«Թող վիրավորանք չլինի մեր հայ բարեկամներին, բայց ես միշտ աջակցել եմ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը» Նինո Բուրջանաձեն՝ Caliber.Az-ում

Caliber.Az-ի հարցազրույցը Վրաստանի խորհրդարանի նախկին նախագահ, «Միասնական Վրաստան-Ժողովրդավարական շարժում» կուսակցության առաջնորդ Նինո Բուրջանաձեի հետ։

-Տիկին Բուրջանաձե, շնորհակալություն հարցազրույցին համաձայնելու համար։ Եվ առաջին հարցը. ինչպե՞ս եք գնահատում վրաց-ադրբեջանական հարաբերությունների ներկա մակարդակը։

- Նախ շնորհակալ եմ ձեր ընթերցողների հետ շփվելու հնարավորության համար։ Կուզենայի նշել, որ վրաց-ադրբեջանական հարաբերություններն ինձ համար շատ կարևոր են, և կարծում եմ, որ որքան մոտ ու սերտ լինեն այդ հարաբերությունները, այնքան բարեհաջող կլինեն Վրաստանի համար։

Իսկապես, մենք ունենք ռազմավարական գործընկերություն։ Միաժամանակ, կարծում եմ, որ Վրաստանը լիովին չի օգտագործել Ադրբեջանի հետ համագործակցության դրական հնարավորությունները։ Վստահ եմ, որ այս հարաբերությունները կարող են լինել ավելի խոր։ Վրաստանի ցանկացած կառավարություն, որը կմտածի իր երկրի շահերի մասին, պետք է ավելի զարգացնի և խորացնի ռազմավարական հարաբերությունները, որոնք ձևավորվել են Բաքվի հետ։

- Ռուս-ուկրաինական պատերազմը միանգամայն անսպասելիորեն Վրաստանի և Ուկրաինայի միջև հարաբերությունների սառեցման պատճառ դարձավ։ Ի՞նչ եք կարծում, ո՞րն է պատճառը և ի՞նչ ելք կառաջարկեք ստեղծված իրավիճակից։

-Նախ ուզում եմ հույս հայտնել, որ այս սարսափը՝ ի դեմս պատերազմի, շուտով կավարտվի, այլևս մարդիկ չեն մահանա, զենքերը կլռեն և կողմերը կնստեն բանակցությունների սեղանի շուրջ։

Ինչ վերաբերում է վրաց-ուկրաինական հարաբերություններին, ապա նշեմ, որ վրաց ժողովուրդը միանշանակ աջակցեց ուկրաինացի ժողովրդին, բայց մյուս կողմից՝ մեր կառավարության գործողությունները, որն այժմ փորձում է ցույց տալ, որ միայն ինքն է խաղաղություն ուզում, իսկ ընդդիմությունը երազում է պատերազմի մասին, դրա ճիշտ հակառակն են: Սա մեծ հիասթափություն առաջացրեց ինչպես Վրաստանի ներսում, այնպես էլ Ուկրաինայում։

Այո, յուրաքանչյուր կառավարություն պետք է առաջին հերթին մտածի սեփական պետության մասին, բայց նա կարող էր իր վերաբերմունքը պատժամիջոցների նկատմամբ արտահայտել բոլորովին այլ կերպ. պետք էր միանշանակ աջակցել Ուկրաինային, և դա անել այնպես, որ այնպիսի տպավորություն չստացվի, որ մենք ոչ թե մտածում ենք պատժամիջոցների հարցում մեր պետական շահերի մասին, այլ վախենում ենք Ռուսաստանին վիրավորելուց։

Մի կողմից մեր կառավարությունը թե՛ ՄԱԿ-ում, թե՛ Մարդու իրավունքների խորհրդում դեմ քվեարկեց Ռուսաստանին, մյուս կողմից՝ վարչապետի և պետական այլ պաշտոնյաների հայտարարությունները տարակուսանք առաջացրեցին ինչպես Թբիլիսիում, այնպես էլ Կիևում։

Ինչ վերաբերում է ուկրաինացի որոշ քաղաքական գործիչների կողմից հնչեցված երկրորդ ճակատ բացելու հարցին, ապա կարծում եմ, որ այդ հայտարարությունները կապված են էմոցիոնալ ֆոնի հետ, քանի որ Վրաստանին կամ որևէ այլ պետությանը երկրորդ ճակատ բացելու կոչերը բացարձակապես արդարացված չեն։ Անընդունելի է բարեկամ պետությանը պատերազմի մեջ ներքաշելը միայն ռուսական զորքերին Ուկրաինայից շեղելու համար, պետք է մտածել ոչ միայն սեփական պետության մասին, այլ նաև ուրիշների։ Ուստի ես լիովին աջակցում եմ մեր կառավարությանը, որ Վրաստանում երկրորդ ճակատ չի բացվելու։ Միանշանակ՝ մեր երկիրը չպետք է երկրորդ ճակատ բացի։

Առավել ևս, որ դա վերաբերում է Աբխազիային ու Հարավային Օսեթիային։ Մեր պատմության մեջ եղել են բավականին ողբերգական պահեր, որոնք հանգեցրել են եղբայրական ժողովուրդների ռազմական առճակատման, և հիմա այս սխալը կրկնելը ոչ միայն ավելի մեծ սխալ կլինի, այլև հանցագործություն սեփական ժողովրդի հանդեպ։ Աբխազներն ու օսեթինները պետք է վստահ լինեն, որ իրենց վրա ռազմական հարձակում չի լինի, որ անկախ նրանից՝ այնտեղ ռուսական զորքեր կան, թե ոչ, Աբխազիայի ու Հարավային Օսեթիայի հարցերը ռազմական լուծում չեն ունենա։ Մեր երկիրը դիվանագիտական դաշտում պետք է անի ամեն ինչ, Ուկրաինայում պատերազմի շուտափույթ ավարտին նպաստելու համար։

Չնայած այն հանգամանքին, որ մեր ուկրաինացի բարեկամները դժգոհության որոշակի հիմքեր ունեն, որոնք բխում են վրացական կառավարության բոլորովին ոչ ադեկվատ հայտարարություններից և գործողություններից, Կիևի և Թբիլիսիի միջև հարաբերությունների նման վատթարացումը, նույնիսկ կառավարության մակարդակով, օգտակար չէ մեզ համար: Հուսով եմ, որ սա, այնուամենայնիվ, ժամանակավոր երևույթ է, և ամեն ինչ ժամանակի ընթացքում կվերադառնա իր տեղը։

- Ադրբեջանը վերականգնել է իր տարածքային ամբողջականությունը։ Իսկ ի՞նչ ճանապարհ եք տեսնում Վրաստանի տարածքային ամբողջականության վերականգնման հարցում։

- Թող վիրավորանք չլինի մեր հայ բարեկամներին, բայց ես միշտ աջակցել եմ պետությունների տարածքային ամբողջականությանը, տվյալ դեպքում՝ Ադրբեջանի։ Ես դա երբեք չեմ թաքցրել, և այս մասին ասել եմ ինչպես ադրբեջանցի ընկերներիս, այնպես էլ Հայաստան կատարած այցիս ժամանակ։

Չնայած Բաքվի և Երևանի միջև ձևավորված բարդ հարաբերություններին, շատ կարևոր է, որ երկու երկրների ղեկավարները հնարավորություն և ուժ են գտնում բանակցելու և որոշակի ելքեր գտնելու շատ բարդ իրավիճակից։

Եվ հենց վերջերս պարոն Ալիևը հանդես եկավ հարավկովկասյան երեք հանրապետությունների՝ Ադրբեջանի, Վրաստանի և Հայաստանի միջև համագործակցության նոր մեխանիզմի օգտին, այդ թվում՝ տրանսպորտի ոլորտում։ Սա շատ կարևոր նախաձեռնություն է, և ես կարծում եմ, որ որքան շուտ այն կյանքի կոչվի, այնքան լավ բոլոր երեք պետությունների համար։ Եթե Հարավային Կովկասում տիրի խաղաղություն և փոխըմբռնում, դա շատ ձեռնտու կլինի բոլորիս համար։

Իհարկե, ես շահագրգռված եմ, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաստատվեն նորմալ հարաբերություններ: Ես տեսնում եմ, որ որքան էլ դա դժվար լինի, դուք քայլեր եք ձեռնարկում այս ուղղությամբ։ Հայկական կողմից նույնպես ցանկություն կա գոնե ինչ-որ երկխոսություն հաստատել, ինչը հույս է տալիս, որ իրավիճակը աստիճանաբար կբարելավվի։

Ինչ վերաբերում է Վրաստանի հակամարտությանը՝ մեկ անգամ ևս ուզում եմ ընդգծել, որ միակ ճիշտ ճանապարհը, որը ես տեսնում եմ, ուղիղ երկխոսություն հաստատելն է մեր օսեթին և աբխազ համաքաղաքացիների հետ, ակտիվ բանակցային գործընթաց վարելը։ Սակայն այստեղ կարող եմ ասել, որ շատ բացասական եմ գնահատում մեր ղեկավարության գործունեությունը, որը ոչինչ չի անում մեր ժողովուրդների միջև քանդված կամուրջները վերականգնելու համար, և այդ հարցերի լուծումը հետաձգվում է անորոշ ժամանակով։

Դրանով հանդերձ, հուսով եմ, որ իրավիճակը կփոխվի, մենք կկարողանանք աստիճանաբար նորմալ հարաբերություններ հաստատել, պայմաններ ստեղծել մեր տարածքային ամբողջականության վերականգնման համար, փախստականներին վերադարձնել իրենց բնակության վայրեր և ապահովել այնպիսի պայմաններ, երբ աբխազները, վրացիները և օսեթիններն իրենց կզգան մեր նորմալ երկրի հավասար քաղաքացիներ: