«Մեր տարածաշրջանում խաղաղության բանալին գտնվում է Ադրբեջանի և Հայաստանի ձեռքում» Հարությունյանը, Էգերտը և Էսկինը պատասխանում են Caliber.Az-ին

«3+3» (Ադրբեջան, Հայաստան, Վրաստան- Ռուսաստան, Թուրքիա, Իրան) ձևաչափով տարածաշրջանային համագործակցության հարթակի երկրորդ նիստը կարող է տեղի ունենալ մոտակա ամիսներին։ Այս մասին ՏԱՍՍ-ին հայտարարել է՝ ՌԴ ԱԳՆ ԱՊՀ երկրների չորրորդ դեպարտամենտի տնօրեն Դենիս Գոնչարը։

«Ներկա ժամանակ շարունակվում է «3+3»-ի երկրորդ նիստի անցկացման կազմակերպչական մոդալությունը։ Կարծում ենք, որ դա տեղի կունենա առաջիկա ամիսներին։ Դատելով բոլոր մասնակիցների տրամադրությունից՝ դրա հրավերը կարող է ուղարկվել նաև Վրաստան»,- ասել է դիվանագետը։

Նրա խոսքով, Ռուսաստանի Դաշնությունը համոզված է, որ «3 + 3» խորհրդատվական տարածաշրջանային հարթակը պահանջված է մասնակից երկրների միջև փոխշահավետ համագործակցության ընդլայնման շահերից ելնելով։

«Հիշեցնեմ, որ 2021 թվականի դեկտեմբերին Մոսկվայում հիմնադիր հանդիպման ընթացքում որոշվել է կենտրոնանալ ընդհանուր հետաքրքրություն ներկայացնող թեմաների վրա՝ առևտրատնտեսական, տրանսպորտային, մշակութային և հումանիտար կապերի զարգացումը, ինչպես նաև ընդհանուր մարտահրավերների և սպառնալիքներ դեմ պայքարը»,- հավելել է Գոնչարը:

Տվյալ դեպքում Ռուսաստանի ԱԳՆ ներկայացուցիչը ակնհայտորեն չափազանցեցնում է իրավիճակը այս ենթադրյալ ձևաչափի շուրջ։ Նախ, Վրաստանի ԱԳՆ-ն ամենամիանշանակ ձևով մի քանի անգամ հայտարարել է, որ չի պատրաստվում մասնակցել այս նախաձեռնությանը, քանի դեռ նրա տարածքի 20%-ը օկուպացվել է Ռուսաստանի կողմից։ Իսկ, երկրորդը, չպետք է մոռանալ մնացած պոտենցիալ մասնակիցների հարաբերությունների մասին։ Օրինակ, Իրանն ու Ադրբեջանը ապրում են բացահայտ ոչ այն ժամանակահատվածը, որպեսզի միմյանց միջև որևէ լրացուցիչ գործընկերություն սկսեն։ Իսկ արդեն ի՞նչ կարող ենք ասել Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերությունների մասին։ Ինչպիսին կարող է լինել՞ փոխգործունեություն՝ ամիսներով չթուլացվող լարվածության պայմաններում, որը մենք տեսնում ենք։ Արդյո՞ք նման ֆոնին տեղին է ՌԴ ԱԳՆ-ի այդպիսի հայտարարությունը։

Այս պահերի վերաբերյալ իրենց կարծիքներով Caliber.Az-ի հետ կիսվել են հայտնի օտարերկրյա փորձագետներ:

Հայ հասարակական գործիչ, իրավապաշտպան, հրապարակախոս, խորհրդային ժամանակաշրջանի քաղբանտարկյալ Վարդան Հարությունյանի խոսքով՝ Գոնչարի հայտարարությունը վկայում է այն մասին, որ այժմ Ռուսաստանը ամեն հնարավոր և անհնար միջոցներով փորձում է մնալ մեր տարածաշրջանում և թելադրել իր կամքը, ինչպես դա առաջ եղել է երկար ժամանակ։

«Մոսկվան այժմ շատ ավելի քիչ հնարավորություններ ունի, բայց նախկին հավակնություններից նա չի հրաժարվում։ Մեր տարածաշրջանում շատ բան կարող է փոխվել, և Ռուսաստանի ապակայունացնող դերը կնվազի, եթե Հայաստանն ու Ադրբեջանը պայմանավորվեն խաղաղության շուրջ։ Այդ հարցում այսօր շատ բան կախված է Ադրբեջանից։ Մեր տարածաշրջանում հաջողության և խաղաղության բանալին, ես այդ մասին միշտ ասել եմ, Հայաստանի և Ադրբեջանի ձեռքում է։ Ռուսաստանը ոչ միայն մեր տարածաշրջանում, այլեւ աշխարհում խաղում է ապակայունացնող դեր, բայց իրադարձությունները զարգանում են այնպես, որ նրա հնարավորությունները նվազում են։ Դա մեզ հնարավորություն կտա լուծել մեր հակասությունները՝ առանց Մոսկվայի միջամտության։ Նախկին հակասությունների վրա կենտրոնանալու փոխարեն, պետք է օգտվել իրավիճակից և նայել առաջ»,- կարծում է Հարությունյանը։

Ռուսաստանցի քաղաքական վերլուծաբան, «Deutsche Welle»-ի սյունակագիր Կոնստանտին Էգերտը (Վիլնյուս) իր հերթին նշում է, որ սա Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի շատ տարօրինակ նախաձեռնությունն է, հաշվի առնելով «3+3» հարթակի նախատեսվող նիստի մասնակիցների միջև բազմաթիվ հակասությունները։ Առավել ևս, հաշվի առնելով այն, որ Վրաստանը նախօրոք հրաժարվել է Ռուսաստանի հետ նիստ անցկացնել, քանի դեռ չի ավարտվել վրացական հողերի օկուպացիան։

«Բայց ինձ թվում է, որ նման բնույթի գաղափարները այսօր պարբերաբար ծագում են ՌԴ ԱԳՆ-ում և նախագահի աշխատակազմում, քանի որ նրանք համարում են, որ նրանց անհրաժեշտ է անընդհատ ցուցադրել գոնե ինչ-որ դիվանագիտական ակտիվություն, անհրաժեշտ է անպայման ցույց տալ, որ Ռուսաստանը չի գտնվում միջազգային մեկուսացման մեջ։ Եվ այս իմաստով, ինձ համար դա ավելի շուտ Մոսկվայի այսօրվա լոյալության նմանօրինակ դրսեւորում է, երբ դիվանագետներին անհրաժեշտ է նմանակել բուռն գործունեություն նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նմանակելու առանձնահատուկ բան չկա։ Բայց նման հանդիպման գաղափարը, որի մասին խոսում է ՌԴ ԱԳՆ գլխավոր դեպարտամենտի ղեկավարը՝ ես լուրջ չէի ընդունի։ Վստահ եմ, որ նրանում ոչ մի լուրջ որոշումներ չեն կարող ընդունվել»,- կարծում է Էգերտը։

Իսրայելցի հրապարակախոս Ավիգդոր Էսկինը (Երուսաղեմ) նշել է, որ, ըստ էության, Դենիս Գոնչարի հայտարարությունը ոչ մեկին ոչ մի բանի չի պարտավորեցնում։ Այն պարունակում է միայն լավատեսական ցանկություն, որ «3+3» ձևաչափով հանդիպում կկայանա տեսանելի ապագայում։

«Այսօրվա դրությամբ դժվար է պատկերացնել, թե ինչպես ՌԴ ԱԳՆ-ն կկարողանա համագործակցության այս ձևաչափում միաժամանակ ներառել ոչ միայն Վրաստանին, այլև Հայաստանին, որը ցուցադրաբար հրաժարվեց ստորագրել ՀԱՊԿ-ի ընդհանուր փաստաթուղթը։ Բացի այդ, Իրանի և Ադրբեջանի միջև լարված հարաբերությունների հարցը մեծապես խորանում է այաթոլլահի ռեժիմը ներսից տապալելու երեք ամիս շարունակվող փորձերի հետ կապված։ Այնտեղ ադրբեջանցիները դրսևորում են բարձր դժգոհություն Իրանի ներկայիս ռեժիմի նկատմամբ։ Սա հարցերի բարդ կապոց է, որին ոչ ոք չի կարողանա առաջիկա ամիսներին պատասխան տալ։

Մենք տեսնում ենք, որ Ռուսաստանը ՀԱՊԿ-ի ներսում գտնվում է ծանր վիճակում։ Բարդ են դասավորվում Կրեմլի և Ղազախստանի միջև բանակցությունները, Ուզբեկստանի հետ գազի նկատմամբ քաղաքականության համակարգման շուրջ։ Իսկ «3+3» ձևաչափը էլ ավելի բարդ է պատկերացվում։ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի լավատեսությունը կարելի է գնահատել որպես հույսի առողջ ոգու դրսեւորում, բայց ոչ ռեալիզմի ոգու»,- եզրափակել է Էսկինը։