ՀԱՊԿ - Հայաստան. ջոկատը չի նկատել մարտիկի կորուստը Փորձագիտական կարծիքներ՝ Caliber.Az-կայքում

Հայաստանի ներկայացուցիչները չեն մեկնելու Ռոսգվարդիայի ղեկավարությամբ ՀԱՊԿ-ի «Կոբալտ-2024» զորավարժություններին, որոնք կանցկացվեն օգոստոսի 14-ից 16-ը Նովոսիբիրսկում։ Այս մասին ՏԱՍՍ-ին հայտնել է Ռոսգվարդիայի մամուլի ծառայությունը։ «2024 թվականի օգոստոսի 14-ին Ռուսաստանի Դաշնության Ազգային գվարդիայի զորքերի դաշնային ծառայության ղեկավարությամբ՝ Նովոսիբիրսկի մարզում, գերատեսչության ուսումնական կենտրոնի բազայում կկայանա՝ ՀԱՊԿ-ի արագ արձագանքման հավաքական ուժերի կառավարման մարմինների և կազմավորումների հետ հատուկ զորավարժությունների հանդիսավոր բացումը։ Զորավարժությունները կավարտվեն օգոստոսի 16-ին»,- ասվում է տեղեկատվության մեջ։ Միջոցառմանը կմասնակցեն՝ Ռուսաստանի Դաշնության, Բելառուսի, Ղազախստանի, Տաջիկստանի և Ղրղզստանի շահագրգռված նախարարությունների և գերատեսչությունների ներկայացուցիչներ։ Այսինքն բոլորը, բացի Հայաստանից։

Բացի այդ, ՀԱՊԿ-ի մամուլի ծառայության տեղեկատվության համաձայն՝ Հայաստանը կազմակերպությանը տեղեկացրել է այն մասին, որ չի մասնակցելու նաև ՀԱՊԿ-ի «Փոխգործակցություն - 2024» հրամանատարաշտաբային զորավարժություններին, որոնք սեպտեմբերի 3-ից 15-ը կանցկացվեն Ղրղզստանի տարածքում։ «Հայկական կողմը տեղեկացրել է, որ չի նախատեսում մասնակցել զորավարժություններին»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ։

Այսպես, Հայաստանը հրաժարվում է մասնակցել ռազմական բլոկի միանգամից երկու լայնածավալ միջոցառումներին։ Հարց է ծագում, իսկ հետո՞: Ինչու՞ տեղի չի ունենում հաջորդ քայլը։ Այդ Հայաստանն է տատանվում վերջնականապես շրխկացնել դուռը, թե՞ ՀԱՊԿ-ի երկրների ղեկավարները մտավախություն ունեն, որ եթե Երևանին մղեն դրան, ապա նման քայլը կարող է՝ դաշինքի գոյությանը սպառնող ընդհանուր ապաինտեգրացիոն տրամադրություններ առաջացնել։

Caliber.Az-ին այս հարցերին պատասխանել են այս ռազմական դաշինքի անդամ երկրների փորձագետները:

Ղազախստանցի քաղաքական վերլուծաբան, միջազգային հարցերի փորձագետ Կազբեկ Բեյսեբաևը նշել է, որ իրոք վերջերս Հայաստանը սկսել է բացահայտորեն արտահայտել իր դժկամությունը ՀԱՊԿ-ի տարբեր միջոցառումներին մասնակցելուն։

«Հետևաբար, Նովոսիբիրսկում և Ղրղզստանում զորավարժություններին մասնակցելուց Հայաստանի հրաժարվելը անակնկալ չէր։ Այստեղ պետք է ասել, որ նաև վերջին շրջանում մենք բոլորս նկատում ենք Մոսկվայի և Երևանի միջև հարաբերությունների սառեցում։ Հայաստանը սկսել է ավելի շատ թեքվել դեպի Արևմուտք, և, համապատասխանաբար, դա դուր չի գալիս Մոսկվային։ Չմոռանանք նաև, որ Ռուսաստանը հիմնական դեր է խաղում ՀԱՊԿ-ում։ Ուստի այս տեսանկյունից Հայաստանի դիրքորոշումը հասկանալի է»,- ասում է փորձագետը։

Նա, սակայն, չի կարծում, որ Հայաստանի նման դիրքորոշումը մեծապես կազդի ՀԱՊԿ-ի գործունեության վրա։

«Խորհրդային մի հայտնի երգում կան տողեր այն մասին, թե ինչպես ջոկատը չի նկատել մարտիկի կորուստը։ Այսպես ուրեմն, անցկացնելով որոշակի անալոգիա՝ ՀԱՊԿ-ը նույնպես առանձնապես չի նկատի Հայաստանի չմասնակցելը այդ զորավարժություններին և կշարունակի գործել իր ժամանակացույցով, այսինքն համատեղ զորավարժությունները և այլ միջոցառումներ առաջվա պես կշարունակվեն»,- համարում է Բեյսեբաևը։

Տնտեսական գիտությունների դոկտոր, Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, դիվանագիտության մագիստրական ծրագրերի ղեկավար Ստանիսլավ Տկաչենկոն հիշեցրել է, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերությունները ահա արդեն մոտավորապես կես տարի է, ինչ գտնվում են՝ տնտեսագետների լեզվով արտահայտված «շեղ միտումի մեջ»։

«Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությունը ամեն կերպ փորձում է հասկացնել, որ Ռուսաստանը որպես ՀԱՊԿ-ի առաջնորդ, պատասխանատու է 2020-2023 թվականների ղարաբաղյան իրադարձություններում Երևանի պարտության համար։ Եվ հարկ է խոստովանել, որ այս ջանքերը իզուր չեն ծախսվել, Հայաստանում հասարակական կարծիքը մեծ մասամբ Ղարաբաղում օկուպացիոն քաղաքականության փլուզումը չի կապում Փաշինյանի և նրա շրջապատի հետ։ Երկրում հակառուսական տրամադրությունները ընդհանուր առմամբ համեմատաբար ոչ պոպուլյար են, բայց Երևանի ղեկավարող առանձնասենյակների անցաթղթերը գնալով ավելի ակնհայտորեն դառնում են ռուսաֆոբիան և կույր համոզմունք նրանում, որ «արտասահմանը մեզ կօգնի»: Դրանով հանդերձ, արտասահմանի տակ հասկանում են ինչպես ԱՄՆ-ին և ընդհանուր առմամբ ԵՄ-ի երկրներին, այնպես էլ Եվրոպայի առանձին պետություններին (Ֆրանսիա)»,- նշել է գիտնականը։

Նրա խոսքով, այս տարվա ամռանն ու աշնանը՝ ՀԱՊԿ-ի կողմից իր կանոնադրական գործունեության շրջանակներում անցկացվող միջոցառումներին մասնակցելուց Հայաստանի հրաժարվելը նորություն չէր։

«Երևանը դա անում է արդեն գրեթե մեկ տարի՝ գնալով ավելի ու ավելի հեռանալով հետխորհրդային տարածքում 1992 թվականից, իսկ ներկայիս կազմակերպաիրավական կարգավիճակում 2002 թվականից գոյություն ունեցող առանցքային ռազմական դաշինքից։ Ակնհայտ է, որ Հայաստանի ղեկավարների ներկայիս սերնդի նպատակը ՀԱՊԿ-ից իրենց երկրի աստիճանական դուրս բերելն է՝ պահպանելով անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին և զարգացնելով լայն առևտրա-ներդրումային կապերը Ռուսաստանի հետ։ Մոսկվան առաջվա պես մնում է աշխարհում Երևանի հիմնական տնտեսական գործընկեր, և 2022–2024 թվականներին Հայաստանի տնտեսության աճի ապշեցուցիչ տեմպերը մեծ մասով բացատրվում են հայկական ապրանքների մուտքով ռուսական շուկա։

Ռուսաստանի Դաշնությունը առայժմ դրսևորում է դիվանագիտական համբերություն, նա չի կապում այս երկու գործընթացները. ռազմական և տնտեսական ինտեգրացիան։ Բայց առանցքային բառերը այն մասին, որ Ռուսաստանի գլխավոր առաջնահերթություն է հանդիսանում անվտանգությունը, այդ թվում նաև կովկասյան տարածաշրջանում, արդեն բազմիցս հնչել են պետության բարձրագույն ղեկավարության կողմից։ Հետևաբար կարելի է ենթադրել, որ Ռուսաստանն ու Հայաստանը հիմա ուշադիր հետևում են միմյանց քայլերին։ Երևանը փորձում է որոշել այն պահը, երբ ՀԱՊԿ-ից իրենց դուրս գալը և Բրյուսելի ու Վաշինգտոնի գործընկերների հետ անվտանգության պայմանագրերի կնքումը կանցնի համեմատաբար անցավալի։ Իսկ Ռուսաստանը փորձում է որոշել այն սահմանը, որից հետո այսօր իր «ռազմավարական պարտությանը» ձգտող Մոսկվայի հակառակորդների հետ Հայաստանի սիրախաղը կպահանջի վճռական գործողություններ։ Եվ հիմնական հարցը՝ այդ ի՞նչ գործողություններ են լինելու։ Առայժմ փորձագետները դրա համար պատրաստի պատասխան չունեն»,- նշում է պրոֆեսոր Տկաչենկոն։