«Խաղաղության աղավնին» Հայաստանը լցնում է զենքով Ադրբեջանի հետ նոր պատերազմի համար» Մամեդովն ու Ֆինկելը Caliber.Az-ում

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը շարունակում է միջազգային հանրության աչքերին թոզ փչել: Ելույթ ունենալով ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 79-րդ նստաշրջանում՝ նա շատ է խոսել Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու Հայաստանի հանձնառության մասին։ Ակնհայտ է, որ սա հրապարակային խաղ է՝ իրեն որպես «խաղաղության աղավնի» ներկայացնելու համար՝ ընդ որում խուսափելով Բաքվի և Երևանի միջև ամենակարևոր, չլուծված հարցերի քննարկումից։

Ի՞նչ են մտածում այս մասին Caliber.Az-ի թղթակցի հետ կապ հաստատած փորձագետները։

Հարավային Կովկասի Հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար, ադրբեջանցի քաղաքագետ Ֆարհադ Մամեդովը կարծում է, որ հերթական անգամ փորձ է արվում ստիպել Ադրբեջանին ստորագրել խաղաղության պայմանագրի համաձայնեցված կետերը և շարունակել քննարկել հակասություններ առաջացնող կետերը։ Եվ ոչ բոլոր արտաքին քաղաքական գործիչներն են ուշադրություն դարձնում նման պահերին։

«Կամ, օրինակ, խաղաղության պայմանագիր կնքելու առաջարկը՝ պայմանով, որ դրա օրինականությունը կորոշի Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը։ Բայց միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման հանձնաժողովների աշխատանքի կանոնակարգի նախագիծը, որը վերջերս հաստատվեց Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի կողմից, կարելի է անվանել ոչ թե իրավական, այլ հենց քաղաքական որոշում։ Որովհետև Հայաստանի օրենսդրության մեջ կա 1992 թվականի առնվազն երկու որոշում, որոնք պետք է վերացվեն, որպեսզի այն անցնի Հայաստանում իրավական ընթացակարգ։ Բայց, այնուամենայնիվ, Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը որոշեց, որ այն համապատասխանում է երկրի սահմանադրությանը։

Սակայն իրավագետներն ասում են, որ եթե Հայաստանի օրենսդրության մեջ թողնենք Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջներ պարունակող կետերը, որոնք առայժմ չեն վերացվել, ապա նույնիսկ եթե Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը որոշի, որ խաղաղության պայմանագիրը չի հակասում Հայաստանի օրենսդրությանը, ապա ապագայում, երբ փոխվի Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի կազմը, հնարավոր է չեղյալ համարվի արդեն կնքված հաշտության պայմանագիրը։

Ուստի Ադրբեջանը չի ցանկանում բախվել նման նախադեպերի, չի ուզում ռիսկ անել և առաջարկում է ստորագրել պետությունների փոխհարաբերությունների սկզբունքների փաթեթ, ինչը շրջադարձային տարր է Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերություններում։ Որովհետև այդ սկզբունքները ենթադրում են ուժի չկիրառում, դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատում և այլ կարևոր կարգավորիչներ։ Իսկ Փաշինյանի խաղը կայանում է նրանում, որ նա կարծես կրկնում է այդ նույն սկզբունքները, բայց իր ձևով և իր հասկացողությամբ»,- պարզաբանել է Ֆ. Մամեդովը։

Միևնույն ժամանակ, ինչպես նշում է իսրայելցի միջազգային հարցերով փորձագետ Միխայիլ Ֆինկելը, վարչապետ Փաշինյանը, ելույթ ունենալով ՄԱԿ-ում, փորձել է իրեն ներկայացնել որպես «խաղաղության աղավնի», որն իբր ձգտում է համապարփակ խաղաղություն կնքել Ադրբեջանի հետ։ Առաջին հայացքից, ըստ նրա, ՀՀ վարչապետի որոշ հայտարարություններ կարող են նման տպավորություն ստեղծել ու արձագանք առաջացնել նրա ելույթի տեքստը լսողների կամ ընթերցողների մոտ։

«Բավականին երկար ժամանակ, ճիշտն ասած, ես նույնպես կարծում էի, որ Փաշինյանը ողջամիտ հայ քաղաքական գործիչ է, ում հետ կարելի է գործ ունենալ, և ով կարող է նույնիսկ դառնալ երկրորդ Անվար Սադաթը, ով, չնայած ռիսկերին, ժամանակին խաղաղության պայմանագիր կնքեց Իսրայելի հետ։ Բայց, ավաղ, դա այդպես չէ։ Նույնիսկ եթե ավելի խորը չուսումնասիրենք  նրա ելույթը, հարցեր են ծագում գրեթե անմիջապես: Այսինքն՝ եթե Փաշինյանը մի կողմից ՄԱԿ-ի ամբիոնում ինչ-որ «խաղաղության աղավնի» է, ապա մյուս կողմից էլ լավ գիտենք, որ նա ամեն ինչ անում է, որ իր երկիրը լցնի զենքով, փողով և ռազմական տեխնիկայով Ադրբեջանի հետ հաջորդ պատերազմի համար, որպեսզի փորձեն վերանվաճել Ղարաբաղը: Հայաստանում մեծ թափով իրականացվում է ռևանշիզմի քաղաքականություն:

Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանին զենք մատակարարող երկրների թվում են Ֆրանսիան, Հնդկաստանը և այլն։ Այստեղ ուղղակի ուզում եմ հարցնել՝ ո՞ւր է իսկական ընկեր Փաշինյանը։ Անշուշտ, Երևանի նման գործողությունները կարելի է բնութագրել «եթե ցանկանում եք կայուն խաղաղություն, պատրաստվեք պատերազմի» արտահայտությամբ։ Սակայն պատմության մեջ կան նաև այլ զուգահեռներ, որոնք հակված են հաճախ կրկնվելու. եթե մեկը, ով շատ է խոսում խաղաղության մասին, իրականում ջանասիրաբար պատրաստվում է պատերազմի, ապա այստեղ խաղաղության հոտ չի գալիս: Այնպես որ խաղաղության մասին հռետորաբանությունը պարզապես քող է Երևանի ագրեսիվ ծրագրերի համար, որը ցանկանում է արյունով լվանալ մարտի դաշտում Հայաստանին պատուհասած ռազմական նվաստացումը և վրեժ լուծել Ադրբեջանից։

Ուստի պետք է շատ զգույշ լինել Փաշինյանի նման հանգստացնող ելույթներից և նայել ոչ թե խոսքին, այլ գործին»,- նկատել է քաղաքագետը։

Ըստ նրա, տարակուսելի են հայկական կողմի հայտարարությունները, թե Ղարաբաղում իբր տեղի է ունեցել «էթնիկ զտում և բռնի գաղթ»։

«Եկեք ճշտենք տերմինները. էթնիկ զտումները միջազգային իրավունքի տեսանկյունից որոշակի տարածքի բնակչության ոչնչացումն է էթնիկ և կրոնական հողի վրա։ Ընդ որում, ոչնչացումն իրականացվում է առանց զինվորականների և քաղաքացիական անձանց բաժանելու։ Սակայն եթե վերլուծենք 44-օրյա պատերազմի իրադարձությունների և անցած տարվա հակաահաբեկչական միջոցառումների վերաբերյալ բոլոր աղբյուրները, ապա կտեսնենք, որ Ղարաբաղի և ազատագրված այլ տարածքներում նման բան չի եղել, ոչ մի նման դեպք չի գրանցվել։ Բոլորն էլ լավ գիտեն, որ հայ բնակչությունը կազմակերպված ու խաղաղ, առանց ճնշումների լքել է այս տարածքները։ Իսկ նրանք, ովքեր մնացին, նախագահ Իլհամ Ալիևից ստացան անձեռնմխելիության երաշխիքներ, արժանապատիվ ապրելու երաշխիքներ։ Ուստի այս թեմայով ցանկացած ինսինուացիա ստոր սուտ է»,- եզրափակել է Միխայիլ Ֆինկելը։