Համառություն և անըմբռնողություն Դրանք լավ բանի չեն հասցնի

Նախօրեին լրագրողների հետ ճեպազրույցում Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը հայտարարել է հետևյալը. «Մենք ունենք մեր սեփական օրակարգը, և բանակցությունները շարունակվում են։ Ես կարդացի արտաքին գործերի նախարարության վերջին հայտարարությունը, որտեղ ասվում էր այն մասին, որ մեր օրակարգի կարևոր կետերից մեկը ընդունվել է երկկողմանի կարգով։ Ես համարում եմ, որ սա շատ կարևոր պահ է բանակցությունները շարունակելու համար»։ Իսկ ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի առավել քան արդար պահանջով Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությունը փոխելու հարցին՝ նախարարն ասել է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը կարող է փոխել իր Սահմանադրությունը միայն Հայաստանի քաղաքացիների որոշմամբ, մեջբերում եմ. «Հայաստանը իր սահմանադրությունը չի փոխի որևէ երկրի պահանջով: Հայաստանը իր սահմանադրությունը կփոխի, թե ոչ, դա Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործն է և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների որոշումը»։

Չարդարացված համառությունը, առհասարակ, դեռ ոչ մեկին լավ բանի չի հասցրել, և ընկեր Պապոյանը, ըստ երևույթին, չի հասկանում, որ ներքին գործը, իհարկե, մնում է ներքին գործ, բայց Հայաստանի սահմանադրությունը նրա ներհայկական գործն է հանդիսանում հավասարապես մինչև այն ժամանակ, քանի դեռ չի սկսել դիպչել մեր կենսական շահերին, այն է՝ տարածքային ամբողջականությանը։ Հայաստանը՝ միջազգային իրավունքի այդ հիմքի, որին մենք վերաբերվում ենք անթաքույց հարգանքով՝ հանցափորձի համար արդեն հատուցել է։ Մենք ուշադիր հետևում ենք ինչպես ռեւանշիստական տրամադրություններին հայ հասարակության մեջ, այնպես էլ զինտեխնիկայի գնումներին։ Օրինակ, ենթադրել, որ մենք տեղյակ չենք, որ Հայաստանը հնդկական «MR-SAM» և «Akash-NG» զենիթահռթիռային համակարգերի տեխնիկական գնահատում է անցկացնում, որպեսզի համոզվի, որ դրանք համապատասխանում են հայկական բանակի պահանջներին՝ միամտության բարձրակետ է։ Այնպես որ, մենք ինչպես այն հեքիաթում ենք, «բարձր նստում ենք և հեռու նայում»։ Եվ ոչ մի հավասարակշռություն չպետք է լինի, ուժերի հարաբերակցությունը անպայման կլինի մեր օգտին։ Եթե ինչ-որ բան պատահի՝ այն ամենը, ինչ մենք համարենք լեգիտիմ թիրախ Ադրբեջանի զինված ուժերի համար, անմիջապես կվերածվի լեգիտիմ թիրախի Ադրբեջանի զինված ուժերի համար, իսկ ինչ բան է Ադրբեջանի Զինված ուժերը՝ դուք արդեն գիտեք, և ձեր փոխարեն, ես կրակի հետ չէի խաղա։

Այնպես է ստացվել, որ պարտվող կողմը խաղաղ պայմանագրի շատ ավելի կարիք ունի, քան հաղթող կողմը, հաղթողին չի հետաքրքրում, նա և կարող է սպասել, այն, ինչ վիճակված է հասունանալու և ընկնելու՝ անպայման կհասունանա և կընկնի, և մենք սպասել, ինչպես ցույց է տալիս համեմատաբար նորագույն պատմությունը՝ կարող ենք։ Մեզ մոտ, առհասարակ շատ բան վատ չի ստացվում, եթե որևէ մեկը չի նկատել։ Եվ ընտրություն էլ քիչ ունի Հայաստանը. կա՛մ սահմանադրության մեջ փոփոխություն մտցնել՝ իրենց իսկ սեփական բարօրության և անվտանգության համար, կա՛մ ոչ մի խաղաղ պայմանագիր, և, որպես հետևանք, ոչ մի մասնակցություն միջազգային ենթակառուցվածքային նախագծերին: Իսկ սա, ընդհանրապես, փող է, և շատ փող:

Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի «Խաղաղության խաչմերուկ» կոչվող նախաձեռնությանը՝ դե ինքներդ դատեք, ո՞ր խաղաղության խաչմերուկի մասին կարող է խոսք գնալ առանց խաղաղության մասին պայմանագրի։ Եվ եկեք անկեղծ լինենք, առանց խորամանկության. այն, որ Հայաստանը չի հանդիսանում մեծ տարածաշրջանային շուկայի մաս (նկատի ունեմ ոչ միայն Հարավային Կովկասը) մեզ լիովին ձեռնատու է։ Ոչ ոք ուշադրություն չի՞ դարձրել, որ մենք Իրանի հետ ունենք 2022 թվականի մարտի 11-ի փոխըմբռնման մասին հուշագիր, որտեղ շարադրված են՝ մայրցամաքային Ադրբեջանը Արազ գետի և Իրանի հյուսիս-արևմտյան մարզի միջոցով Նախչըվանի հետ կապող նոր տրանսպորտային և էլեկտրական հաղորդակցումների ծրագրեր: Կարծես թե, այստեղ ի՞նչ կապ ունի Հայաստանը։ Միանգամայն ճիշտ է Հայաստանը այստեղ հերթական անգամ ոչ մի կապ չունի։

Այնուհետև. մեր տարածաշրջանի հիմնական տրանսպորտային միջանցք է հանդիսանում Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին, այն Ադրբեջանը Վրաստանի տարածքով կապում է Թուրքիայի հետ, իսկ այնտեղից դուրս է գալիս Եվրոպա, և բոլոր բուլկիները նորից Հայաստանի կողքով։ Ինձ պարզապես հետաքրքրում է՝ այդ նույն Գևորգ Պապոյանը հաշվարկե՞լ է Ադրբեջանի հետ սկսած պատերազմի պատճառով Հայաստանի կորցրած բոլոր շահույթները։ Չէ որ բոլոր նավթագազային խողովակները, այո և ոչ միայն, կարող էին անցնել հենց Հայաստանի տարածքով, և սա ոչ միայն փող է, թեև սա առաջին հերթին հենց փող է։ Տարանցիկ երկրի կարգավիճակը միշտ բարձրացնում է նրա կարգավիճակն ու նշանակությունը «ուժի համաշխարհային կենտրոնների» աչքերում։ Ընդհանրապես, որևէ մեկին դա դուր է գալիս թե ոչ, բայց մենք ունենք Հայաստանի սահմանադրության մեր տեսլականը։ Այնպես որ, խաղաղ պայմանագիրը կստորագրվի միայն այն բանից հետո, երբ այնտեղից ամբողջությամբ հանվի Անկախության հռչակագրին որպես նախաբանի հղումը։ Շարունակու՞մ եք համառել։ Դե-դե:

Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանում մինչև հիմա առկա ռևանշիստական նկրտումներին՝ դա նույնիսկ ծիծաղելի չէ, ուստի եկեք լինենք ռեալիստներ։ Ահա ձեզ մի քիչ չոր վիճակագրություն, որը, ինչպես ասում են դասականները, ամեն ինչ գիտի. Հայաստանի ազգային վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ հանրապետությունում 2024 թվականի հունվար-հունիս ամիսներին 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ՝ ծնելիությունը կրճատվել է 7,7%-ով։ Ծնելիության անկումը Հայաստանում գրանցվել է այս տարվա հունվարից։ Ինչպես նաև նշվում է, որ հաշվետու ժամանակահատվածում ծնվել է 15671 երեխա, մինչդեռ 2023 թվականի առաջին կիսամյակում եղել է 16985 նորածին։ Դրանով հանդերձ, նշված ժամանակահատվածում գրանցվել է մահացած ծննդաբերության 227 դեպք, ինչը 9,7 տոկոսով ավելի է 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից։ Ընդհանուր առմամբ, 2024 թվականի հունվարից հունիս ընկած ժամանակահատվածում երկրում մահացել է 13211 մարդ, ինչը 5,9%-ով ավելի է 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից։ Նշվում է նաև, որ բնակչության բնական աճը կազմել է 2 460 մարդ, այս ցուցանիշը 45,4%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Եվ սա պարզապես հրաշալի բան է: Էլի հարցեր ունե՞ք: