Փաշինյանը վերջապես գտավ վերջինը... Ի՞նչ չես անի հանուն իշխանության

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող Ազգային ժողովի քննչական հանձնաժողովի երեկվա նիստում մի քանի ամպագոռգոռ հայտարարություններ է արել։ Մասնավորապես, ադրբեջանական Շուշա քաղաքը հայկական օկուպացիայից ազատագրելու փաստի վերաբերյալ։ Անվիճելի է, ռազմավարական նշանակություն ունեցող քաղաք-ամրոցի նկատմամբ Հայաստանի կողմից վերահսկողության կորուստը մեծապես որոշեց պատերազմի ելքը։

Փորձելով արդարանալ՝ Փաշինյանը վստահեցրեց, որ իր բոլոր հրամաններում համառել է, որպեսզի Շուշան պահեն, և դա իրեն երդմամբ խոստացել են։

«Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ինձ ասաց, որ Ադրբեջանի պայմանը (Շուշա քաղաքը հայկական վերահսկողության տակ մնալու համար) կայանում է նրանում, որպեսզի ադրբեջանցի փախստականները, որոնք, ադրբեջանական կողմի տվյալներով, կազմել են քաղաքի բնակչության 90%-ը՝ վերադառնան Շուշա»,- ասել է Փաշինյանը, հավելելով, որ Ռուսաստանին այդ առաջարկը թվում էր ընդունելի։

«Բացի Շուշա քաղաքից, այդ ժամանակ Հայաստանին առաջարկված Բաքվի հետ զինադադարի պայմանների մեջ եղել է Մեղրիում ռուս խաղաղապահների տեղակայումը, որպեսզի նրանք ապահովեն՝ Ադրբեջանը Նախչըվանի հետ կապող միջանցքի անվտանգությունը»,- ասել է նա՝ նշելով, որ մինչ Եռակողմ Հայտարարության ստորագրումը նրան հայտնել են, որ Շուշայի մի մասը դեռ հայ զինվորականների վերահսկողության տակ է։

Առավել ևս, նրա խոսքով, նա «Շուշայի անկման մասին» իմացել է միայն հաջորդ օրը, նրանից հետո, երբ ստորագրել է այդ հայտարարությունը և դուրս է եկել աշխատանքի։

«Այն բանից հետո, երբ երկու օր անց վերադարձա աշխատանքի, ինձ ասացին, որ մենք Շուշայում ոչ մի զինվորական չունենք»,- հայտարարել է Հայաստանի վարչապետը՝ հավելելով, որ այդ իրադարձությունը (ազատագրումը հայկական օկուպացիայից – խմբ.) դարձավ շրջադարձային։

«Կարևորը այստեղ ոչ միայն քաղաքի խորհրդանշական, այլ նաև ռազմավարական նշանակությունն էր»,- ասել է Փաշինյանը՝ բացատրելով, թե ինչու է հատկապես նոյեմբերի 9/10-ին ստորագրել Եռակողմ հայտարարությունը։ «Շուշա քաղաքի անկումից հետո հարվածի տակ կհայտնվեր Ստեփանակերտը (Խանքենդի - խմբ.), և որ ամենակարևորն է՝ շրջապատման մեջ կարող էին հայտնվել շուրջ 25 հազար զինվորներ»,- արդարացել է նա՝ հիշեցնելով, որ 2020 թվականի նոյեմբերին եղել է պատերազմը դադարեցնելու արդեն հինգերորդ փորձը։

Իսկ ընդհանրապես, Հայաստանի վարչապետի ծավալուն պարզաբանումներից ավելի քան պարզ է դառնում, որ Փաշինյանը ձգտում է «Շուշայի հանձնման» համար պատասխանատվությունը տեղափոխել իր միակ և դեռ ամենամոտ դաշնակցի՝ Ռուսաստանի վրա։ Եվ դրանով հանդերձ նրա մտահաղացումները հետեւյալն են։ Առաջին հերթին, վերականգնվել հայ հանրության աչքում և, որքան դա հնարավոր է ներողություն մուրալ։ Երկրորդը, կառավարության ղեկավարը, ըստ երեւույթին, ցանկացել է ներքին լսարանին համոզել, որ արյունահեղության փաստացի շարունակությունը կարող էր Հայաստանի համար ավարտվել առհասարակ պետականության կորստով։ Եվ սա բավականին ծանրակշիռ ու ահռելի փաստարկ է պատերազմում պարտված կողմի համար։

Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի պետականության կորստին, ապա այն այսօր էլ արդիական է, քանի որ երկրի ղեկավարությունը պատշաճ եզրակացություններ չի արել տեղի ունեցածից, այլ շարունակում է խոչընդոտել տարածաշրջանում կայունության հաստատմանը` արգելափակելով Ադրբեջանի հետ խաղաղության կնքումը։ Դրա հետ մեկտեղ, ի տարբերություն բուն Հայաստանում ռևանշի կոչ անող ապակառուցողական ուժերի, և Ղարաբաղի անջատողականների, ովքեր չեն հրաժարվում տարածաշրջանում լարվածությունը սրելու փորձերից՝ Փաշինյանը հասկանում է իրավիճակի փխրունությունը, որում հայտնվել է երկիրը։ Դրա մասին են վկայում նաև Ղարաբաղի վերաբերյալ նրա հայտարարությունները, մասնավորապես, Ղարաբաղը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու Երևանի պատրաստակամության մասին, էլ չասած Երևանի կողմից գործնականորեն կայացած մեր երկրի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը։

Անշուշտ, կան նաև Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմում հայերի պարտության օբյեկտիվ պատճառներ։ Այս պատերազմը հստակ ցույց տվեց Ադրբեջանի ԶՈւ-ի հզորությունը՝ հայկական բանակի անկարողության, և ամենակարևորը, ինչպես զինծառայողների, այնպես էլ ընդհանրապես քաղաքացիական հասարակության մեջ հայրենասիրության և ազգային պարտքի բացակայության ֆոնին։ Բավական է հիշել, թե ինչպես էին հայ զինվորները փախչում անմիջապես մարտի դաշտից՝ թողնելով սպառազինությունն ու տեխնիկան։ Այնպես որ միանգամայն օրինաչափ է, որ հետագայում մարտի դաշտում հայ դասալիքների թողած զինտեխնիկայի մի զգալի մասը հայտնվեց Բաքվի հենց կենտրոնում Ռազմական ավարի պուրակում։

Եվ դատելով ամեն ինչից, Երեւանում նախընտրում են քրքրել անցյալը և փնտրել մեղավորներին՝ թշնամության էջը փակելու ու վերջապես ժողովրդի, այլ ոչ սեփական բարիքի մասին մտածելու փոխարեն։