Հայաստանի ստիպողական ըմբռնումը. արդյո՞ք խոսքերին կհաջորդեն գործողություններ Տարածաշրջանում խաղաղության հեռանկարների մասին

Այս պահին իրատեսական չեմ համարում Ադրբեջանի տարածքով բեռնափոխադրումները, բայց խաղաղ պայմանագրի կնքումից հետո հիմնականը համարում եմ բեռնափոխադրումները Ադրբեջանի տարածքով։ Այդ մասին նոյեմբերի 8-ին խորհրդարանում լրագրողների հետ զրույցում ասել է՝ Հայաստանում իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունից պատգամավոր Գեւորգ Պապոյանը՝ պատասխանելով հարցին, թե որքանով է հավանական, որ բեռնափոխադրումների մասով «Վերին Լարսին» փոխարինի Ադրբեջանի տարածքը։

Այստեղ հարկ է նշել, որ Ռուսաստանի Դաշնային մաքսային ծառայությունը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է այն մասին, որ վերանորոգման աշխատանքների պատճառով «Վերին Լարս» (ռուս-վրացական սահման) անցակետով նոյեմբերի 13-ից մինչև ամսվա վերջը երթևեկությունը կդժվարանա՝ խորհուրդ տալով դիտարկել բեռնափոխադրումների այլընտրանքային երթուղիներ։ Այսինքն, Հայաստանի Հանրապետությունում սկսել են խոսել այս երթուղու այլընտրանք գտնելու կարեւորության մասին՝ հայացք նետելով Ադրբեջանի վրա։

Հետաքրքիրն այն է, որ Պապոյանը խոսքը հասցրել է այն աստիճանի, որ Ադրբեջանի տարածքով բեռնափոխադրումները Հայաստանի համար ավելի շահավետ են։ «Քանի որ այս ճանապարհն ավելի կարճ է, ավելի հարմար է։ Խորհրդային ժամանակներում հենց այս ճանապարհն էր օգտագործվում։ Եվ ես վստահ եմ, որ խաղաղ պայմանագրից հետո կաշխատի հենց այս երթուղին, ինչը կբարձրացնի հայկական ծագման ապրանքների մրցունակությունը Ռուսաստանի Դաշնությունում, քանի որ ճանապարհն ավելի կարճ է, և ռիսկերը քիչ են»,- ասել է նա։

Այո, նա ընդգծել է, որ այն ամենը, ինչ ասել է, հնարավոր է միայն Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո։ Բաքվում նույնպես բազմիցս հայտարարել են այն մասին, որ նման պայմանագիրը կարևոր է, պետք է և կնպաստի ողջ տարածաշրջանի զարգացմանը։ Բավական է հիշել այն մասին, որ մեր երկրի Ղարաբաղի տնտեսական շրջանում փայլուն անցկացված հակաահաբեկչական գործողությունից հետո, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հանդիպել է՝ Հարավային Կովկասում ԵՄ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարի հետ։

Այսպես ուրեմն, դեռ այն ժամանակ մեր պետության ղեկավարը հստակ մատնանշեց, որ ներկա ժամանակ տարածաշրջանում ի հայտ են եկել ավելի բարենպաստ հնարավորություններ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագիր կնքելու համար։ Հիշեցնեմ նաև մի դրվագ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ ժողովրդին ուղղված ուղերձից. «Կարող եմ ասել, որ Հայաստանը այս ընթացքում՝ երեկ, այսօր՝ անսպասելիորեն դրսևորեց քաղաքական կոմպետենտություն, և մենք դա գնահատում ենք։ Մենք դա համարում ենք կարևոր գործոն, և կարծում եմ, որ երեկ և այսօր տեղի ունեցած իրադարձությունները միաժամանակ դրական ազդեցություն կունենան Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև ընթացող խաղաղ գործընթացի վրա»,- սեպտեմբերի 20-ին հայտարարել է մեր պետության ղեկավարը։

Ինչպես տեսնում ենք, պաշտոնական Բաքուն դրականորեն է տրամադրված՝ ակտիվորեն հանդես գալով խաղաղության պայմանագրի ստորագրման օգտին։ Այլ բան, որ մինչև հիմա ադրբեջանական 8 գյուղերը գտնվում են հայկական օկուպացիայի տակ։ Բացի այդ, Հայաստանի Սահմանադրության և նրա Անկախության մասին հռչակագրի նախաբանը առաջվա պես պարունակում է տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի նկատմամբ։ Համապատասխանաբար, Հայաստանի Հանրապետությունում պետք է համապատասխան փոփոխություններ մտցնեն Սահմանադրության մեջ և Անկախության մասին հռչակագրում։

Արդյո՞ք պաշտոնական Երեւանը կդիմի դրան։ Ժամանակը ցույց կտա։ Բայց միանգամայն ակնհայտ է, որ Հայաստանն ունի մանևրելու չափազանց նեղ միջանցք։ Այդ երկիրը առանց Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հարաբերություններ հաստատելու չունի տնտեսական զարգացման հեռանկար։ Այսպիսին է աշխարհագրությունը, այսպիսին է՝ Հայաստանի Հանրապետության անկախացումից ի վեր վարած ողջ քաղաքականության արդյունքը։ Փաստորեն, այսօրվա դրությամբ և հեռանկարում, առանց Բաքվի և Անկարայի հետ հարաբերությունների հաստատման՝ նա դատապարտված է ավելի ու ավելի խորանալ անլուծելի խնդիրների ճահճի մեջ։

Եվ Գեւորգ Պապոյանի կողմից արված հայտարարությունը ապացուցում է, որ ՀՀ ղեկավարությունն այս ամենը մտքով հասկանում է։ Բայց, նկատենք, նա չափազանց ուժեղ կախված է համաշխարհային հայության և մի շարք պետությունների ճնշումից, որոնք դեռ երազում են իրականացնել՝ իրենց արտաքին քաղաքական ծրագրերն ու հավակնությունները մեր տարածաշրջանում խաղաղության չբերող սադրիչ թեզերի առաջմղման միջոցով։ Այստեղ առանձնյակով, իհարկե, կանգնած է Ֆրանսիան։

Նրա նախագահ Էմանուել Մակրոնն այնքան հաճախ է արել հակաադրբեջանական հայտարարություններ, որ ֆրանսիացի հայերը նրան սիրով անվանել են Մանվել։ Բայց բանը հենց նրանում է, որ ոչ միայն Մակրոնն է իրեն կեղտոտվել ճշմարտությունից և բարոյականությունից հեռու հայտարարություններով։ Գործնականորեն ողջ քաղաքական իսթեբլիշմենթը հանդիսանում է հայանպաստ է և բացահայտ հրահրող։ Նման դեր է իր համար հատկացրել նաև Փարիզի քաղաքապետ Անն Իդալգոն։

Այո, այդ նույնը, ով պարբերաբար հակաադրբեջանական ելույթներ է ունենում, ձգտելով ամեն ինչ ցավոտ գլխից տեղափոխել առողջ գլխի վրա։ Ահա և հիմա նա իր X միկրոբլոգում գրել է, որ «Հայաստանում ողբերգությունը շարունակվում է»։ Նման գրությունը նա կատարել է՝ Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոյի հետ հանդիպումից հետո, ում համաշխարհային հայությունը նույնպես վերցրել է իր խնամակալության տակ։

«Ադրբեջանը մեղավոր է Ղարաբաղի նախկին պաշտոնյաների ձերբակալության և այս տարածքում հայկական ժառանգության ոչնչացման մեջ»,- գրել է այդ նույն Փարիզի քաղաքապետը, որը պարզապես խեղդվում է խնդիրների մեջ։ Երկմտում եմ, որ փարիզեցիները այս տիկնոջը ընտրել են իրենց քաղաքապետ, որպեսզի նա իր քիթը խոթի մի տարածաշրջան, որը ոչ մի կերպ չի սահմանակցում Ֆրանսիայի հետ։ Բայց, ըստ երևույթին, Անն Իդալգոն չափազանց շատ է սիրում Փարիզի և Ֆրանսիայի այլ քաղաքների հայերի ուշադրության նշանները։

Այնքանով է սիրում, որ ինչ-որ բան է կրում ի պաշտպանություն Ղարաբաղի խունտայի նախկին առաջնորդների, որոնց արյունալի ու կոռուպցիոն հանցագործությունների մասին բոլորին հայտնի է ոչ միայն Ադրբեջանում, այլև Հայաստանում։ Իսկ նաև, նա ինչ-որ բան է բամբասում Ադրբեջանի ազատագրված տարածքում հայկական ժառանգության մասին։ Մանրամասներ չեն եղել։ Բայց եթե նա տխրում է դաշնակի, իսկ հետո բոլշևիկ Ստեփան Շաումյանի հուշարձանի համար, ապա Ադրբեջանը պատրաստ է այն հանձնել Փարիզի քաղաքապետին։ Տեսնենք, թե նա ինչպես է այն տեղադրելու Ֆրանսիայի մայրաքաղաքի կենտրոնում։

Ընդհանրապես, Անն Իդալգոն, Էմանուել Մակրոնը, այլ ֆրանսիացի, ամերիկացի, գերմանացի քաղաքական գործիչները և այլ բնույթի անձնավորությունները իզուր են օդը թնդացնում։ Ադրբեջանը արդեն վերականգնել է իր ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը։ Մեր երկիրն արդեն իրականացրել է՝ Հարավային Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի համար մի բազմաթիվ շահավետ նախագծեր։ Եվ ի վիճակի է իրագործել նոր նախագծեր։ Առանց Հայաստանի մասնակցության, որին կենսական անհրաժեշտ է դուրս գալ այն ճահճից, որի մեջ նա թաղվել է երեք տասնամյակ առաջ՝ սխալմամբ ընտրելով՝ իր հարևանների նկատմամբ հակամարտությունների ու տարածքային պահանջների ուղին։ Եվ բոլոր այն տիկնայք և պարոնայք, ովքեր կրում են ա-լյա Իդալգոյի հիմարություններ, ոչ թե օգնում են ՀՀ-ին, այլ խանգարում են նրան։ Եվ որքան շուտ դա հասկանան ու խոստովանեն Հայաստանում, այնքան լավ կլինի հենց նրա համար։