Խաղաղության հրավեր Երեւանը պետք է արագ մտածի

Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև բանակցային գործընթացում դադար է առաջացել, բայց առանց ուղեկցող իրադարձությունների գործը առաջ չի գնում։ Ուրեմն, պաշտոնական Մոսկվան մատնանշել է՝ երկրների միջև որպես բանակցային հարթակ հանդես գալու իր պատրաստակամությունը։

«Ռուսաստանը պարտավորվել է, և դա գրված է Մոսկվայի կողմից ստորագրած փաստաթղթում, ամեն կերպ աջակցել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հաստատմանը։ Մենք պատրաստ ենք շարունակել մեր հարթակը տրամադրել կողմերի միջև բանակցությունների համար՝ իրենց համար նախընտրած երկկողմ ձևաչափով»,- ամենշաբաթյա ճեպազրույցում ասել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։ «Մեր երկու դաշնակիցների միջև հավասարակշռված պայմանագրի կնքումը համարում ենք խաղաղության ճարտարապետության հիմք։ Եվ դա պետք է կառուցեն տարածաշրջանի երկրները, ոչ թե դրսից որեւէ մեկը»։ Նա հավելել է, որ «իհարկե, նման օգնության ծավալներն ու ձևերը պետք է ընդունելի լինեն բոլոր կողմերի համար»։

Ինչպես տեսնում ենք, Զախարովան ընդգծել է, որ Մոսկվայի դերը սահմանափակվում է հարթակի գործառույթով, բանակցություններին, որպես մոդերատոր նա չի մասնակցի։ Սա լիովին տեղավորվում է Մյունխենում հաստատված և Ալմաթիում շարունակվող ավանդույթի մեջ, երբ միջոցառման ընդունողները ողջույնից հետո դեմ առ դեմ են թողել բանակցությունների կողմերին։ Վաշինգտոնը որոշ չափով շեղվեց այս կանոնից՝ իրեն բնորոշ լկտի ոգով, փորձելով վերակենդանացնել եռակողմ ձևաչափը՝ Ամերիկայի մայրաքաղաքում արտգործնախարարների հանդիպմանը պետքարտուղար Բլինկենը նստեց մինչև հաղթական վերջը։ Ճիշտ է, այս նստելուց էլ պտուղներ չեն նկատվում։ Հանդիպմանը քաղաքավարի կերպով համաձայնված Բաքուն այնուամենայնիվ այն չի ընկալել որպես բովանդակալից բանակցությունների հարթակ։ Սա բացատրվում է ոչ միայն այն անզգուշությամբ, որով Վաշինգտոնը որոշեց խախտել ստեղծված ձևաչափը, այլ ավելի շատ ԱՄՆ-ի դեմոկրատական վարչակազմի բացահայտ կողմնակալ դիրքորոշմամբ, որը փորձում է Ադրբեջանի հետ խոսել վերջնագրի լեզվով։

Մոսկվան, ինչպես տեսնում ենք, դրսևորում է ավելի ճկուն ու կրեատիվ մոտեցում, քան Վաշինգտոնը, Երեւանին ու Բաքվին ցույց տալով, որ, հակառակ տիրող կլիշեի, չի փորձում իր կամքը պարտադրել կողմերին։ Բացի այդ, Մոսկվան այս կերպ ստուգում է նաև Փաշինյանի՝ Ռուսաստանի հետ փոխգործակցության պատրաստակամությունը։ Իրավիճակի ինտրիգին ավելանում են օրերս Հայաստանում կայացած ԱՄՆ-ի հետ համատեղ զորավարժությունները, որոնց վերաբերյալ ՌԴ ԱԳՆ-ն ժամանակից շուտ իր դժգոհությունն է հայտնել։

Փաշինյանն ու նրա թիմը ոչ միայն չեն ցանկանում գնալ Մոսկվա, այլ նաև միայնակ մնալ նախագահ Ալիևի հետ։ Հիշեցնենք, որ նման հանդիպումից խուսափելու համար հայկական կողմը ամենաաննրբանկատ կերպով անտեսեց Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Սթարմերի նախաձեռնությունը Օքսֆորդշիրում երկկողմ բանակցությունների վերաբերյալ, որտեղ անցկացվում էր Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովը։

Բաքուն, ընդհակառակը, կայուն ցուցադրում է իր պատրաստակամությունը կառուցողական երկկողմ բանակցություններին։ Ընդ որում ցանկացած հարթակում: Ահա և հիմա էլ ադրբեջանական կողմը դրական է ընդունել ռուսական նախաձեռնությունը։

«Ադրբեջանը միշտ պատրաստ է եղել Հայաստանի հետ բանակցություններին Ռուսաստանում և այլ հարթակներում»,- այդ մասին ՏԱՍՍ-ին հայտարարել է Ադրբեջանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Այխան Հաջիզադեն՝ մեկնաբանելով կողմերի հանդիպումը կազմակերպելու Մոսկվայի պատրաստակամությունը։

Հարկ է, թերևս, նաև հիշեցնել, որ այն բանից հետո, երբ հայկական կողմը Բրիտանիայում դեմարշ արեց՝ Ադրբեջանը արել է բարի կամքի ժեստ և այս տարվա նոյեմբերին Բաքվում COP29 համաժողովին մասնակցելու հրավեր է ուղարկել Հայաստանի ղեկավարությանը: Հայկական կողմը խոստացել է այդ մասին մտածել օգոստոսի ընթացքում։

Մինչդեռ, մտածել պետք է հիմա, և ոչ միայն համաժողովի հրավերի մասին, այ նաև ընդհանրապես, ավելի գլոբալ մասշտաբով, խաղաղության հրավերի մասին: Վաղը հնարավոր է նման հրավեր չստանաք: