Հայ հանցագործ դիվանագետը Վրաստանի սրտում Մաֆիան Երևանի մոտ ծառայության մեջ

Հայաստանի նախագահ Վահագն Խաչատրյանը փոխել է Վրաստանում դեսպանին, նա Ռուբեն Սադոյանին Վրաստանում Հայաստանի դիվանագիտական առաքելության ղեկավարի պաշտոնից ազատելու մասին հրամանագիր է ստորագրել։ Մեկ այլ հրամանագրով նոր դեսպան է նշանակվել Աշոտ Սմբատյանը։

Կարծես թե հայկական լրատվամիջոցների «անցողիկ» հաղորդագրություն։ Բայց ինչ-որ կերպ այն գրավել է իմ ուշադրությունը: Վրաստանում Հայաստանի նոր դեսպանի ազգանունը չափից դուրս ծանոթ է. Մի՞թե այդ նույն Սմբատյանը չէ, ով դեսպանն էր Իսրայելում, և ով արդեն 2020 թվականի հոկտեմբերի 1-ին՝ Ղարաբաղյան պատերազմի չորրորդ օրը հետ էր կանչվել Երևանի կողմից, որտեղ «խիստ նեղացած» էին Ադրբեջանի հետ հրեական պետության ուժեղացվող ռազմատեխնիկական համագործակցության համար։ Ի դեպ, Սմբատյանն այդպես էլ Իսրայել չվերադարձավ, դրան գումարած, Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեն նրան մեղադրանք առաջադրեց պաշտոնեական լիազորությունները չարաշահելուն օժանդակելու և հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույքն օրինականացնելու միջոցով փողերի լվացման մեջ։ Դիվանագետ չէ, այլև հայկական շշալցման իսկական մաֆիոզի։

Սակայն, ոչ, կարծես թե սխալվում եմ: Իսրայելում Հայաստանի դեսպանը Արմեն Սմբատյանն էր, իսկ այստեղ խոսքը Աշոտի մասին է։ Այո, և այստեղ կարծես հանցագործության հոտ չկա։ Եվ այնուամենայնիվ, ինչ-որ տեղ հիշողությանս խորքում շարունակում է հայտնվել այս ազգանունը, որը սկսում է արթնացնել հենց այն զգացողությունը, որն առաջանում է լրագրողի մոտ, երբ թեմա մշակելիս նա «ընկնում է» հետքի վրա։ Աշոտ Սմբատյան։ Սմբատյան։ Որտե՞ղ եմ հանդիպել այս դիվանագետին: Սպասի։ Հիշեցի։ Այո, սա այդ նույն Աշոտ Սմբատյանն է, որն արդեն եղել է Caliber.Az-ի լրագրողական հետաքննության «հերոսը»։ Հիշեցնենք, որ անցյալ տարվա հոկտեմբերին մեր կայքում հոդված էր հրապարակվել, որում գերմանական հեղինակավոր աղբյուրների, մասնավորապես՝ «Der Spiegel»-ի հղումով, պատմվում էր այս երկրում արմատավորված հայկական մաֆիայի մասին։ Հայկական կազմակերպված հանցավորության դեմ Գերմանիայի Դաշնային քրեական ոստիկանության գերատեսչության (BKA, ամերիկյան FBI-ի գերմանական անալոգը) ամենախոշոր հետաքննությունը տևել է ավելի քան երեք տարի, դրանում ներգրավված էին և՛տարածաշրջանային ուժայիններ, և՛ Ինտերպոլի աշխատակիցներ, և՛ նույնիսկ օտարերկրյա հետախուզությունը։ Դրանով հանդերձ, գերմանական հատուկ ծառայությունների և լրագրողների հետաքննության ընթացքում բացահայտ մատնանշվել են Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչության և անձամբ դեսպան Աշոտ Սմբատյանի կապերը մաֆիայի հետ։ Սմբատյանն ինքն է քննիչներին առաջարկել իր օգնությունը։ Սակայն վերջինները հրաժարվել են։ BKA-ում նախազգուշացրել են գործընկերներին. դեսպանի հետ համագործակցելը չափազանց խորհուրդ չի տրվում, քանի որ հիմքեր կան ենթադրելու, որ դեսպանատունը կապված է հանցագործների հետ։ Առավել ևս , «Der Spiegel»-ի լրագրողները, հիմնվելով հայկական մաֆիայի հետ կապված քրեական գործերի նյութերի վրա, պատրաստել են «Կնքահայրերը Գերմանիայում. հայկական մաֆիա և օրենքով գողեր» վավերագրական ֆիլմը, սակայն նրան վիճակված չէր էկրան դուրս գալ։ Դատական արգելքի համար պատճառ դարձավ Հայաստանի ԱԳՆ-ի հետ կապված միջազգային սկանդալը։

Գերմանացի լրագրողների տրամադրության տակ հայտնված գաղտնի զեկույցների համաձայն՝ առկա էին Հայաստանի դիվանագետների և իշխանությունների հետ հայկական մաֆիոզային խմբավորումների միաձուլումը։ Ինչպես նաև, Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության իրավապահները կասկածներ ունեին, որ 2015 թվականին նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրամանագրով Գերմանիայում դեսպան նշանակված Սմբատյանը կապեր է ունեցել հանցավոր խմբերումների հետ, իսկ 2008 թվականին, երբ նա դեռ դեսպանատան աշխատակից էր, Դաշնային հետախուզական ծառայությունը նրան կասկածում էր միջազգային մաքսանենգության մեջ։

2021 թվականի նոյեմբերին Աշոտ Սմբատյանը հետ է կանչվել Գերմանիայում և Լիխտեյնշտեյնում Հայաստանի դեսպանի պաշտոնից։ Սակայն, հաշվի առնելով մաֆիայի հետ նրա ամուր կապերը, նախկին դեսպանը ակնհայտորեն Հայաստանում ոչ մի բանի կարիք չի զգացել։ Եվ, ինչպես տեսնում ենք, նա երկար ժամանակ առանց աշխատանքի չի մնացել՝ Փաշինյանը ու Խաչատուրյանը հոգացել են Թբիլիսիի Թետելաշվիլի 4 հասցեում գտնվող շենքում նրա աշխատանքի տեղավորման մասին։ Հետաքրքիր է՝ Արարատ Միրզոյանի գերատեսչությունը Վրաստան ուղարկված նոր դեսպանի կենսագրական տվյալներում նշել է արդյո՞ք Աշոտ Սմբատյանի մասին ներկայացվող բոլոր տվյալերը։ Ըստ երեւույթին ոչ, քանի որ Սմբատյանը Թբիլիսիում համարվում է անցանկալի անձ։ Հակառակ դեպքում, դժվար թե վրացական կողմը ցանկանար իր մոտ ընդունել քրեական անցյալով հայ դիվանագետին, որի հոտը մինչև հիմա Գերմանիայում չի անհետացել։