Երեւանը պատրանքների գերության մեջ. միջանցքը ջոկեր չէ բանակցություններում Տկաչենկոն և Կոլտաշևը՝ Caliber.Az-կայքում

Ադրբեջանում Ռուսաստանի դեսպան Միխայիլ Եվդոկիմովի վերջերս տված հարցազրույցը Հայաստանում զայրույթի տեղիք է տվել։ Սա և հասկանալի է, չէ որ ռուս դիվանագետը, ըստ էության, Երևանին մեղադրել է՝ տարածաշրջանային տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակումը ձգձգելու մեջ։

Որքա՞ն երկար է Ռուսաստանը պատրաստվում հանդուրժել Երեւանի համառությունը։ Ինչո՞ւ է Հայաստանը խուսափում իր պարտավորություններից։ Caliber.Az-ի այս եւ այլ հարցերին պատասխանել են ռուս քաղաքագետները:

Նոր հասարակության ինստիտուտի տնօրեն Վասիլի Կոլտաշովը նշել է, որ Ռուսաստանը արդեն ունի երթուղի դեպի Թուրքիա, և սա շատ հարմար ջրային ճանապարհ է, իսկ Իրանի հետ առևտրի համար օգտագործվում է տարանցումը Ադրբեջանով կամ Կասպից ծովով։

«Հայաստանով դեպի Թուրքիա միջանցքը Ռուսաստանի համար, իմ կարծիքով, այնքան էլ հետաքրքիր չէ տնտեսական առումով, թեև այն, իհարկե, կարող է ընդլայնել Հարավային Կովկասի հաղորդակցական հնարավորությունները։ Ես կասեի, որ գործը մի քիչ ուրիշ բանում է՝ Ռուսաստանը այս նախագծում ոչ թե տնտեսական, այլ տարածաշրջանային-քաղաքական շահագռգռվածություն ունի»,- վստահ է քաղաքագետը։

Նրա խոսքով, այնուամենայնիվ, եթե միջանցքը հայտնվի, ապա Ռուսաստանը կձգտի դառնալ դրա երաշխավորը և նույնիսկ ներդրումներ կատարել ենթակառուցվածքների և արդիականացման մեջ։

«Ինչ վերաբերում է Հայաստանի պահվածքին։ Փաշինյանը թույլ է և վախենում է Ալիևից, քանի որ հասկանում է, որ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը նրան չեն պաշտպանի։ Հետևաբար, Բաքվի և Մոսկվայի ճնշման տակ նա կարող է ամբողջությամբ զիջել միջանցքը»,- վստահ է քաղաքագետը։

Իսկ տնտեսական գիտությունների դոկտոր, Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, քաղաքագետ և տնտեսագետ Ստանիսլավ Տկաչենկոյի կարծիքով՝ Զանգեզուրի միջանցքի բացումը հետաձգելու Հայաստանի ղեկավարության համառության պատճառներն ամբողջությամբ գտնվում են դիվանագիտության ոլորտում և զուրկ են ամեն տեսակ տնտեսական բովանդակությունից։ Սակայն Երեւանը գտնվում է պատրանքների գերության մեջ։

«Երևանը այս նախագիծը սխալմամբ դիտարկում է որպես իր բանակցային ռեսուրս, որը կարող է Հայաստանին որոշակի առավելություններ տալ՝ նախագծով շահագրգիռ հարևան պետությունների հետ հարաբերությունների այլ ոլորտներում։ Եվ նրանց թվում են ոչ միայն Ադրբեջանն ու Թուրքիան, որոնց հետ դեռևս չկան դիվանագիտական հարաբերություններ, այլ նաև բարեկամ Իրանը, ինչպես նաև դաշնակից Ռուսաստանը»,- նշել է Տկաչենկոն։

Այսօր հայկական դիվանագիտության հիմնական մտահոգությունն է՝ նվազագույնի հասցնել 2023 թվականի սեպտեմբերին Ղարաբաղում կրած ռազմական պարտության ներքաղաքական հետեւանքները։ Քաինի դեռ այս թեման ակտիվորեն քննարկվում է հայ հասարակության մեջ, Երևանին հարկավոր է անընդհատ և ավելի մանրամասն բացատրել իր ռազմական ձախողումների պատճառները, ասում է մեր զրուցակիցը։

«Հայաստանի իշխող շրջանակներում այժմ առավել տարածված բացատրությունը՝ Ռուսաստանի հետ դաշինքի սխալ խաղադրույքն է և ոչ պակաս սխալ մերժումը եվրոպական ընտրությունից, ինչպես նաև բազմավեկտոր քաղաքականությունը, որը հասկացվում է որպես հարաբերությունների զարգացում ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի և Հնդկաստանի հետ։ Սակայն Ռուսաստանի տեսանկյունից Ղարաբաղից դուրս գալու որոշումը Փաշինյանը կայացրել է 2020 և 2023 թվականների ռազմական պարտությունների հետևանքով։ Մոսկվան ըմբռնումով է վերաբերվում իր դաշնակիցների արտաքին քաղաքականության բազմավեկտորությանը, օրինակ՝ Ղազախստանի և Ղրղզստանի, սակայն կտրուկ է արձագանքում, երբ նրան անարդարացիորեն մեղադրում են այն գործողությունների համար, որոնք նա չի կատարել:

Ինչ վերաբերում է Զանգեզուրի միջանցքում Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանապահ զորքերի առկայությանը, ապա այդ մասին որոշումը կայացվել է 2020 թվականի նոյեմբերին՝ Հայաստանի համաձայնությամբ, որի վարչապետի ստորագրությունը դրված է Եռակողմ հայտարարության տակ։ Մոսկվայում, կարծես թե, հույս չունեն, որ Երևանը շուտով կհրաժարվի միջանցքի ստեղծման բանակցությունների ձգձգման քաղաքականությունից։ Ադրբեջանում Ռուսաստանի դեսպան Եվդոկիմովի վերջին հայտարարությունը դարձել են նրա ազդանշանը, որ մի կողմից Միջերկրական ծովի և Թուրքիայի, մյուս կողմից Կասպից ծովի և Ռուսաստանի միջև փոխշահավետ տրանսպորտային միջանցքի նախագծի իրականացումից հրաժարվելը դատապարտվում է Մոսկվայում, իսկ դրանց քաղաքական և տնտեսական բացասական հետևանքների պատասխանատվությունը կդրվի միայն Հայաստանի վրա»,- ասել է Ս. Տկաչենկոն։