Անցակետը բխում է ինչպես Բաքվի, այնպես ն էլ Բրյուսելի ու Վաշինգտոնի շահերից
Ահմեդ Ալիլին՝ Caliber.Az կայքում

Հարցազրույց  27 Փետրվարի 2023 - 12:17

Ռուբեն Վարդանյանի «հրաժարականը» նշանակում է, որ հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացը շարժվել է մեռյալ կետից, այդ մասին Caliber.Az-ին ասել է՝ Կովկասի քաղաքական վերլուծությունների կենտրոնի տնօրեն, միջազգային կառավարման հարցերով փորձագետ Ահմեդ Ալիլին՝ մեկնաբանելով վերջին օրերի իրադարձությունները։

Քաղաքական հետազոտողը նշել է, որ վերջին շրջանում հանրային տարածքում նկատվում է որոշակի լռություն, բարձր մակարդակով ոչ մի առաջընթաց չի եղել։ «Սակայն Մյունխենի անվտանգության համաժողովը և դրան հաջորդած, այսպես կոչված, «պետական նախարար» Ռուբեն Վարդանյանի հրաժարականը նրա ցուցանիշ է, որ որոշակի հարցեր քննարկվել են և հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացում կա առաջընթաց,- ընդգծել է Ա.Ալիլին։- Հազիվ թե դա դա հանկարծակի է տեղի ունեցել: Ամենայն հավանականությամբ, կուլիսների ետևում անցկացվել են շատ կարեւոր բանակցություններ։ Ադրբեջանի հանգիստ արձագանքը այն փաստին, որ Հայաստանը մինչև 2022 թվականի վերջը, ինչպես և սպասվում էր, չստորագրեց խաղաղության պայմանագիր և ընդհանրապես չկատարեց պահանջներից որևէ մեկը՝ խոսում է այն մասին, որ կան որոշակի գործընթացներ, որոնք անցկացվում են հատկապես կուլիսների ետևում։ Եվ այդ գործընթացներում ակտիվ դեր են խաղում ԵՄ-ն ու ԱՄՆ-ը»։

Խոսելով Մյունխենի համաժողովի արդյունքներով առաջընթացի մասին՝ Ա.Ալիլին որպես նշանակալից արդյունք նշում է այն, որ Բաքվին հաջողվել է լուծել հանդիպման ձևաչափի հարցը։

«Բաքուն գոհ է մյունխենյան հարթակից, իսկ տեսեք, Հայաստանի համար մյունխենյան հարթակը շահավետ չէ։ Այն, ինչպես և բուն ձևաչափը, Հայաստանի համար անհաջող է ստացվել։ Իզուր չէր, որ Փաշինյանը երկար ժամանակ հրաժարվում էր Իլհամ Ալիևի հետ պանելային քննարկմանը մասնակցելուց։ Ինչպես հայտնի է, Երևանը հաճախ է առաջ քաշում հանդիպումների և միջնորդների ձևաչափի վերաբերյալ իր պայմանները։ Օրինակ, ժամանակին նա պնդում էր Պրահայում՝ Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակներում Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի մասնակցությամբ բանակցությունների վրա։ Բայց այս անգամ Բաքուն շատ հստակ է դրել իր առաջնահերթությունները, և ի տարբերություն Հայաստանի նախապատվությունների՝ նրա նախապատվությունները հաշվի են առնվում եվրոպական և ամերիկյան դերակատարների կողմից»,- հաստատում է զրուցակիցը։

Ա.Ալիլիի կարծիքով, մյունխենյան բանակցությունների դեպքում Հայաստանի ղեկավարությունը հասկացել է, որ պետք է զիջել Ադրբեջանին։

«Ադրբեջանի կողմից առաջ քաշված պահանջներից Հայաստանը ընտրեց Ռուբեն Վարդանյանի «հրաժարականը», որպեսզի հետագայում, հնարավոր է, զիջումներ ստանա Լաչինի ճանապարհին անցակետ տեղադրելու գործընթացում։ Երեւանում որոշեցին, որ Բաքվի երկրորդ կարեւորագույն պահանջը, այսինքն Վարդանյանի հեռացումը բավարարելուց հետո, անցակետի հարցում միջազգային միջնորդները ճնշում կգործադրեն Ադրբեջանի վրա՝ իբրև Երեւանը գնում է զիջումների, իսկ Բաքուն՝ ոչ։ Բայց բան.ը նրանում է, որ անցակետի առնչությամբ Ադրբեջանի, Բրյուսելի և Վաշինգտոնի շահերը համընկնում են։ Կարծում եմ, որ Բաքուն, Բրյուսելը և Վաշինգտոնը կպնդեն, որպեսզի Ադրբեջանը և Հայաստանը հաստատեն հստակ սահմաններ։ Երևանի համար շատ դժվար կլինի հաջողության հասնել այս հարցում։

Մոսկվան, ի դեպ, նույնպես երկար ժամանակ հրաժարվում էր Բաքվի հետ քննարկել իր խաղաղապահների գոտում անցակետի թեման, քանի որ այնտեղ հաշվում էին, որ այդ հարցը պետք է լուծվի եռակողմ ձևաչափով, այսինքն՝ Հայաստանի մասնակցությամբ։ Բայց Ադրբեջանը ուներ դրանից հրաժարվելու ծարկաշիռ պատճառներ, քանի որ այն տարածքը, որտեղ ժամանակավորապես գտնվում է ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտը՝ պատկանում է Ադրբեջանին, համապատասխանաբար՝ իմաստ չկա դա քննարկել Հայաստանի հետ։ Այդ իսկ պատճառով Մոսկվան և Բաքուն երկար ժամանակ չէին կարողանում գտնել նման բանակցությունների համապատասխան ձևաչափ, և ստեղծվել էր մի տեսակ փակուղային իրավիճակ։ Անցյալ տարվա դեկտեմբերից Ռուսաստանը անտեսում է Ադրբեջանի խնդրանքները։ Միգուցե, հիմա, երբ այս հարցը քննարկվում է Բրյուսելի և Վաշինգտոնի մոդերատորության ներքո՝ Ռուսաստանը նախաձեռնություն կդրսևորի։ Բացի այդ, փետրվարի վերջին Ռուսաստանի Դաշնության ԱԳՆ ղեկավար Սերգեյ Լավրովը կայցելի Բաքու, և կարծում եմ, որ անցակետի հարցը կքննարկվի ավելի մանրամասն։ Տեսնենք, թե դրանից ինչ կստացվի»,- հայտարարել է մեր զրուցակիցը։

Իսկ ինչ վերաբերում է Ռուբեն Վարդանյանին, ապա Ա.Ալիլին ենթադրում է, որ նա վախենում է իր անվտանգության համար։

«Ինձ թվում է, որ Վարդանյանը ընդհանրապես չի լքել Ղարաբաղը և այս ամբողջ ժամանակ այնտեղ է եղել։ Չնայած նրան, որ Վարդանյանի «հրաժարականը» տեղի է ունեցել Մյունխենի համաժողովից հետո, նրա ճակատագիրը կանխորոշվել էր դրանից շատ առաջ։ Այս հարցում գործարկիչ է դարձել Բաքվի պահանջը այն մասին, որ քանի դեռ Ռուբեն Վարդանյանը գտնվում է Խանքենդիում, Ադրբեջանը չի գնա բանակցությունների, և առավել ևս զիջումների։ Ղարաբաղի հայերը սկսեցին Վարդանյանին մեղադրել նրանում, որ հատկապես նրա պատճառով է Բաքուն սկսել ճնշում գործադրել իրենց վրա։

Կարծում եմ, այնուամենայնիվ, որ նա որոշ ժամանակ դեռ կմնա Խանքենդիում։ Մամուլում այն մասին լցոնումներից հետո, որ Վարդանյանը նպատակադրվել է վարչապետի աթոռին՝ Հայաստան գնալը վտանգավոր է նրա համար, քանի որ այնտեղ նրան կարող են սպասել Փաշինյանի մարդիկ։ Եթե նա հայտնվի Հայաստանի տարածքում, հայտնի չէ, թե ինչպես կդասավորվի նրա ճակատագիրը։ Միևնույն ժամանակ նա Ղարաբաղում էլ պետք չէ։ Միգուցե հենց Բաքուն է պայմաններ ստեղծելու, որ Վարդանյանը հրապարակայնորեն լքի Ղարաբաղի տարածքը և պայմանականորեն հեռանա Ռուսաստան»,- ամփոփել է Ա. Ալիլին։

Caliber.Az

Դիտումներ: 89