Պացիենտը ավելի շուտ մահացել է քան կենդանի է. ԱՄՆ-ը Հայաստանի համար մռայլ ախտորոշում է դուրս գրել Beznadega.am

ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը մեծ խաչ է դրել Հայաստանի տնտեսական ու քաղաքական զարգացման վրա։ Ամերիկացիները եկել են այն եզրակացության, որ Հայաստանում մի ամբողջ շարք պատճառներով չարժե ներդրումներ կատարել։ Իսկ հայկական խորամանկ քաղաքականությանը էլ ավելի ցավոտ հարվածեց Պետդեպարտամենտի վերլուծաբանների այն եզրակացությունը, որ Հայաստանի զարգացմանը առաջին հերթին խոչընդոտում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ փակ սահմանների պատճառով աշխարհագրական մեկուսացումը։ Այնուամենայնիվ, այդ ինչո՞ւ Վաշինգտոնը հանկարծ որոշեց «գալ տոմս» տալ Հայաստանին։ Եվ ընդհանրապես հույս կա՞, որ Երեւանում կարթնանան ու կհասկանան, որ հետագա ուշացումը նման է մահվան։

Միաժամանակ, Հայաստանում 2022 թվականի ներդրումային միջավայրի վերաբերյալ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի հայտարարության մեջ գլխավոր չարիք է անվանվում կոռուպցիան, որի մակարդակը այս երկրում շատ բարձր է։ Ինչպես ընդգծում են ամերիկացի հետազոտողները, կոռուպցիան ներթափանցել է այնպիսի կարևոր ոլորտներ, ինչպիսիք են արդարադատության համակարգը և ամեն ինչում, ինչ կապված է օրենքի գերակայության հետ։ Մասնավորապես, քաղաքացիական գործերով մասնագիտացած դատավորները հասարակության կողմից ընկալվում են որպես ամենակոռումպացված և դեռևս նախկին իշխանությունների ազդեցության տակ գտնվող դատավորներ։ Բայց նորաստեղծ հակակոռուպցիոն ինստիտուտների արդյունավետությունն ու անկախությունը, ըստ նույն վերլուծաբանների՝ դեռ պետք է ստուգվի։

«Այդ հակակոռուպցիոն կառույցների, ինչպես նաև իրավապահ և դատախազական մարմինների վրա քաղաքական դրդապատճառներով արտաքին ազդեցության հնարավորությունը նույնպես մնում է, որպես խնդիր»,- նշվում է ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքական գերատեսչության փաստաթղթում։

Կատեգորիկ եզրակացություն։ Չափազանց անմխիթարական Հայաստանի համար։ Առաջին հերթին այն ռոմանտիկ ռեւանշիստների համար, ովքեր կան նաև Փաշինյանի կառավարությունում և մինչև հիմա հավատում են, որ մնալով մեկուսացված՝ Հայաստանը, այնուամենայնիվ, կկարողանա հաջողությամբ ապրել և զարգանալ։ Բայց, ավաղ, դա նրանց միայն թվում է, իրականում էլ՝ իջեք, տեղ ենք հասել: Կարելի է չկասկածել, որ եթե գերտերության փորձագետները բացասական ախտորոշում են տալիս այս կամ այն երկրի ներդրումային միջավայրին, ապա դա «սև բիծ» է տնտեսությունը վերականգնելու նրա բոլոր ծրագրերի վրա։ Փող չկա ու չի լինելու, իսկ մյուս երկրների ղեկավարները, եթե ձեռքդ և սեղմում են, ապա կարեկցանքի ժպիտով։

Իսկ դա նշանակում է, որ Փաշինյանի ողջ հակակոռուպցիոն ծրագիրը, որը, ըստ էության, և հանդիսացել է 2018-ին իշխանության գալու ժամանակ նրա քաղաքական օրակարգի պսակը, մեղմ ասած, լի է լուրջ արատներով, եթե չասենք՝ գրեթե ձախողվել է։ Դատական բարեփոխումները, ամերիկացիների կարծիքով, Փաշինյանին չհաջողվեց, բայց խնդիրը միայն դրանում չէ։ Դատական համակարգում կոռուպցիան ակնհայտ պատուհաս է նույնիսկ ավելի զարգացած երկրների համար, քան Հայաստանը, սակայն երկրի հեղինակության վրա կան նաև այլ սեւ բծեր: Սա այն դեպքում, երբ տնտեսության ողջ ոլորտները անցնում են իշխանության վերին մասի հետ անմիջական կապ ունեցող անձանց բացառիկ իրավունքի տակ։ Եվ երևանյան ղեկավարությունը դրա հետ կապ ունի։

Ինչպես հայտնում է հայ քաղաքագետ Էրիկ Հակոբյանը, նման բնույթի ցուցադրական միջադեպը կապված է վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Բագրատ Բադալյանի հետ, ում ընկերությունը շահել է տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության 834 հազար դոլարի մրցույթը։ Մեկ այլ դրվագում, ինչպես պնդում է քաղաքագետը՝ ներգրավված է խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը։ «ԵվրոԱսֆալտ» ՓԲԸ-ն, որը ղեկավարում է Ազգային ժողովի խոսնակի կրտսեր եղբայր Կառլեն Սիմոնյանը՝ հաղթել է ճանապարհների ասֆալտապատման մրցույթում։

Եվ թերեւս ամենաաղմկահարույց ու էպիկական դեպքը։ Այստեղ պատմության հերոսը Դավիթ Գալստյանն է, ով հայտնի է «Պատրոն (փամփուշտ) Դավո» մականունով, ով զենք է մատակարարել Հայաստանի Պնախարարությանը։ «Պատրոն Դավոն» եղել է պաշտպանության նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանի խորհրդականը։ Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայությունը չորս քրեական գործ է հարուցել Դավիթ Գալստյանին պատկանող ընկերությունների կողմից զենքի մատակարարման չարաշահումների փաստով։ Ինչպես գիտեք, այս գործերով կալանավորվել է ինքը՝ նախկին նախարար Տոնոյանը, ով ժամանակին սիրում էր Բաքվին սպառնալ հայկական զենքով։ Մինչև ոտքը չդրեց իր սեփական փոցխի վրա:

Գալստյանի սկանդալում ներքաշվել են անգամ վարչապետի ընտանիքի անդամները։ «Պատրոն Դավոյի» «արդյունավետ» սխեմաներից մեկը կայացել է նրանում, որ Ռուսաստանում արտոնյալ գներով գնված զենքերը «երրորդ երկրներին» վերավաճառվում էին արդեն համաշխարհային արժեքով։ Ինչպես ավելի ուշ սոցցանցերում ու լրատվամիջոցներում բացատրել է Վատիկանում Հայաստանի նախկին դեսպան, Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանը, գների տարբերությունը կարող էր հասնել նույնիսկ 65 տոկոսի։ Սակայն Գալստյանը կրկին մնաց ազատության մեջ և շարունակում է զենքի առևտուրը տարբեր երկրների հետ։

Նման մեքենայությունները, իհարկե, լավ չեն վերջանում, և, ԱՄՆ-ի վերլուծաբանների կարծիքով, պատերազմի և Ռուսաստանի դեմ ներմուծված պատժամիջոցների արդյունքում 2022 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի կանխատեսումը կազմում է մեկ տոկոսից մի փոքր ավել։ Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանում տնտեսական զարգացման անհավանական տեմպերի մասին հնչող բարձրաձայն հայտարարությունները ցան ու ցրիվ են լինում ամերիկացի փորձագետների կողմից դաժան իրականության մասին եզրակացություններով։

Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանի տնտեսության և, նշանակում է նաև, օտարերկրյա ներդրումների հիմնական խոչընդոտները՝Պետդեպարտամենտի վերլուծաբանների կարծիքով, ներկայումս հանդիսանում է երկրի շուկայի փոքր չափսը, աշխարհագրական մեկուսացվածությունը Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ փակ սահմանների պատճառով, օրենքի և դատական համակարգի գերակայության թուլությունը, ինչպես նաև անցյալ ռեժիմներից ժառանգված կոռուպցիան։ Այդ իսկ պատճառով օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ներհոսքը Հայաստան չափազանց ցածր է։

Համապատասխանաբար, Հայաստանը այժմ ունի միայն մեկ ողջամիտ ելք՝ իր տնտեսությունը անհապաղ առողջացնել օպերատիվ գործողություններով։ Իսկ դա հնարավոր է միայն Բաքվի հետ խաղաղ պայմանագրի կնքման, Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման դեպքում, ինչը կնպաստի ներդրումների հոսքը երկիր։ Եվ Հայաստանը դա պետք է անի առանց որևէ կորդեբալետի և սակարկության, քանի դեռ ընդհանրապես կա Բաքվի և Անկարայի հետ պայմանավորվելու հնարավորություն։

Էլ ի՞նչ հետաքրքիր բան պետք է տեղի ունենա, որպեսզի վերջապես Երևանը «գլխի ընկնի», եթե արդեն նույնիսկ Պետդեպարտամենտի վերլուծաբանները Հայաստանը համարում են անհույս երկիր։