության, բայց ուշադիր հետևելու է, թե ինչպես, ինչ քանակությամբ և ինչ նպատակներով է զինվում այս երկիրը։ Եվ, բնականաբար, ռևանշի ցանկացած փորձ ամենադաժան կերպով կճնշվի։