Հայկական ֆաշիզմ. կացին ադրբեջանցի երեխաների գլխին Ժամանակները ուրիշ են, մեթոդները՝ նույնը

Նացիստական Գերմանիայում խտրականության և այլատյացության քաղաքականությունը, որը հասցվել էր պետական քաղաքականության մակարդակի, նախատեսում էր ռասայական հիգիենայի հայեցակարգ, երբ մարդիկ բաժանվում էին բարձրագույն ռասայի և մնացած բոլորի: Առաջիններին պետք էր արհեստականորեն աջակցել, իսկ երկրորդներին՝ ստերիլիզացնել կամ ոչնչացնել։ Այս անմարդկային քաղաքականության զոհերը ոչ միայն հրեաներն էին, այլ նաև նացիստական Գերմանիայի կողմից օկուպացված բոլոր տարածքների բնակիչները, որտեղ վերադաս և ստորադաս ռասաների բաժանման գործընթացը տարածվեց խաղաղ բնակչության և ռազմագերիների վրա:

Թվում է, թե 1945 թվականին նացիստների կապիտուլյացիայից հետո, բացահայտված սարսափներից հետո, այդ թվում՝ Նյուրնբերգի դատավարության ժամանակ, նման բան չպետք է կրկնվեր աշխարհի ոչ մի այլ վայրում: Ավաղ, ազգային անհանդուրժողականության հողի վրա ռասայական խտրականության և ատելության հրեշավոր դրսևորումներ եղել են նաև 1945 թվականից հետո, որոնք քողարկվել են տխրահռչակ «ժողովուրդների բարեկամությամբ»: Ընդ որում՝ ոչ թե ինչ-որ այլ տեղ, այլ այն երկրում, որն ամենամեծ ներդրումն է ունեցել նացիզմի ջախջախման գործում։ Խոսքը Խորհրդային Միության մասին է, որտեղ տասնյակ, հարյուր հազարավոր հայեր ապաստան գտան լեռներում, այն ժամանակվա ԼՂԻՄ-ում, բուն ադրբեջանական հողերում:

Չի կարելի ասել, որ 1987-1988 թվականների ձմռանը հայերը մի գիշերվա ընթացքում ատելությամբ լցվեցին ադրբեջանցիների նկատմամբ։ Ոչ, նրանց ապաստան տված մարդկանց հանդեպ կենդանական ատելությունը միշտ թաքնված է եղել, այդ թվում՝ ԽՍՀՄ-ի ժամանակ, երբ ԽՄԿԿ-ն և ՊԱԿ-ը դեռ ուժեղ էին, և ազգամիջյան ատելություն սերմանելու ցանկացած փորձ կանխվում էր Կրեմլի կողմից:

Եվ սրանք ոչ թե մերկ պնդումներ են, այլ հենց հայերի խոստովանություններ։ Այս մասին, օրինակ, ոմն Նորեկ Գասպարյանը միանշանակ գրել է «Ազատ Արցախ» կոչվող թերթում տպագրված հոդվածում, որը տպագրվում է ռուս խաղաղապահների ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում։ Հոդվածը նվիրված է նրան, թե ինչպես էին ադրբեջանական Շուշա քաղաքում ապրող հայերը դեռ խորհրդային տարիներին ատում իրենց ադրբեջանցի հարևաններին։

Գասպարյանի հուշերի յուրաքանչյուր տող ստիպում է սարսռել այն սարսափելի մտքից, որ մեզ ատող այս մարդիկ (մարդի՞կ) երկար տարիներ ապրել են մեր կողքին և պատրաստ են եղել առանց վարանելու սպանել ադրբեջանցի երեխային միայն նրա համար, որ նա ադրբեջանցի է։

«...եթե հաջողվի մտնել քաղաք, հորս հետ, եղբորս հետ, պապիս հետ, պարտադիր՝ թիվանգով, դանակով… ցաքհատով… բա ո՛նց… ախպերս… Քաղաքս այլ կերպ ինձ ընդո­նողը չէ… միշտ էլ այդպես է եղել, ոչինչ չի փոխվել՝ ո՛չ թուրքը, ո՛չ էլ, բնականաբար, հայը… դեմդիմաց։

Շուշին (Շուշան-Խմբ.) շա՜տ գեղեցիկ էր, գունավոր, ցուրտ ու տաք, վտանգավոր ու չմշակված… դատարկ տուն չկար։ Բոլորն իրար ճանաչում էին և, օրինակի համար, գիտեին՝ ով ինչ զենք ուներ և քանի աքլոր։ Թուրքերն էլ մուսուլման էին, ո՛չ ադրբեջանցի, ո՛չ էլ՝ թուրք, ուղղակի՝ մուսուլման։ Թուրք կոչելը պատերազմ հայտարարելու նման մի բան էր, չգիտես ինչու, վիրավորական։ Բայց մենք նրանց երբեք մուսուլման չկոչեցինք, միայն ու միայն՝ թուրք, և՝ վերջ։

Իմ քաղաքում հայն ու թուրքը հարևանություն չէին անում։ Իրար առաջ դուռ բացել չկար։ Միայն մի բարև էր` կեղծ, թունոտ։ Փակ էին պատուհանները, վարագույրները՝ թանձր, պարիսպները՝ բարձր։ Մի բան էլ էի նկատել, թեպետ այն տարիներին դեռ ոչինչ չէի հասկանում, մուսուլման երեխաները հաճախ ծնվում էին հիվանդ, խեղանդամ, մտավոր բազում խնդիրներով։ Քիչ չէին նաև դեպքերը, երբ ծնվում էին մահացած։

-Աստծո պատժից չես խուսափի, տատիս բացատրությունն էր։

-Խոխան հի՞նչ մեղք օնե,-այսպես, բնականաբար, մտածել կարող էր մայրս, մի քիչ էլ՝ մորաքույրս։ Իսկ վերջակետը դնում էր մեր գրականության ուսուցիչ ընկեր Մարկոսյանը։

-Աստծո գործն անքննելի է…

Եվ մուսուլման երեխաներն այդպես էլ շարունակում էին ծնվել, համարյա ամեն տան դրանից մեկը կար, չորս-հինգ երեխայից մեկն, օրինակի համար, ինչ-որ արատ ուներ։ Մեկը կույր էր, մյուսը՝ կաղ, երրորդը՝ անշարժունակ, չորրորդը` խուլ… համր… Ասում են՝ անեծքը մտել է դրանց տներն ու դուրս գալու մտադրություն չուներ… Անեծքն առանց դադարի անում էր իր գործը, հաստատում իր իշխանությունը…

Իսկ հայ տներում ծնվածները պինդ էին, գեղեցկատես, բարձրահասակ, հաճախ՝ կապուտաչ ու ոսկեմազ», գրում է Գասպարյանը։

Ուշադրություն դարձրեք՝ խոսքը 60-ականների մասին է։ Սա այն ժամանակ է, երբ ադրբեջանցիները, ոչինչ չկասկածելով, հայերին վերաբերվում էին որպես իրենց հարևանների, ընկերների, հաճախ էլ ազգական էին դառնում։ Բայց հայ հարևաններն իրենց ծոցում ոչ թե քար են պահել, այլ դանակ ու կացին (պատահական չէ, որ հայկական թերթի հոդվածը կոչվում է «Շուշին և իմ կացին ախպերը»)՝ սպասելով հարմար պահի՝ թիկունքից հարվածելու համար։ Դա ցույց տվեցին 20-րդ դարի 80-ականների վերջի իրադարձությունները, ադրբեջանական ժողովրդի նկատմամբ կենդանական, ռասայական և կրոնական ատելությունը հանգեցրեց Խոջալուի, Մալըբեյլիի, Աղդաբանի ցեղասպանությանը։ Եվ չարժե մոռանալ Հայաստանում իշխանությունը զավթած ղարաբաղցի ավազակի հայտարարությունները երկու ժողովուրդների էթնիկ անհամատեղելիության մասին։ Ադրբեջանցիների հանդեպ ատելության արմատները խորն են, չարը դեռ ապրում է հայ քաղաքական գործիչների ռևանշիստական հայտարարություններում, նրանց պատմության գրքերում, թերթերում և Նժդեհի հուշարձաններում, չարը պարզապես լիզում է մեր փառապանծ բանակից ստացած վերքերը։ Բայց հուսալ, որ «ոչ, նրանք այլևս չեն փորձի», միամտություն է, ինչը սահմանակցում է հանցագործությանը: Նրանք փորձելու են: Նրանք անպայման փորձելու են, քանի դեռ մեր հողում տպագրվում են «Ազատ Արցախի» նման թերթեր։ Գասպարյանի նմաններին կարող ենք հիշեցնել, որ նեանդերթալցիները նույնպես գովաբանում էին իրենց քարե կացինը, բայց պատմությունը ցույց է տալիս, որ աղեղներով ու նետերով վայրենիները միշտ պարտվում են ակոսավոր հրացանով ջենթլմենին: