Միգուցե պայմանագիրը պետք է Միայն թե մենք ոչ մեկին պարտք չենք

«Այն, ինչ կատարվում է Լեռնային Ղարաբաղում, հումանիտար աղետ է։ Հետևաբար ես ակնկալում եմ Եվրահանձնաժողովի և ԵՄ անդամ երկրների ավելի կոշտ և կենտրոնացված արձագանք»,- Հինգերորդ հեռուստաալիքի եթերում ասել է՝ Եվրախորհրդարանում հայերի տխրահռչակ լոբբիստ Մարինա Կալյուրանդը։ Ավելին, նա նաև նշել է, թե ինչպիսին պետք է լինի ադրբեջանա-հայկական խաղաղության պայմանագիրը. «Պայմանագիրը պետք է երաշխավորի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքները։ Հայերին կամ Լեռնային Ղարաբաղը լքելու, կամ Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալու կոչերը՝ միջազգային իրավունքի խախտում է»։

Այսինքն, կրկին մենք ենք պարտավոր և մեզ են կրկին մեղադրում։ Սակայն, այդ բոլոր «երաշխավորել իրավունքները», «մարդասիրական աղետը» և այնտեղ ինչ-որ «խախտումները» մեզ համար սարսափելի չեն՝ Ադրբեջանի վրա ազդելու ոչ մի իրական մեթոդներ չկան և չեն կարող լինել։ Եվ Ղարաբաղում կլինի այն, և միայն այն, ինչը համապատասխանում է մեր օրենքներին և շահերին։ Իսկ մեր շահերից բխող շատ բաներ կան, մասնավորապես՝ չկա քաղաքացիություն՝ իրերով դեպի ելք... թեկուզ ոտքով, թեկուզ ՌԽՔ-ի բեռնատարի թափքում: Ասեմ ավելին, մեր հասարակության մեջ գնալով ամրապնդվում է այն կարծիքը, որ եթե Հայաստանում ադրբեջանցիներ չկան, ապա Ադրբեջանում հայերը պետք չեն՝ «բոլորովին» բառից։ Ո՞վ ասաց «արտաքսում»։ Ես, օրինակ այդ բառը չեմ արտահայտել, բայց հենց դա տեղի ունեցավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, երբ չեխա-գերմանական սահմանին գտնվող Սուդետի ողջ գերմանական բնակչությունը արտաքսվեց։ Լիովին։ Ընդ որում արտաքսման արդյունքներն ամրագրված են 2007 թվականի Լիսաբոնյան պայմանագրով, այսինքն՝ գերմանացիները ոչ մի կերպ չեն կարող վերադառնալ Սուդետ, քանի որ կա համաձայնագիր և այդ նույն միջազգային իրավունքը։ Այնտեղ նույնիսկ մի վերապահում կա, հետաքրքիր, այն մասին որ Չեխիան «հնարավորություն ունի չկատարել Լիսաբոնյան պայմանագրի հետ կապված Հիմնարար իրավունքների խարտիան»։ Իմ կարծիքով, սա շատ խելամիտ է, և մեր ԱԳՆ-ն պետք է ամենալարված ուշադրություն դարձնի այս փաստի վրա, որ եթե ինչ-որ բան լինի, հարվածի դժգոհների, միաժամանակ նրանց բարի կամեցողների ձեռքերին։ Միջազգային իրավունքին և եվրոպական արժեքներին համապատասխա՜ն։

Իսկ ինչպե՞ս են, ի դեպ, գործերի դրվածքը այնպիսի նուրբ ոլորտում, ինչպիսին է ազգամիջյան հարաբերությունները Մարինա Կալյուրանդի հայրենիքում՝ բուն Էստոնիայում։ Իսկ դրանք դրված են հետևյալ բնույթով, մինչդեռ ուշադրություն դարձրեք, որ ներկայացված բոլոր նյութերը վերցված են բաց աղբյուրներից և առանց խմբագրման, կարող եք ստուգել։ Ուրեմն տեսեք. «Իրավապաշտպանները Էստոնիայի լեզվի տեսչությանը (մարմին, որը վերահսկում է էստոնական լեզվի պարտադիր օգտագործման նորմերի կատարումը) անվանել են «ճնշողական և պատժիչ», ինչը «խոչընդոտում է Էստոնիայի ողջ բնակչության իրավունքների հավասար պահպանմանը»։ Իրավապաշտպանները Էստոնիայի կառավարությանը խորհուրդ են տվել վերանայել լեզվի մասին օրենքի փոփոխությունները և «ճնշողական, պատժիչ և ծայրահեղ վանող միջոցներից» անցնել ավելի կառուցողական գործողությունների։

Գործնականորեն այդ ժամանակ ՄԱԿ-ի ռասիզմի հարցերով հատուկ զեկուցող Դուդու Դիենը նշել է, որ Էստոնիայում շարունակվում է խտրականությունը ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ, իսկ կառավարությունը հալածում է մարդու իրավունքները պաշտպանող կազմակերպություններին։ Ինչպես նաև մերձբալթիան այդ հանրապետությունում «աշխատանքային զբաղվածության ոլորտում խտրականության բարձր մակարդակ» է նկատել՝ ռուսալեզուների շրջանում գործազրկությունը գրեթե երկու անգամ ավելի բարձր է, քան էստոնացիների մոտ։ Նույնիսկ տեղական լրատվամիջոցներն ու կազմակերպությունները մտահոգություն են հայտնում լեզվային պահանջների խտրական բնույթի կապակցությամբ:

Եվ պատկերի ամբողջականության համար. 2010-ին Ռասիզմի և անհանդուրժողականության դեմ եվրոպական հանձնաժողովը՝ զեկույց է հրապարակել Էստոնիայի վերաբերյալ, որտեղ նշվում էր, որ երկրում պահապանվել են այսպես կոչված «ոչ քաղաքացիների» և ընդհանրապես ռուսալեզու բնակչության հետ կապված նախկինում նշված գրեթե բոլոր խնդիրները (այդ թվում նաև աշխատանքային ոլորտում լեզվական սահմանափակումները, իրավիճակը կրթության ոլորտում)։ Հանձնաժողովը Էստոնիային առաջարկել է անհապաղ վավերացնել՝ Խտրականության արգելման մասին Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի թիվ 12 արձանագրությունը և կիբերհանցագործությունների մասին կոնվենցիայի ռասիստական և այլատյացության արարքների մասին լրացուցիչ արձանագրությունը:

Ընդ որում, Էստոնիայում բնակվող ռուսների շրջանում, ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ էստոնական քաղաքացիությունը եղել է 53,9%-ի, Ռուսաստանի քաղաքացիությունը՝ 24,3%-ի մոտ, և 21,1%-ը եղել են առանց քաղաքացիության անձինք։ Դրանով հանդերձ 0-17 տարեկան ռուսաստանցիների շրջանում Էստոնիայի քաղաքացիներ են եղել 84,5%-ը, 18-64 տարեկան՝ 51,4%-ը, 65 և բարձր տարիքի՝ 35,5%-ը։

Այնպես որ, նման փաստերի ֆոնին մեր խմբագրությունը աշխարհի բոլոր եվրամիություններին ի սրտե խորհուրդ են տալիս՝ կարգ ու կանոն հաստատել իրենց տանը, առաջին հերթին ԵՄ-ի կազմի մեջ մտնող երկրներում, իսկ հետո ուշադիր մտածել, թե Եվրոպային ավելի շատ ինչ է պետք՝ գազը, թե հայերը։ «Եվրոպական արժեքնե՞ր»։ Դե ձեզ մոտ ոչ մի արժեքներ չկան, ձեր հրամայականը շահույթն է, և բոլորը հիանալի հասկանում են դա։ Եվրապատգամավորների հեծկլտոցը մեզ ոչ մի բանի չի պարտադրում, մենք դրանք գնահատում ենք այնպես, ինչպես դրան արժանի են՝ երկակի ստանդարտներ և Ադրբեջանի վրա ճնշում գործադրելու հերթական անհաջող փորձը։ Այնպես որ՝ «աարհամարել, մենք վալս ենք պարում», կամ, ինչպես ասել է Յուզ Ալեշկովսկին, «ոչ խարդախ»։