Ալիևի կարևոր ուղերձները Լաչինից
Նախագահի ելույթի հետքերով

Վերլուծություն  23 Սեպտեմբերի 2022 - 15:46

«Այս դրոշը այստեղ կծածանվի հավերժ» - թերևս, նախագահ Իլհամ Ալիևի ամենանշանակալի արտահայտություններից մեկն է ազատագրված Լաչինում: Նախագահի կողմից երեկ այստեղ բարձրացված պետության դրոշը նշանավորեց մի կարևոր փուլ. այժմ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ են անցել մեր երկրի բոլոր այն հիմնական շրջանները, որոնք 1992-1994 թվականներին բռնատիրապետվել էր հայկական հորդայի կողմից։ Սակայն կանգնելով դրոշակաձողի մոտ, նախագահը խոսել է ինչպես անցյալի, այնպես էլ հեռանկարների մասին՝ թե ինչ է պետք անել Հարավային Կովկասում կյանքի խաղաղ դասավորության համար, և որ այսուհետ ոչ ոք այդ պլաններին չի խանգարի։ Մեր երկրի բոլոր թշնամիները պետք է այս անվիճարկելի ճշմարտությունը լավ յուրացնել։

Ուզում ես խաղաղություն, պատրաստվիր պատերազմի

Բարձրացնելով դրոշը Լաչինում, նախագահը այդ պահն անվանել է «պատմական իրադարձություն»։

«Լաչին քաղաքի ազատագրումը հավերժ կմնա պատմության մեջ։ Այսօր ես Լաչինում, քաղաքի կենտրոնում, կենտրոնական փողոցի վրա բարձրացրել եմ Ադրբեջանի դրոշը։ Այս դրոշն այստեղ ընդմիշտ կծածանվի»,- ընդգծել է Իլհամ Ալիևը։

Իր ուղերձում նախագահը անմիջապես նշել է գլխավորը. Ադրբեջանը միշտ ցանկացել է խաղաղություն, ձգտել է դրան, և նա մեղավոր չէ, որ ինչ-որ մեկը դա չի ցանկացել, հրաժարվել է հեռանալ օկուպացված հողերից և միևնույն ժամանակ պարբերաբար ձեռնարկել է զինված սադրանքներ։ Բայց Ադրբեջանը պատրաստ է «երկաթե բռունցքի» ուժով ցանկացածին պարտադրել խաղաղության։ Եթե ուրիշ ելք չի մնում։

«Եթե Հայաստանը լսեր մեզ, ապա Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմը կարող էր և չլինել։ Եթե նա ինքնակամ լքեր մեր հողերը, պատերազմ չէր լինի»,- ասել է նախագահը։ Սակայն հավելելելով, որ հայերը շատ վատ են յուրացնում ստացած դասերը, իսկ հայկական ռևանշիզմը դեռ ապրում և մոլեգնում է։

Մինչդեռ նախագահի այս խոսքերն ունեն կոնկրետ հասցեատեր՝ դրանք գրեթե անխուսափելիորեն կազդեն 44-օրյա պատերազմում իրենց հարազատներին կորցրած հայերի ընկալման վրա։ Չէ որ այս ամենը կարող էր չլիներ, եթե հայկական ֆաշիզմն ու շովինիզմը զսպվեին, կասեցվեին հենց հայերի կողմից՝ հետագա զոհերից խուսափելու համար։ Բայց, ինչպես գիտեք, դրանք ավելի ու ավելի հեռու,են գնացել, մինչև հատուցումը վերջապես վրա հասավ:

Նորից խաղեր են սարքում

Նախագահը ուրվագծել է օրվա գլխավոր խնդիրը. հայերը խորամանկում ու ձգձգում են հաշտության պայմանագրի ստորագրումը` ակնհայտորեն որևէ բան փոխելու մտադրություն չունենալով։

«Մենք առաջարկել ենք Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման 5 սկզբունք. Խոսքով ընդունեցին, բայց իրականում մենք դա չենք տեսնում»,- նշել է Իլհամ Ալիևը։

Փաստորեն, այս արտահայտությամբ Ալիևը ևս մեկ անգամ բացահայտեց հայ կոմբինատորների խորագաղտնիքները, որը կայանում է բոլոր խաղաղ գործընթացների քողարկված տորպեդահարումից։ Ու թեև սահմանների սահմանազատման և սահմանագծման, կոմունիկացիաների ապաշրջափակման հանձնաժողովների աշխատանքները ֆորմալ առումով սկսվել են, բայց իրականում Հայաստանը գործընթացը ոչ մի գործնական արդյունքի չի հասցնում։ Իսկ համաշխարհային հանրությունը, որն ուզում է իսկապես ինչ-որ բան հասկանալ, Ադրբեջանին հարցեր տալուց առաջ ուղղակիորեն պետք է դիմեն Հայաստանին և հետաքրքրվեն. ինչո՞ւ նա չի կատարում իր ստանձնած պարտավորությունները։ Նոյեմբերի 10-ի նույն Եռակողմ հայտարարությունից հայկական կողմը չի կատարել մի շարք կետեր, մասնավորապես՝ ոչ Ղարաբաղից զինված կազմավորումների դուրսբերման մասին թիվ 4 դրույթը, ոչ էլ տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին թիվ 9 դրույթը, այդ թվում նաև Զանգեզուրի տրանսպորտային միջանցքը։ Դրանով հանդերձ Ադրբեջանը անշեղորեն հետևում է Եռակողմ հայտարարության կետերին։ Մեր երկիրը հայերի համար կառուցել է Լաչին քաղաքը շրջանցող միջազգային բոլոր չափանիշներին համապատասխան 32 կիլոմետրանոց նոր ավտոմայրուղի, դրա վրա ծախսելով մեծ գումարներ։

Չնայած նրան, ինչպես նշել է նախագահը, այսօրվա դրությամբ հայկական կողմը ոչ միայն չի բացել համաձայնեցված ճանապարհը, այլեւ Բաքվին նույնիսկ չի ներկայացվել Զանգեզուրի միջանցքի երթուղին։ Իսկ Ադրբեջանը դրանով հանդերձ շարունակում է աշխատել, հաղորդակցություններ կառուցել ամենադժվար լեռնային պայմաններում, կատարելով հսկայական ներդրումներ։

«Ոչ մի գործնական աշխատանք չի կատարվել։ Իսկ մենք դեպի Զանգիլան երկաթուղին արդեն անցկացրել ենք։ Մինչև Զանգիլան ճանապարհ ենք անցկացրել։ Մինչեւ հաջորդ տարվա վերջը մենք Հայաստանի հետ սահմանին կհասցնենք ինչպես երկաթուղային, այնպես էլ ավտոմոբիլային ճանապարհները։ Դրանով հանդերձ, Հայաստանի տարածքում ոչ մի աշխատանք չի անցկացվում, և, ինչպես երևում է, ոչինչ չեն ուզում անել։ Նորից ժամանակ են ձգձգում»,- հավաստել է նախագահը։

Բնականաբար այս հարցերը տալով, Իլհամ Ալիևը շատ հստակ բացատրում է, թե ինչու Ադրբեջանը իրավունք ունի Հայաստանից պահանջել նշել իր պարտավորությունների չկատարման պատճառները, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ ստիպել դա անել։ Ինչ-որ բան պարզ չէ՞: Կարող ենք կրկնել.

Մինչ սահմանազատումը, ոչ ոք չի կարող մեղադրել Ադրբեջանին

Նախագահի ևս մեկ թեզը նախատեսված է բոլոր նրանց համար, ովքեր ինչ որ բանի մեջ էլի մեղադրում են Ադրբեջանին, մասնավորապես՝ ինչ-որ անհեթեթ «ագրեսիայի» և ինչ-որ այլ մեղքերի համար։ Սա վերաբերում է որոշ երկրների, որոնք ակնհայտորեն հանդես են գալիս հայանպաստ դիրքորոշմամբ և խաղում են հակաադրբեջանական պարտիա:

Եթե Հայաստանը, նախագահի խոսքով, փորձում է մեզ մեղադրել նրանում, որ մենք ներխուժել ենք նրա տարածքը, ապա դա բոլորովին հիմնազուրկ է։ Միաժամանակ, Ադրբեջանի ղեկավարը թվարկել է հայերի բոլոր անընդունելի գործողությունները՝ իրական, ոչ թե հորինված, որոնց մասին ասել պետք է և պարտադիր է։ Որպեսզի բոլորը լսեն: Որպեսզի հասնի բոլորին թե՛ Հայաստանում, թե՛ նրա սահմաններից դուրս։

«Նախ, եթե սահմանը լիներ այնտեղ, որտեղ նրանք են ասում, ապա սահմանը կդնեին, կստեղծեին սահմանագծեր, կոմունիկացիաներ, կանցկացնեին ինժեներական աշխատանքներ։ Նրանք համարում էին, որ ողջ Ղարաբաղը և Զանգեզուրը նրանց կմնա։ Այդ իսկ պատճառով նրանք ոչ մի աշխատանք չեն կատարել ադրբեջանա-հայկական սահմանին»,- ասել է նախագահը։

«Այսինքն՝ առանց մեր սահմանների սահմանազատում անցկացնելուն, ոչ ոք չի կարող ասել, թե որտեղից է այն անցնում»,- եզրափակել է Իլհամ Ալիևը։ Եվ ահա հիմա հարցը իսկապես հանված է։

Ասվածը հնարավորինս ազնիվ է և թափանցիկ՝ Ալիևի փաստարկները մանրամասնորեն բացահայտում են հայկական կողմի երկերեսանիությունը. եթե Երևանը միտումնավոր խուսափում է իր իսկ սահմանների սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացից, նշանակում է նա չի ցանկանում դրանք ճանաչել, նշանակում է այս խնդիրը չի անհանգստացնում նրան։ Այդ դեպքում ինչո՞ւ դժգոհ գոռալ, երբ Հայաստանի ղեկավարությանը թվում է, թե Ադրբեջանն է մի կողմ դրել սահմանազատումը: Ինչի՞ համար է ընդհանրապես այսքան շինծու վրդովմունքը։ Չէ որ ձեզ համար այդպես ավելի հարմար է։

Հենց այստեղ էլ դրսևորվում է նախագահ Ալիևի կողմից բացահայտված Հայաստանի խորամանկ ռազմավարության էությունը. նշել սահմանը՝ նշանակում է ցույց տալ այն գիծը, որից այն կողմ կողմերի մուտքը արգելված է։ Իսկ հետո ի՞նչ պետք է անի Հայաստանը, որը առաջնորդվում է ռեւանշիստական նկրտումներով, չէ որ նա ծրագրել էր նորից վերազավթել Ղարաբաղը, մեր երկրի մյուս շրջանները, գուցե և ողջ Ադրբեջանը, եթե նման հնարավորություն ունենար, իսկ ինչ որ սահմանների մասին կարծես ոչինչ չգիտի։ Ահա և նա փորձում է մինչև վերջ շահարկել սահմանի հարցը։

Քարտեզներըր անմիջապես քթի տակ

Սակայն Ադրբեջանը պատրաստ է սահմանի որոշման շուրջ բանակցություններին։ Եվ ի տարբերություն տարբեր պատրվակներով խուսափող Երևանին՝ Բաքուն համալրվել էր ամենահամոզիչ զենքով՝ քարտեզներով և պատմական ապացույցներով։

«Նորից ուզում եմ ասել, որ մենք պատրաստ ենք քննարկումների և պատասխանատու մոտեցում ենք ցուցաբերում սահմանազատման հարցով՝ ադրբեջանա-հայկական հանձնաժողովների աշխատանքին։ Հավաքել ենք բոլոր քարտեզները: Ուզում եմ ևս մեկ անգամ ասել, որ մենք ունենք բոլոր քարտեզները, այդ թվում նաև XIX, ХХ դարերի, նախորդ ժամանակաշրջանի հետ կապված քարտեզները, այդ քարտեզները բացահայտ վկայում են այն մասին, թե ով ինչ հողի վրա է տեղակայվում»,- ընդգծել է նախագահը։

Սա, անշուշտ, դատավճիռ է հայկական մանիպուլյացիաների համար։ Վաղ թե ուշ Հայաստանին կհարկադրեն բանակցել առկա փաստաթղթերի հիման վրա՝ Ադրբեջանը իր նպատակից ու ռազմավարությունից չի նահանջի, թույլ չի տա հայկական կեղծիքներ։ Ստիպված կլինեք տարբերել բնագիր պատմական փաստաթղթերի հիման վրա: Բառացիորեն ականջից բռնելով Ադրբեջանը Հայաստանին կստիպի պաշտոնապես, անպայման ամրագրումով հրաժարվել Ադրբեջանի նկատմամբ իր տարածքային պահանջներից։

Խաղաղության պայմանագիրը այլընտրանք չունի

Եվ այնուամենայնիվ խաղաղություն։ Նախագահը հստակ մատնանշում է սա, կանգնած է դրա վրա, և եթե որևէ մեկը մեր երկրի հասցեին բացասական բաներ է հնչեցնում, ապա թող լարի լսողությունը և լսի։

Եվ նախագահը հիշեցնում է Ադրբեջանի աննախադեպ քայլի մասին. «Պատերազմից անմիջապես հետո մենք նրանց խաղաղություն առաջարկեցինք։ Սա նույնպես, թերևս, եզակի դեպք է ռազմական պատմության մեջ՝ չնայած մեր հողերի 30-ամյա օկուպացիային, մեր քաղաքացիների տառապանքին, պատմական և կրոնական հուշարձանների, քաղաքների ոչնչացմանը, ավելի քան մեկ միլիոն ականների տեղադրմանը, մենք առաջարկեցինք խաղաղություն»։

Սկզբունքորեն ամեն ինչ պարզ է. մեր նախագահը ռեալիստ է, և նա հիանալի հասկանում է, որ իրավիճակից դուրս գալու միակ ելքը՝ խաղաղության պայմանագրի ստորագրումն է, որը մեկընդմիշտ կվերացնի մեր երկրի նկատմամբ Հայաստանի բոլոր տարածքային պահանջները և Երեւանին պարտավորեցնել պահպանել հիմնարար միջազգային նորմերը։ Իսկ դա նշանակում է, որ Հայաստանն իր Սահմանադրությունից պետք է հանի տարածքային պահանջները, որոնց նախաբանում կա հղում դեպի Հայաստանի անկախության հռչակագրին, որտեղ արձանագրված են տարածքային պահանջները Ադրբեջանի նկատմամբ։ Եվ նրա համար շատ դժվար կլինի խախտել այս օրենքը, գրեթե անհնարին, քանի որ դա հղի է լուրջ հետևանքներով։

Առայժմ Հայաստանը ձևացնում է, թե չի նկատում Ադրբեջանի մեկնած ձեռքը, և դա պերճախոսորեն վկայում է նրա դեռևս երեսպաշտ քաղաքականության մասին։ Երևանը, կարծես թե հույս է դրել, կամ «մեծ դատաստանի», կամ էլ նոր համաշխարհային ջրհեղեղի վրա՝ հանկարծ ինչ-որ բան տեղի կունենա և կփոխի դասավորությունը հօգուտ Հայաստանի: Դրանից ավել, նա փաստորեն չունի ոչ ոքի և ոչ մի բանի վրա հաշվարկելու հնարավորություն։

Դե, եթե նա այնուամենայնիվ մտադիր է ձգձգել ժամանակը և զինվել, ապա դեպի խաղաղության նրա ստիպելը կլինի արագ և անբասիր: Այդ մասին նախագահը նույնպես մի քանի խոսք է ասել։ Այս առումով Ադրբեջանը նույնպես ամեն ինչ նախատեսել է, ինչը ցույց տվեցին վերջին երկու շատ հաջող հատուկ գործողությունները։ Իրավիճակն արդեն այլ է, քան կես տարի առաջ էր, և հայկական ռեւանշիզմը Ադրբեջանի լիակատար վերահսկողության տակ է։ Ինչպես ցույց է տալիս իրադարձությունների ընթացքը, խաղաղ համաձայնագրին հասնելու համար լիովին կարող է գործի դրվել ոչ պակաս արդյունավետ «Բ» տարբերակը, եթե Հայաստանը շարունակի զինված սադրանքները։ Վաղուց ժամանակն է, որ Երևանն ազատվի իր պատրանքներից։ Անհրաժեշտության դեպքում, ինչպես զգուշացրել է Իլհամ Ալիեւը, «մեզ չի կանգնեցնի ոչ մեկի զանգը, ոչ մի հայտարարություն, ոչ մի նախաձեռնություն»։

«Մենք գտնվում ենք մեր հողի վրա և պաշտպանում ենք այն։ Սահմանի երկայնքով մեր գրաված դիրքերը թույլ են տալիս կանխատեսել հայկական ցանկացած սադրանք և համապատասխան միջոցներ ձեռնարկել։ Մենք բարենպաստ դիրքեր ենք գրավում ադրբեջանա-հայկական սահմանի Մուրովդաղ սարից մինչև Արազ գետը։ Այդ դիրքերը մեզ տալիս են ինչպես ռազմական առավելություններ, այնպես էլ լայնարձակ տարածքի, այդ թվում նաև կարևոր հաղորդակցական գծերի վրա տեսողական հսկողություն սահմանելու հնարավորություն։ հնարավորություններ են ստեղծում տեսողական վերահսկողության համար հսկայական տարածքի, այդ թվում՝ կարևոր հաղորդակցության գծերի վրա»,- նախագահը ընդգծել է իրավիճակը թերագնահատողների համար։

Ադրբեջանը իրոք պատրաստ է և ուղիներ է փնտրում Հայաստանի հետ խաղաղության և խաղաղ երկխոսության համար։ Եվ նախագահի կողմից հնչեցված խաղաղության մասին առանձնահատուկ առաջարկը առայժմ գործում է։

Caliber.Az

Դիտումներ: 126