Եկեղեցի, բիզնես, Լավրով. ճնշման եռանկյունի Փաշինյանի վրա Մասնագիտական կարծիքները՝Caliber.Az-կայքում

Հայաստանում պետական հեղաշրջման փորձի կազմակերպման գործում գնալով ավելի հստակորեն դրսևորվում է ռուսական հետքը: Դա մատնանշում են մի շարք գործոններ, այդ թվում նաև ՌԴ ԱԳՆ ղեկավար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունը, որը նա արել է՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի նիստից հետո մամուլի ասուլիսում, որը անցկացվել է Ղրղզստանում: Այսպես, ռուսաստանցի նախարարը նշել է, որ Հայաստանում եկեղեցու վրա հարձակումները մտահոգության տեղիք են տալիս, «և մենք (Ռուսաստանը - նշ. խմբագր.) չէինք ցանկանա, որպեսզի այս եկեղեցին առանց որևէ լուրջ հիմնավորման ենթարկվի չարդարացված հարձակումների»: «Մենք Հայաստանի իշխող շրջանակների վրա որևէ ճնշում չենք գործադրում, կսպասենք այս բոլոր հարցերի պարզաբանմանը: Բայց բոլորը հասկանում են. եթե Հայաստանը երես թեքի իր դաշնակիցներից, մերձավոր գործընկերներից և հարևաններից, հազիվ թե դա օգուտ բերի հայ ժողովրդին», - հայտարարել է նաև ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարը։
 
Այս հայտարարությանը անմիջապես հետևել է Երևանի արձագանքը, Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավար Արարատ Միրզոյանը իր ռուսաստանցի գործընկերոջը խորհուրդ է տվել չմիջամտել Հայաստանի ներքին գործերին։
 
Այսպիսով, Հայաստանում իրավիճակը անկայունացնելու ուղղությամբ ինչպիսի՞ ծրագրեր են հասունանում Ռուսաստանում։ Այս հարցով Caliber.Az-ի թղթակիցը դիմել է արտասահմանյան փորձագետներին և քաղաքագետներին։
 
Գերմանացի փորձագետ Եվգենի Կուդրյացը նշել է, որ վերջերս Հայաստանում իրավիճակը ուժեղ լարվել է. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը բացահայտորեն  Ռուսաստանին մեղադրում է պետական հեղաշրջում նախապատրաստելու մեջ, ինչպես նաև Հայ եկեղեցուն և մի ամբողջ շարք քաղաքական գործիչներին ու ձեռնարկատերերին, այդ թվում նաև ռուսական անձնագրով գործարար Սամվել Կարապետյանին։
 
«Այս գործում բացարձակապես ակնհայտ է ռուսական հետքը, չէ որ Սիմոնյանի նման քարոզիչները բացահայտորեն, առանց արտահայտություններում ամոթի զգացմունքի, կոչ են անում տապալել Հայաստանում գործող կարգը։ Բացի այդ, բացարձակապես ակնհայտ է, որ Ռուսաստանը չափազանց դժգոհ է Նիկոլ Փաշինյանից և կցանկանար ցանկացած միջոցով նրան հեռացնել իշխանությունից։ Այս կապակցությամբ նշենք Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի վերջին հայտարարությունները, ով բացահայտորեն միջամտել է Հայաստանի ներքին գործերին։ Եվ, որպես արդյունք, ստացավ համապատասխան պատասխան Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարից, Արարատ Միրզոյանը նրան կոչ արեց չմիջամտել հանրապետության ներքին գործերին, նման ձևով շրխկացնելով նախարարի քթին, ով, ըստ որոշ տեղեկությունների, հայկական արմատներ ունի», - նշել է քաղաքագետը։
 
Նրա խոսքով, «Ադրբեջանի համար միևնույն չէ, թե ինչ է տեղի ունենում հարևան հանրապետությունում»։
 
«Փաշինյանը՝ բարդ անձնավորություն է, բայց, այնուամենայնիվ, Բաքուն, որքան ես հասկանում եմ, պատրաստ է բանակցություններ անցկացնել հատկապես նրա հետ՝ ծանր, դժվար, բայց անհրաժեշտ։ Եթե հեղաշրջման փորձի գործում իսկապես կա ռուսական հետք, ապա Հայաստանի իրավապահ մարմիններն ու հատուկ ծառայությունները պետք է դա պարզեն, ինչպես նաև պարզեն այս գործում մյուս մեղադրյալների, այդ թվում նաև Սամվել Կարապետյանի դերը։ Ռուսաստանում «ճահճուտներում ոռնոց» բարձրացավ, նույնիսկ դերասանները, ներառյալ Ֆիլիպ Կիրկորովը, սկսեցին պաշտպանել այդ գործարարին։ Բայց ամեն ինչ կորոշի դատարանը, այդ թվում նաև նրա տեղը այս պատմության մեջ», - ընդգծեց Ե. Կուդրյացը։
 
A+Analytics հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, ղազախստանցի քաղաքագետ Ֆարհադ Կասենովը ենթադրում է, որ վերջին իրադարձությունները, մասնավորապես՝ հեղաշրջման փորձը և Ռուսաստանի կողմից Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության դեմ ռազմատենչ հռետորաբանության կտրուկ սրացումը, հստակ ցույց են տալիս իրավիճակի բարդությունը  Հարավային Կովկասում։
 
«Ռիսկերը մնում են, չնայած վերջերս տարածաշրջանում նշմարվել են՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղ պայմանագրի նախապատրաստման հետ կապված միանգամայն դրական միտումներ՝ երկու կողմերն էլ աստիճանաբար մոտենում են դրա ստորագրմանը։ Այս փաստաթուղթը իրավաբանորեն կամրագրի՝  2020 թվականի 44-օրյա պատերազմում Ադրբեջանի տարած հաղթանակից և 2023 թվականի աշնանը հակաահաբեկչական գործողություններից հետո տարածաշրջանում ձևավորված ուժերի նոր հավասարակշռությունը։ Հայկական կողմը՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարությամբ, իմ կարծիքով, կարողացավ համոզել հասարակության մեծամասնությանը, որ ռևանշիստական տրամադրությունները կամ խաղաղ պայմանագրից հրաժարվելը՝ ոչ մի տեղ տանող ճանապարհ է։ Հայաստանը հիմա ապրում է դժվարին ժամանակաշրջան՝ և՛ տնտեսապես, և՛ քաղաքականապես, և նրա համար կենսականորեն կարևոր է ինտեգրվել նոր միջազգային նախագծերին, ինչպիսին է Միջին միջանցքը», - նշել է ղազախստանցի քաղաքագետը։
 
Նա ընդգծել է, որ այս միտումը հակասում է Մոսկվայի շահերին. «Ռուսաստանին ձեռնատու չէ, որպեսզի Հայաստանը դուրս գա այն ծանոթ կոնֆիգուրացիայից, որում նա գտնվում է արդեն 30 տարի։ Ռուսաստանի Դաշնությունը սկսած 1990-ական թվականներից աստիճանաբար կորցնելով տարածաշրջանում տնտեսական և քաղաքական լծակները, ընտրել է «բաժանիր և տիրիր» ռազմավարությունը։ Մոսկվան արել է ամեն ինչ, որպեսզի Հարավային Կովկասը պահի մշտական հակամարտության վիճակում, հանդես գալով մի տեսակ «չեզոք արբիտրի» դերում, բայց իրականում խաղալով Հայաստանի կողմից»։
 
Փորձագետի խոսքով, հատկապես սրանով կարելի է բացատրել Կրեմլի կողմից Երևանին երկարատև աջակցությունը, ներառյալ զենքի մատակարարումները և տարածքում ռազմական ներկայությունը։
 
«Ռուսաստանը միտումնավոր բորբոքում էր անկայունությունը, քանի որ դա նրան լծակ էր տալիս արագ զարգացող Ադրբեջանի նկատմամբ։ Սակայն Ադրբեջանի ղեկավարության վճռական գործողությունները, նրա բանակի ուժն ու արիությունը զրկեցին Մոսկվային այս գործիքից», - ընդգծել է Կասենովը։
 
Դրանից հետո, փորձագետի կարծիքով, Հայաստանի ղեկավարությունը կատարեց գիտակցված ընտրություն. հրաժարվել առճակատումից, ճանաչել իրականությունը և սկսել երկիրը զարգացնել  միջազգային իրավունքով սահմանված սահմաններում։
 
«Իհարկե, Կրեմլը չափազանց ցավոտ է ընդունում առճակատումից այս հրաժարումը։ Մոսկվայի համար հատկապես նյարդացնող գործոն է դարձել ինքնին Նիկոլ Փաշինյանը։ Նա իշխանության եկավ «թավշյա հեղափոխության» արդյունքում՝ սա արդեն ինքնին վախեցնում է ռուսական վերնախավին, իսկ այնուհետև բացահայտ հայտարարեց ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի հնարավոր դուրս գալու մասին՝ փաստորեն կասկածի տակ դնելով այդ դաշինքի արդյունավետությունը, չէ որ կազմակերպությունը, նրա կարծիքով, ճիշտ պահին օգնության չի հասել Երևանին», - ասել է  նա։
 
Կասենովի խոսքով, Հայաստանում դժգոհ են նաև Ռուսաստանի գործողություններից՝ 2020 թվականից հետո, ինչը արագացրել է Հայաստանի շրջադարձը դեպի Արևմուտք, առաջին հերթին՝ Ֆրանսիա։
 
«Այս ամենը տագնապ է առաջացրել Կրեմլում։ Ռուսաստանը, գիտակցելով, որ կորցնում է ազդեցությունը, կարող է դիմել ծայրահեղ միջոցների, ներառյալ այն ուժերին աջակցելուն, որոնք ի վիճակի են հեռացնել Փաշինյանին և Երևանը վերադարձնել նախկին հունի մեջ՝ նրանք անմիջապես կհռչակեին ռևանշիստական օրակարգ. ռազմական հռետորաբանության ուժեղացում, սպառազինություն, լարվածության նոր փուլ, հնարավոր է, և հերթական պատերազմ Ադրբեջանի հետ։
 
Մեր երկրի, ինչպես նաև Կենտրոնական Ասիայի մյուս պետությունների համար կարևոր է, որպեսզի Հարավային Կովկասը դառնա ոչ թե մարտադաշտ, այլ համագործակցության տարածք։ Հաջող Միջին միջանցքը անհնար է առանց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կայուն խաղաղության։ Մենք աջակցում ենք վերջնական խաղաղ պայմանագրին հասնելուն ուղղված ջանքերին։ Սա՝ տարածաշրջանի համար տնտեսական և մարդասիրական համագործակցություն սկսելու իրական հնարավորություն է, որը օգուտ կբերի բոլոր երկրներին, ներառյալ Ղազախստանին», - ամփոփել է Ֆ. Կասենովը։