Անկայունություն տարածաշրջանու՞մ Ընդհակառակը, կայունությունն արդեն այստեղ է

«Վերջին տարիներին Հարավայի Կովկասում բռնություն գործադրած միակ դերակատարը՝ եղել է Ադրբեջանը, որը խախտել է միջազգային իրավունքը և անկայունություն առաջացրել տարածաշրջանում։ Նոր էսկալացիայի ռիսկը բարձր կմնա, քանի դեռ Ադրբեջանը շարունակում է իր ագրեսիվ գործողությունները։ Միջազգային հանրությունը պետք է ճնշում գործադրի Բաքվի վրա, որպեսզի նա իր տարաձայնությունները կարգավորի երկխոսության և բանակցությունների, այլ ոչ թե ռազմական ագրեսիայի ճանապարհով»: Սա հոգեբույժների կողմից հիվանդի նախնական զննման ժամանակ գրանցված բժշկական պատմությունից տողեր չեն (թեև, համաձայնվեք, ինչ որ շատ է նման), սա Իսպանիայի խորհրդարանի մի ամբողջ պատգամավոր Ջոն Ինյարիտուի հայտարարությունն է։
 
Դե, առաջինը, ոչ թե «միջազգային իրավունքի խախտում», այլ անզիջում պայքար անջատողականության դեմ և Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքային ամբողջականության վերականգնում։ Նշեմ, որ ամեն ինչ ուղղակի ի գոհունակություն կողմերի հիանալի ստացվեց. Ղարաբաղը վերադարձավ Ադրբեջանին, որտեղ նա պետք է լիներ, իսկ անջատողականները վերջապես հասան «միացումին», վերամիավորվելով Հայաստանի հետ։
 
Երկրորդը, թեզն այն մասին, որ «միջազգային հանրությունը պետք է ճնշում գործադրի Բաքվի վրա» ոչ մի քննադատության չի դիմանում, որովհետև ճնշել ոմանք փորձեցին, նույնիսկ Եվրախորհրդարանի ամբիոնի վրա ոչ միայան ձեռքերով թափահարեցին, միայն ամեն ինչ ապարդյուն։ Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ այդ նույն միջազգային իրավունքի տեսանկյունից տարածքային ամբողջականության վերականգնումը Ադրբեջանի կողմից անցկացվել է անթերի։ Ղարաբաղի հայերին առաջարկվել էր մնալ Ադրբեջանի քաղաքացիություն ընդունելու պայմանով, բայց  դա՝ զուտ կամավոր է, ստիպել մենք նույնիսկ չէինք պատրաստվում։
 
Երրորդը, վախեցեք Աստծուց, սինյոր Ինյարիտու, ընդհակառակը, տարածաշրջանում  կայունությունը Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանում հակաահաբեկչական միջոցառումների ավարտից հետո, ինչպես ասել է գրական ստեղծագործություններց մեկի հերոսը՝ այդ կայունությունից ավել կայունություն չկա, այն, այդ կայունությունը, նույնիսկ ծաղկում և բուրում է, ազնիվ խոսք՝ աչք է  շոյում:
 
Ինչ վերաբերում է երկխոսությանն ու բանակցություններին՝ դե միթե մենք դե՞մ ենք երկխոսությանը։ Նույնիսկ սահմանազատումը շարունակելու մասին ենք վերջերս պայմանավորվել, Դրանից ի՞նչ վնաս կա։ Եվ որտե՞ղ են այստեղ «ագրեսիվ գործողությունները»։ Եթե միայն պարոն պատգամավորի երեւակայության մեջ։
 
Այնուհետև հնչել է այն արտահայտությունը, որ «Հարավային Կովկասում երկարաժամկետ խաղաղություն կարելի է ձեռք բերել միայն այն դեպքում, եթե բոլոր կողմերի մոտ կառուցողական փոխգործակցության մոտեցումը գերակայի հակամարտության մոտեցմանը»: Մենք այստեղ էլ չենք առարկում, ինչպես կարելի՜ է։ Իհարկե, միայն կառուցողական փոխազդեցություն, որն առաջին հերթին նկատի է առնում սպառազինությունների որակական և քանակական սահմանափակում, որը Հայաստանն իրավունք ունի գնել և/կամ արտադրել։ Որովհետև մենք ծանոթ ենք բավականին երկար ժամանակ, և Հայաստանի մոտ ոչ մի  ռազմական առավելություն չպետք է լինի, պարզապես այն պատճառով, որ ընդունված է, որ պարտվող կողմը սահմանափակվի ինչպես որակապես, այնպես  էլ քանակապես, ոչ մեր կողմից է, գիտեք, դա հաստատվել, և մենք չէ, որ պետք է չեղարկենք։

Մենք խաղաղասեր մարդիկ ենք, պայմանավորվելուն ընդունակ, անհիշաչար ենք, բայց տես, մենք լավ հիշողություն ունենք, հետևաբար՝ «կրկին երբեք»։ Ջոն Ինյարիտուն միանգամայն իրավացիորեն է կարծում, մեջբերում եմ. «Հայաստանը, ինչպես նաև ցանկացած այլ ինքնիշխան պետություն, ունի իր պաշտպանության համար ռազմական տեխնիկա և սպառազինություն ձեռք բերելու բոլոր իրավունքները։ Հայաստանը կենտրոնացած է բացառապես իր սահմանների և տարածքային ամբողջականության պաշտպանության վրա», և այս թեզին դժվար է որևէ բան հակադրել, միայն  ահա այն թեզին, որ Հայաստանի ցանկացած հարձակողական սպառազինությունը միջազգային իրավունքին լիովին համապատասխան հանդիսանում է Ադրբեջանի զինված ուժերի համար լեգիտիմ թիրախ՝ ինչ-որ բան հակադրելն էլ ավելի դժվար է: Այստեղ, ինչպես ասում են, և չես էլ առարկի։ Մենք չէ որ չենք պահանջում, որպեսզի «պարտվածը պարանը վզին շորորա հաղթակառքի հետևից», իսկ ինչո՞ւ ոչ ոք պատշաճ կերպով չի գնահատում մեր նրբանկատությունը և նույնիսկ որոշակի համաձայնողությունը: Ո՞ւր մնաց միջազգային ճանաչումը, բարձրաձայն «ձեզ շնորհակալ ենք նրա համար, որ դուք կաք, և նրա համար, որ դուք այդքան բարի եք» և գովասանագրերը։         
 
Մեծ հաշվով, Հայաստանում չպետք է նեղանան, որ մենք պնդում ենք, որպեսզի նրանք հնարավորինս քիչ զենք ունենան, և իրենց պահեն հնարավորինս լուռ։ Մենք նրանց չափից դուրս լավ գիտենք, ուստի և ձեռնարկում ենք նախազգուշական միջոցներ: Եվ հենց դա է պատճառը, որ մենք՝ Ադրբեջանում, համարում ենք, որ Հայաստանի կողմից նույնիսկ հիպոթետիկ սպառնալիքի (ընդգծում եմ՝ նույնիսկ հիպոթետիկ) առկայությունը՝ միանգամայն անընդունելի է։ Որովհետև դա հակասում է հենց այդ տարածաշրջանային կայունությանը և հենց այդ միջազգային իրավունքին:
 
Իսկ եթե ավելի լայն նայենք, կյանքն այնպես է դասավորվել, որ ոմանց առավելությունները, դե, կամ արտոնությունները, ամենից հաճախ հանդիսանում են սահմանափակումներ մյուսների համար, այլապես ի՞նչ առավելություններ են դրանք: Այնպես որ, ինչպես Բրեխտն է ասել իր «Կովկասյան կավիճի շրջանակը» պիեսում. «Աշխարհում ամեն ինչ պետք է պատկանի նրան, ումից ավելի շատ օգուտ կա»... Եվ սա ակնհայտորեն Հայաստանի մասին չէ։ Նրանում, որ նրանց վերնախավը երբևէ գլխից կհանի «միացումի» գաղափարը և տարածքային պահանջները իրենց հարևանների նկատմամբ՝ ես այդքան էլ չեմ հավատում, հավասարապես ինչպես նաև չեմ հավատում նրանց վերադաստիարակմանը։ Այնպես որ նրանց վերադաստիարակելն իզուր է, բայց տես որոշ ռեֆլեքսներ սերմանելը, ըստ Պավլովի՝ հնարավոր է։ Լսեց «Ադրբեջան» բառը՝ վեր թռավ, ձեռքերը դրեց կողքերին, իսկ ճակատին սառը քրտինք: Այ սա ուրիշ բան է։ Այն մի տեսակ ավելի հուսալի է… և մի մոռացեք, որ եթե ինչ-որ բան պատահի՝ անզգայացումը կլինի բյուջետային: Շատ, ես նույնիսկ կասեի, բյուջետային:
 
Բացի այդ, ապագաղութացման և ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի իրագործման լույսի ներքո տեղին կլիներ հիշել, օրինակ, բասկերին և կատալոնացիներին ամենալայն ինքնավարություն տրամադրելու անհրաժեշտությունը՝ հաշվի առնելով Իսպանիայի տարածքային ամբողջականությունը, և ընդհանրապես, եթե արդեն լիովին ազնվորեն, ապա «ավելի շատ անկախություններ, լավ և տարբեր»: Եվ ես  իսպանացի հարգարժան պատգամավորին թախանձագին խորհուրդ եմ տալիս զբաղվել հենց այդ հարցերով։ Առավել ևս, ինչպես գիտենք, սինյոր Ինյարիտուն էլ հենց  հանդիսանում է պատգամավոր բասկերի կողմից։