Չեյն-Ստոքսի շնչառություն Այլ ոչ կարգավորում

«Սոչիում ընդունված հայտարարությունը «նոր շնչառություն» է բացում ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության համար»,- այդպես է հայտարարել անջատողական մնացորդների «արտաքին գործերի նախարար» Դավիթ Բաբայանը։

Հայկական անջատողականության ծագման պատճառը պարզ է։ Մեր հարեւանների տարածքային զավթողագործությունը սնվում էր մեր անուշադրությամբ և դյուրահավատությամբ։ Մենք պարզապես աչքից բաց էինք թողել դրա ծագումը։ «Անջատողականներն իրենք խոնավությունից են առաջացել», «նրանց աջակցել է ողջ աշխարհը», «պատուհանը բաց էինք թողել, ահա և ներս են մտել», -այս բոլորը ինքնաարդարացման փորձեր են, ընդ որում անհաջող։ Պետք է ինքներս մեզ խոստովանենք, որ աչքաթող ենք արել, բողբոջում չենք խեղդել, չենք կանխատեսել և չենք կոտրել նրանց թաթերը դռան արանքում։

Սակայն եզրակացություններ արվել են և դասեր քաղվել: Ինչպես Հայաստանից ադրբեջանցիների արտաքսումից, այնպես էլ Ղարաբաղի անջատողական շաբաթօրյակից։ Տարածքային ամբողջականությանը սպառնացող խնդիրների լուծման այլ մեթոդներ, բացի ռազմականից՝ չկան։ Անջատողականությունը պետք է ճզմել բոլոր հնարավոր միջոցներով, որպեսզի թշնամուն հասկացնել տալ, որ իր միակ ելքը դժվարությունների, զրկանքների և ազգի թվաքանակի կրճատման ճանապարհն է։ «Քաղաքացիական իշխանություններին թույլ կտան քաղաք մտնել միայն Պետրոգրադը հանցավոր տարրից մաքրելուց հետո»։

Ազատամիտ աղաղակները պետք է հետևողականորեն անտեսել, քաղցրավենիք չտալ, մտրակը օգտագործել։ Թեև անջատողականության գաղափարին պետք է վերաբերվել ընտրովի։ «Մեզ մոտ դա վատ է, բայց հայ մեզ համար ոչ բարեկամ երկրներում անջատականները՝ ամենևին էլ անջատողականներ չեն, այլ ֆրիդոմ ֆեյտերներ և հետևողական մարտիկներ ինքնորոշման և հումանիզմի հաղթանակի համար»։ Սա նորմալ է, քանի որ բնական է՝ կան յուրայիններ, կան օտարներ, և ցանկացած երկիր ունի անջատողական կազմակերպությունների ցուցակ, որոնց նա դատապարտում է, և, համապատասխանաբար, անջատողական շարժումների ցուցակ, որոնց նա աջակցում է։ Ամեն ինչ, ինչպես մեծահասակների մոտ։

Երբ մինչև վերջ չբայրաքթարացված անջատողականները նայում են Ռուսաստանի կամ Արևմուտքի կողմը, ինչպես մի կին, որն ակնկալում է բազմակի երջանկություն՝ նրանք չեն հասկանում, որ իրենց աջակցելու ցանկացած փորձ արգելափակվելու է: Առջևում ձմեռ է, որը կարծես թե խոստանում է լինել բավականին ցուրտ։ Ձեզ համար կլինի և վախ, և հուսահատություն, և վիշտ, և տառապանք: Ընդ որում սաստկացող:

Կզգաք մեր «Հարոպ»-ները և կվճարեք «միացումի» համար։ Դուք պարտք ունեք, որը մենք տոկոսներով ենք բռնագանձելու, և դուրս պրծնելու հույս չունենաք, ոչ մի « grace period» չի նախատեսվում։ Մարդասիրությո՞ւն։ Մարդու իրավունքնե՞ր։ Իհարկե, մեզ համար սա գլխավոր առաջնահերթություն է, ինչպես կարող էր այլ կերպ լինել։ Թեեւ չեմ հիշում, որ մեզ հետ մարդասիրական վերաբերմունք են դրսեւորել ու հարգել են մեր կյանքի իրավունքը։ Գումարած, Ղարաբաղի հայերի գոնե ինչ-որ կարգավիճակի մասին խոսելը հնարավոր է միայն Զանգեզուրի ադրբեջանցիների այդ նույն կարգավիճակի առկայության դեպքում, և այստեղ մենք «կմտածենք», քանի որ մենք շատ ենք, իսկ դուք՝ քիչ։ Խաղացիր հիմա դիր տեղը, տերը եկել է:

Անհնազանդության դեպքում սպասեք ենթակառուցվածքների հետ կապված խնդիրների (գազ, լույս, ջուր և ճանապարհներ): Որպես օրինակ. գազատարը, որով գազ է մատակարարվում Խանքենդի, անցնում է Շուշայով, և այս թեման կարելի է փակել կողպեքով և փականով։ Մարդկայինորեն ապրել ցանկացողները թող բարեհաճեն կանգնել ադրբեջանական անձնագրի համար հերթում։ Նրանք, ովքեր չեն ցանկանում ունենալ Ադրբեջանի քաղաքացիություն, կարող են գնալ Հայաստան, Ռուսաստան կամ Արևմուտք, իսկ դիմադրել ցանկացողները՝ նույնիսկ վնգստալ չեն հասցնի մահանալուց առաջ։ Անջատողականության դեմ պայքարի մեր ծրագիրը ոչ մի արարողություններ և էներգակիրներ չի նախատեսում։

«Մենք շատ դրական ենք գնահատում հանդիպումը, այն շատ կարևոր է։ Բանակցությունները և բուն հայտարարությունը ցույց են տալիս, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը կարգավորված չէ։ Այո, Ղարաբաղը ոչ մի տեղ նշված չէ, բայց չի նշվում նաև, որ հակամարտությունը լուծված է»,- սա կրկին Բաբայանն է։ Իսկ այս. «Ղարաբաղյան հակամարտությունը արդեն պատմություն է, այն լուծվել է երկու տարի առաջ, հետևաբար այս համատեքստում գործնականում քննարկելու բան չկա, սա Ադրբեջանի ներքին գործն է» խոսքերը պատկանում են անհամեմատ ավելի հեղինակավոր և հարգված մարդուն: Եվ բացականչական նշանը, ինչպես վերջերս եզրափակում են այդ պնդումը՝ մեզ մոտ մեր ժողովրդի մեջ է։

Պետք չէ վիճել լուրջ մարդկանց հետ, Բաբայան, թեկուզ միայն այն պատճառով, որ միջնադարյան ալքիմիական մեկնաբանության մեջ («Տասներկու բանալիների գիրքը») այն նշանը, որի վրա պատկերված է գայլի կողմից գզգզված շունը՝ նշանակում է ոսկու մաքրում պղնձի և ծարիրի խառնուրդից։ «İti qovan» ժամանակակից լեզվով թարգմանությամբ: Իսկ եթե ինչ-որ մեկն ուզենա նորից կռվել, ապա խնդիրը կանհետանա ոչ թե «օրակարգից», այն կանհետա հողի տակ երկու մետր խորության վրա։