«Հատուցում» գործողությունը Բրյուսելին մղեց գործողությունների»
Իսա Ջավադովը Caliber.Az-ում

Հարցազրույց  05 Սեպտեմբերի 2022 - 13:04

Caliber.Az-ի հարցազրույցը ադրբեջանցի քաղաքագետ Իսա Ջավադովի հետ:

- Օգոստոսի վերջին օրը Բրյուսելում տեղի ունեցավ հանդիպում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև՝ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի մասնակցությամբ։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս բանակցությունները։

-Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների հանդիպումը, ելնելով այն համատեքստից, որում այն տեղի է ունեցել, կարելի է դրական գնահատել։ Իսկ ենթատեքստի էությունն այն է, որ Ադրբեջանը, չսպասելով Հայաստանից որևէ քայլի, միակողմանի կարգով կատարեց 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի հայտարարության 6-րդ կետը՝ վերադարձնելով Լաչինի շրջանի մի մասը և վերահսկողություն սահմանելով Լաչինի միջանցքի մուտքի վրա։

Սա վկայում է Բաքվի գերիշխող դիրքի մասին, որն այժմ կարող է վերահսկել տրանսպորտային հաղորդակցությունը դեպի Ղարաբաղ: Հայտնի է նաև, որ բանակցությունների օրակարգում այլևս դրված չէ ղարաբաղի հարցը որպես այդպիսին, ինչը կարող է անուղղակիորեն վկայել տարածքային հակամարտության վրա չկենտրոնանալու կողմերի ցանկության և տարածքային ամբողջականության փոխադարձ հարգանքի շրջանակներում տնտեսական համագործակցության հաստատմանն ուղղորդելու ջանքերի մասին։

- Բրյուսելում համաձայնեցվել է աշխատանքային խումբ ստեղծելու հարցը, որը պետք է պատրաստի Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագրի տեքստը: Արդյոք կհաջողվի այս հանդիպումից հետո վերջապես ստորագրել նման ակտ, թե՞ Հայաստանը նորից կձգձգի գործընթացը։

-Խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման վերաբերյալ կանխատեսումներ անելը դեռ վաղ է, քանի որ այս աշխատանքը պահանջում է մեծ թվով խորհրդակցություններ և հանդիպումներ՝ քննարկելու բազմաթիվ նրբություններ, այդ թվում՝ սահմանազատման և սահմանագծման հարցը։ Այս գործընթացը որոշակի առումով բարդանում է բանակցային միանգամից երկու հարթակների առկայությամբ, որտեղ բոլոր հարցերն առանձին են քննարկվում։ Դրանք, ինչպես գիտեք, Բրյուսելն ու Մոսկվան են։

Հաշվի առնելով Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունները՝ հայ-ադրբեջանական կարգավորման հարցում Ռուսաստանի և Եվրամիության միջև համակարգումն այժմ գտնվում է բավականին ցածր մակարդակի վրա: Չի բացառվում, որ այս երկու կողմերի միջև հակասությունների հաշվին Հայաստանի ղեկավարությունը փորձի ձգձգել խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը։

Թեև չի բացառվում նաև, որ Բրյուսելի ու Մոսկվայի մրցակցության ոգին երկու հարթակներին էլ դրդի ավելի շոշափելի արդյունքների հասնել ադրբեջանա-հայկական երկխոսության մեջ։ Ամեն դեպքում, Մոսկվայում սեպտեմբերյան հանդիպումը դեռ առջևում է, և, ինչպես գիտեք, տրանսպորտային հաղորդակցության և սահմանների սահմանագծման/սահմանազատման հարցերը հիմնականում լուծվում են հենց Ռուսաստանի օգնությամբ, քանի որ նա անմիջականորեն գտնվում է տարածաշրջանում։ Ուստի կարևոր է, որ մոսկովյան հանդիպումների օրակարգում լինի նաև խաղաղության պայմանագրի մշակման թեման։

- Ադրբեջանի վերջին «Հատուցում» ռազմական գործողությունը ազդե՞լ է Հայաստանի ղեկավարության պայմանավորվելու ընդունակության վրա։

-Կարծում եմ, որ «Հատուցում» օպերացիան Բրյուսելին մղեց նոր գործողությունների ու առաջխաղացումների հայ-ադրբեջանական դիմակայությունում։ Դեռ 2021 թվականի նոյեմբերին՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած բախումների ժամանակ պարզ դարձավ, որ Ադրբեջանը կարող է մարտավարական բնույթի փոքր ռազմական գործողությունների դիմել՝ քաղաքական կարգավորման ձգձգման հետևանքների մասին Հայաստանի ղեկավարությանը հիշեցնելու նպատակով: Իզուր չէ, որ Պրուսիայի միապետ Ֆրիդրիխ II-ի ժամանակներից ի վեր կա մի աֆորիզմ՝ «Թնդանոթները թագավորների վերջին փաստարկն են»։

Caliber.Az

Դիտումներ: 73