«Կիևը խաղում է Երևանի հետ՝ նրան պոկելով Ռուսաստանից» Կովալենկոն և Սեմիվոլոսը Caliber.Az- կայքում

Հնարավոր է արդյո՞ք Հայաստանի և Ուկրաինայի հարաբերությունների արմատական փոփոխություն, այսինքն՝ ինչ-որ ջերմացում Կիևի և Երևանի միջև։ Մինչև վերջերս թվում էր՝ ոչ, չափազանց ուժեղ էին երկու երկրների միջև հակասությունները։ Սակայն ժամանակները փոխվում են, Հայաստանը վերջերս սկսել է շատրվանել հակառուսական հայտարարություններով, Մոսկվայի հետ հարաբերությունները խզելու քաղաքականություն է անցկացնում, և ահա արդեն որոշ ուկրաինացի և հայ փորձագետները հանկարծ սկսել են խոսել նոր միտումի՝ Կիևի և Երևանի դիրքորոշումների մերձեցման մասին։ Դրա մասին, նրանց կարծիքով, վկայում են մի շարք իրադարձություններ։

Այսպես ուրեմն, այս տարվա սեպտեմբերին Հայաստանը առաջին անգամ մարդասիրական օգնություն է ուղարկել Ուկրաինա։ Այն Կիև է բերել Հայաստանի վարչապետի կինը։ Նոյեմբերի սկզբին Փաշինյանը Իսպանիայի Գրանադայում Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում կարճ զրույց է անցկացրեց Ուկրաինայի նախագահ Զելենսկու հետ։ Անմիջապես ժամանակին հետևել է՝ Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Անդրեյ Էրմակի և Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի Մալթայում հանդիպումը։

Արդյո՞ք իսկապես հայ-ուկրաինական հարաբերություններում հայտնվել է «նոր համատեքստ»։ Caliber.Az-ի խմբագրությունը խնդրել է ուկրաինացի փորձագետներին պատասխանել այս հարցին։

Ինչպես ենթադրում է Մերձավորարևելյան հետազոտությունների ուկրաինական կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Իգոր Սեմիվոլոսը՝ առայժմ հայ-ուկրաինական հարաբերություններում որևէ «նոր համատեքստի» մասին խոսելու բան չկա։

«Շփումներ եղել են, ճիշտ է, բայց արդյոք դրանք կարելի է գնահատել որպես Կիևի դիրքորոշման հիմնարար փոփոխություն՝ դժվար է ասել։ Առավել ևս, եթե հաշվի առնել, որ Ուկրաինան չի վերանայի իր դիրքորոշումը Ղարաբաղի հարցում, Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները կրում են ռազմավարական բնույթ և ենթակա չեն որևէ վերանայման»,- ընդգծել է նա։

Միևնույն ժամանակ, «Տեղեկատվական դիմադրություն» խմբի ռազմաքաղաքական դիտորդ Ալեքսանդր Կովալենկոյի կարծիքով, Հայաստանը հիմա ապրում է դրեյֆի վիճակ՝ Ռուսաստանի ազդեցության ուղեծրից տեղափոխվում է անհայտ ուղղությամբ։ Եվ այստեղ դժվար է դատել հայերի քաղաքական ռազմավարության մասին, քանի որ Երևանի գործողությունները շատ քաոսային են։

«Հայաստանը այժմ փորձում է բարեկամություն անել բառացիորեն բոլորի հետ՝ դրանով հանդերձ վերացարկելով Ռուսաստանից։ Ուկրաինան այս իրավիճակը օգտագործում է իր օգտին, քանի որ մտահոգված է մեկ խնդրով՝ վերջերս Հայաստանը վերածվել է՝ պատերազմ մղելու համար այդչափ կարևոր միկրոէլեկտրոնիկան Ռուսաստան մատակարարելու մաքսանենգության գլխավոր ճանապարհի։ Այս խորիզը Ռուսաստանի ռազմարդյունաբերական համալիրին անհրաժեշտ է նոր սպառազինություն ստեղծելու համար՝ դրանք միկրոսխեմաներ, միկրոչիպեր, կիսահաղորդիչներ են։ Հասկանալի է, որ Հայաստանը չունի սեփական բազա նման բարձր տեխնոլոգիական արտադրանքի արտադրության համար, հետևաբար նա հանդես է գալիս ընդամենը որպես փոխանցման օղակ, ձախ տարանցիկ միջանցք ռուսական արդյունաբերության կարիքների համար։ Կիևը հիմա փորձում է լուծել այս խնդիրը՝ Երևանի հետ մի շարք հարցերի շուրջ մերձեցման քաղաքականություն կառուցելով։

Մյուս կողմից, կարելի է նկատել, որ Կիևը երբեք չի խզել հարաբերությունները Հայաստանի հետ, նույնիսկ երբ այնտեղ եղել է առավելագույն ռուսամետ միջավայր։ Սկզբունքորեն, եթե խոսենք օբյեկտիվորեն, մենք երկխոսություն ենք պահպանում բոլոր քիչ թե շատ խելամիտ երկրների հետ, նույնիսկ Բելառուսի հետ՝ քանի դեռ նա չի հասել իր քաղաքականության անկեղծ ծայրահեղ սահմանին։ Ուստի մենք չէինք ցանկանա Հայաստանին էլ թույլ տալ, որ վերադառնա Ռուսաստանի ծոցը, և նման բնույթի շփումները խոսում են այն մասին, որ Ուկրաինան, տեսնելով Ռուսաստանից Հայաստանի հեռանալուն աջակցելու հնարավորությունը՝ օգտվում է դրանից։ Կրկին անգամ, որպեսզի լուծել Ռուսաստանի հետ առճակատման իր խնդիրները և հարցերը»,- նշել է քաղաքագետը։

Ա. Կովալենկոյի կարծիքով, պետք է ուշադրություն դարձնել մի շարք միտումների վրա։ Մասնավորապես, նրա վրա, թե ինչպես է Հայաստանը տենդագին փորձում իր սպառազինությունը ռուսականից փոխարինել արևմտյանի, մասնավորապես, հենց նոր տեղեկություններ են տարածվել Ֆրանսիայից զրահապատ մեքենաների մատակարարումների մասին։

«Բայց սա բավականին խնդրահարույց է։ Որովհետև Հայաստանի ողջ սպառազինությունը միասնականացվել է ռուսականի հետ։ Փորձելով մոլեգնած լրացնել 44-օրյա պատերազմի և այս տարվա սեպտեմբերին 23-ժամյա ռազմական գործողության ընթացքում կրած սպառազինության կորուստները, Երևանը ռիսկ է անում ձեռք բերել խայտաբղետ զենքերի զինանոց, ինչը էլ ավելի մեծ խնդիրներ կբերի հայ զինվորականներին։ Հայկական բանակի համար չափազանց դժվար է լինելու նման զինատեսակներով կռվել Ադրբեջանի դեմ։ Եվ Արբեջանին էլ այս առումով Հայաստանի այս շեղումը նույնիսկ ձեռնտու է, քանի որ նախկինում Հայաստանը զինվում էր հայերի համար ավելի պարզ և մատչելի սխեմայով՝ ամեն ինչ ձեռք էր բերվում Ռուսաստանում, գործնականում անժամկետ վարկով, գրեթե ձրի։ Արևմտյան գործընկերների հետ Հայաստանի նման սխեման չի աշխատի, հետևաբար, զգալիորեն կկրճատվի իր ռազմական ներուժը վերականգնելու նրա հնարավորությունը»,- նշել է ուկրաինացի քաղաքագետը։

Միևնույն ժամանակ, Կովալենկոն չի բացառում Հայաստանի հետ մի շարք հարցերում Ուկրաինայի հետագա մարտավարական մերձեցումը։ Օրինակ, նա շատ հնարավոր է, համարում է, որ նման երկխոսության ընթացքում Կիևին կհաջողվի հասնել նրան, որ Հայաստանը դադարի Ռուսաստանին աջակցել ՄԱԿ-ի քվեարկություններում։

«Բայց կարևոր է, որ Երևանի հետ այս խաղում Կիևը թույլ չտա այն սխալները, որոնք, իմ կարծիքով, ուղղակի անընդունելի են։ Որպեսզի, օրինակ, տեղի չունենան սխալներ այն նարատիվներին աջակցելու մեջ, որոնք Երևանը ռետրանսլացիայի է ենթարկում Ղարաբաղի, Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության և քաղաքականության նկատմամբ։ Բայց առայժմ դա տեղի չի ունեցել և այդ մասին կարելի է խոսել միայն որպես նախազգուշացում։ Թեև արժե հաշվի առնել, որ ուկրաինական քաղաքականության մեջ, ինչպես շատ այլ երկրներում, կա հայկական լոբբին, որն անընդհատ աշխատում է նրա վրա, որպեսզի ուկրաինական հասարակության մեջ հայկական թեման իր կարևորությամբ գերազանցի ադրբեջանականին: Հուսով եմ, որ Կիևը իր ռազմավարության մեջ հաշվի է առնում այս ամենը»,- եզրափակել է Ա. Կովալենկոն: