Իրավունքներ դուք իհարկե ունեք Բայց ոչ մեր բնակտարածքի նկատմամբ

«39-ամյա Կարինեն 2022 թվականի օգոստոսի 25-ին ստիպված է եղել լքել Աղավնոյում (Զաբուխ-Խմբ.) իր տունը և 4 ամսում կարողացել է երեք բնակարան փոխել Երևանում»։ Սա մի հատված է հայկական կայքի հոդվածից՝ նվիրված «Կարինեի և նրա ընտանիքի դառը ճակատագրին, ինչպես նաև քաշաթաղցի 4300 այլ ընտանիքներին, որոնք փախստական են դարձել և ժամանակավոր կացարան փնտրելու համար ցրվել տարբեր հեռավոր գյուղերում»։

Պարզապես մարդուն միշտ խղճում ես, թող լինի նույնիսկ ոչ բարեկամ ժողովրդի ներկայացուցիչ։ Կարելի է միայն, իհարկե, համակրել, համակվել մարդասիրությամբ և այլ համամարդկային արժեքներով, եթե չլիներ մի «բայց»։ «Կարինեն իր ծնողների հետ Արցախ է տեղափոխվել Լոռիից, երբ նա դեռ դեռահաս էր։ Ռասոյանների ընտանիքը Քաշաթաղում վերաբնակեցման ծրագրով բնակարան ստացածներից առաջիններից էր»։ Տգեղ «քաշաթաղ» անունով հայերը մեր Լաչինն են անվանում։ Այսինքն՝ Լաչինից վտարեցին այնտեղ դարերով ապրած ադրբեջանցիներին, ընդունեցին «վերաբնակեցման ծրագիրը», այնտեղ վերաբնակեցին հայերին, իսկ երբ արդարությունը հաղթեց և նրանք ստիպված եղան լքել ապօրինի օկուպացված տարածքն ու բնակմակերեսը՝ սկսեցին նվնվալ և վիրավորված դեմք ընդունել. «Աստված վկա, մուսուլմանները դաժան են և անարդարություն են գործել»: Ըհը։ Ընդհանրապես, միակ անարդարությունն նրանում է, որ մենք դա ավելի վաղ չենք արել, բայց դրա համար կային մեր՝ օբյեկտիվ պատճառները։ Եվ սա պետք է դաս ծառայի բոլոր նրանց համար, ովքեր մինչև հիմա զբաղեցնում են ուրիշի բնակելի մակերեսն ու տարածքը։ Վաղ թե ուշ նրանք էլ ստիպված կլինեն փախչել այնտեղից։ Եվ Խոջալուից, և Խանքենդիից։ Եվ բոլորի համար ավելի լավ կլինի, եթե դուք հեռանաք հոժարակամ, ինչը կոչվում է «առանց արյան ու ատամների կրճտոցի»։ Եթե որևէ մեկը ցանկանում է ընդունել Ադրբեջանի քաղաքացիությունը և մնալ՝ մենք կարող ենք քննարկել այդ հարցը։ Այն պայմանով, որ դուք ներկայացնում եք փաստաթղթեր այն մասին, որ դուք այս տարածքում և, օրինակ, այս բնակարանում ապրել եք մինչև 1988 թվականը։ Այստեղ պահանջներ չեն լինի։ Իսկ մնացած բոլոր դեպքերում՝ անօրինական վերաբնակները պետք է որքան հնարավոր է շուտ լքեն զբաղեցրած արեալը։

Եվ մի աղերսեք «միջազգային և հումանիտար իրավունքին», երկար քսանութ տարիների ընթացքում բոլորը թքած ունեին մեր փախստականների վրա։ Բոլորը թքած ունեին, որ դուք բնակեցրեցիք օկուպացված տարածքը հատկապես հակառակ այդ նույն միջազգային իրավունքի, որի մասին հիմա խոսում եք։ Այո, կրկնում եմ, ես իսկապես խղճում եմ այդ կնոջը։ Բայց նա պետք է հաշիվ ներկայացնի Հայաստանի վերնախավին, որը և պատրաստեց այս արյունալի խառնաշփոթը։ Այո և սեփական գլխով մտածելն էլ չէր խանգարի։ «Ուրիշի տունը վերաբնակվելու ծրագիրը» միշտ լավ չի ավարտվում: Սովորաբար սեփականատերերը վերադառնում են և ներկայացնում են օրինական իրավունքներ: Մենք առաջարկեցինք ամեն ինչ լուծել խաղաղ ճանապարհով։ Դուք ծիծաղում էիք մեր վրա: Ծիծաղում էիք մեր փախստականների վրա, մեզ համարում էիք կանաչի վաճառողներ, միայն թե մատով մեզ ցույց չէիք տալիս։ Բայց Աստվածը և՛ զորության մեջ է, և՛ ճշմարտության մեջ, և նա ամեն ինչ իր տեղ է դնում: Ու՞մ համար է հիմա վատ և կարող է էլ ավելի վատ լինել։ Հարցը հռետորական է. Այնպես որ՝ հիշեք. ոչ մի «քաշաթաղեր» այլևս չեն լինելու, այսուհետև, մեկ և մինչև դատաստանի օրը՝ մեր Լաչինն է։ Եվ ինչպես երգվում է մեր հրաշալի երգում «Ay Laçın, can Laçın, mən sənə qurban Laçın»: Եթե ձայնակցեք ադրբեջաներենով, կմնաք Ղարաբաղում։ Իսկ եթե չեք անելու՝ ներեցեք, մեզ մոտ առանց պետական լեզվի իմացության՝ չի կարելի, անկարգություն է, «ձեզ չեն հասկանա»։

90-ականներին, դուք, հարևանիկներ ուրախությունից գժվել էիք։ Սա կոչվում է «գլխապտույտ հաջողությունից»: «Այ սա է, տես այդ ես եմ: Գեղեցիկ և ուժեղ, հզոր և փառավոր» - դու, դու, սիրուն ես: Այնքանով ես սիրուն, որ ամեն հայելի չէ, որ դիմանում է դրան: Եվ ձեր տրամաբանությունն էլ հասկանալի է. ինձ դուր է գալիս այն, ինչ պատկանում է հարևանին, և դրա համար էլ ես ուզում եմ դա խլել։ Քոթակելու արդյունքում, որը խելքը տեղն է բերում, բայց բացառապես չի ավելացնում։ Մի փոքր հանգստանալով և ստանալով հերթական սյուզերենի հովանավորությունը՝ հարևանիկները սկսում են իրենց հին գործը։ Փակ շրջանակ։ Բայց մենք այդ շրջանակը կտոր կտոր կանենք, որովհետև չենք պատրաստվում ինչ որ բան մոռանալ։ Մեր մոռացկոտության ու միամտության համար մենք առանց այդ էլ չափազանց թանկ ենք վճարել։ Ուստի և ամեն ինչ անելու ենք, որպեսզի մնացած անջատողականները ապրեն որքան հնարավոր է ավելի տխուր, ավելի ցուրտ, ավելի սոված ու անհանգիստ։ Որպեսզի նյարդայնան. «այսօր էլի գազ չկար, իսկ վաղը ինչ չենք ունենալու»։ Դուք ընդհանրապես «վաղը» չեք ունենա։

Մենք, քանի դեռ դրա կարիքը չունենք, պետք է մի կողմ կանգնենք «ժողովրդական դիվանագիտություն» ասվածից ու մեզ հեռու պահենք, օրինակ, ՈԿԿ-ներից, որոնց մեզ «հարսնախոսում» են Արեւմուտքից, հեռու մեր սահմաններից։ Պարզապես նրանց թույլ չտալ մեր տարածք: Հավասարապես նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն։ Անշուշտ, մենք կհամալրենք «սև ցուցակները», կարգելենք նրանց մուտքը Ադրբեջան, ովքեր շատ բարձր են խոսում «ազգերի ինքնորոշման իրավունքի», «յուրօրինակ մշակույթի զարգացման անհրաժեշտության», «Ադրբեջանում ծնելիությունը հսկելու անհրաժեշտության» և այլ անհեթեթությունների մասին, որոնք բոլորովին ավելորդ են հայրենի սոսիների տակ: Կամ կթողնենք, բայց միայն մեկ նպատակով. բացահայտել, թե այստեղ ում հետ են հանդիպելու, «կդիտենք սևեռուն հայացքով և հետաքրքրությամբ»։ «Կապեր ունենք»։ Ամրապնդել բանակը, անցակետեր տեղադրել մեր, հայրենի Լաչինում, և հետաքրքրությամբ նայել դեպի Վերին Լարսի անցակետը։ «Որպեսզի մուկը չանցնի»։

Ձեզ դաս են տվել։ «Որպեսզի փախստական չդառնալ՝ պետք չէ ուրիշինի վրա տենչանքով նայել, պետք է ապրեք ձեր Հայաստանում»։ Հուսով եմ, որ դասը օգտակար կլինի, և լրացուցիչ պարապմունքներ անցկացնելու անհրաժեշտություն չի առաջանա։ Թե չէ մենք պատրաստ ենք ցանկացած պահի տաքանալու, և ուսումնական նյութերն ու մանկավարժական կազմը գտնվում են լիարժեք մարտական պատրաստության վիճակում։