Սպասելով ամպրոպի Գրություններ Հայաստանի հարթակներում

«Իսկ ես հիմա ձեզ կասեմ, թե որ կողմից է նախապատրաստվում հարձակում Հայաստանի վրա...»։ Այսպես կարելի է բնութագրել այն աշխուժությունը, գրգռվածությունը, տագնապն ու վախը, որը տիրում է հայկական բլոգերային հարթակում։ Հեղինակները խուճապի մեջ գուշակում են, թե Բաքուն ի պատասխան սահմանային սադրանքների՝ պատրաստվում է որ կողմից հասցնել հիպոթետիկ հարված։ Իսկ նրանում, որ այն կլինի՝ Հայաստանում ոչ ոք չի կասկածում, հասկանում են, որ անցել են, ինչպես ասում են, բոլոր կարմիր գծերը՝ սեպտեմբերի 2-ին իրենց վարչապետի շուրթերով փաստորեն խաթարել են բանակցային գործընթացը։

Մինչդեռ Փաշինյանը, ավելի ճիշտ՝ նրա կուսակցությունը պատրաստվում է Երևանի ավագանու ընտրություններին, որոնք նշանակված են սեպտեմբերի 17-ին և ընկալվում են որպես փոքր խորհրդարանական ընտրություններ։ Դրանց հաղթելն այսօր իշխող կուսակցության գլխավոր ռազմավարական խնդիրն է։ Բաքվին «Լաչինի միջանցքը բացել» ստիպելու ջանքերի տապալման ֆոնին հետևել է Փաշինյանի դրածո Արայիկ Հարությունյանի հեռանալը ղարաբաղյան խունտայի ղեկավարությունից և, համապատասխանաբար, ուժեղացել է ղարաբաղյան կլանի և դաշնակների դաշինքը, ինչն անխուսափելիորեն ստեղծում է ուղղակի քաղաքական ճնշում Երեւանի վրա։ Այս պայմաններում Փաշինյանը ստեղծեց հերթական սադրանք սահմանին և, կարծես, իր հաշիվներում չսխալվեց։ Ոմանց կարող է տարօրինակ թվալ, բայց հոգեբանորեն ամեն ինչ շատ ճիշտ է։ Հայ զինվորների շրջանում նոր զոհերը ամենևին էլ ռևանշի ծարավ չեն առաջացնում ժողովրդի մոտ, այլ ընդհակառակը՝ մեծացնում են ապատիան։ Արդյունքում ընդդիմության հանրահավաքին հավաքվում է ընդամենը 7-8 հազար մարդ, և Փաշինյանը տեղաբնիկի գիտակցության մեջ մնում է որպես առաջնորդի օպտիմալ ֆիգուրա, ով կարծես և պատրաստ է բանակցություններին, բայց նաև «արցախի մնացորդներին չի հանձնում»։

Բայց դժբախտությունը նրանում է, որ արտաքին ճնշումը չի դադարում։ Էս «ազիբիջաանցիները» միշտ ինչ-որ բան են ուզում, խեղդում են ու խեղդում... «Տրվել է նրանց այդ Ղարաբաղը, էլ ինչո՞ւ են այդպես շտապում, ճնշում են, թույլ չեն տալիս վայելել իշխանությունը»,- հավանաբար կարծում է Փաշինյանը։ Բաքուն չի կարող չշտապել։ Նա իր ծրագիրն ունի։ Օղակը սեղմվում է՝ վերջ «միացումին» և «արցախը» ստիպված է «հանձնել»։ Եվ հիմա Փաշինյանին պետք է սա ինչ-որ կերպ վաճառի ժողովրդին։

Ամենահեշտը՝ ամեն ինչ Ռուսաստանի վրա բարդելն է։ Ինչը և Փաշինյանը հերթական անգամ փորձել է անել իտալացի լրագրողների հետ սկանդալային հարցազրույցում, միաժամանակ օգտվելով պահից, որպեսզի Մոսկվային արդյունավետ թափահարել ձեռքը, թեկուզ խորհրդանշորեն։ Միաժամանակ լուրեր եկան, որ Հայաստանը պատրաստվում է մասնակցել ԱՄՆ-ի հետ համատեղ զորավարժություններին, ընդ որում ոչ թե ինչ-որ տեղ, այլ ռուսների քթի տակ՝ Հայաստանի տարածքում։

Փաշինյանի գործողություններն առաջացրել են Կրեմլի սուր արձագանքը։ Նախ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովն հայտարարեց, որ Ռուսաստանը չի հեռանա Հայաստանից, իսկ հետո արտաքին քաղաքական գերատեսչության խոսնակ Մարիա Զախարովան բավականին կոպիտ տրորեց Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանին։ Սակայն նա ինքն է մեղավոր՝ Զախարովային անվանելով «քարտուղարուհի»՝ հրաժարվելով ըստ էության պատասխանել իր հասցեին հնչեցրած կծու խոսքերին։ Այդ ժամանակ Զախարովան դիպել է Սիմոնյանի կուլտուրական մակարդակին և աշխարհի բոլոր քարտուղարուհիներին կոչ է արել չնեղանալ այդ խղճալիից («խղճալի» բառն իրենը չէ, սա հեղինակի զգացումն է): Եվ նա նաև հավելել է, որ ճիշտ չի լինի Սիմոնյանին պրոյեկտել ողջ հայ ժողովրդի վրա։ Նա, այդ ժողովուրդը, մեջբերում եմ, «իմաստուն, բազմաչարչար և սիրող է»։ Տեղ հասանք։ Կարծես թե պատմության մեջ առաջին անգամ հայերի «բազմաչարչարությունը» խարազանում են ոչ թե ադրբեջանցիները, այլ նրանց ռազմավարական դաշնակիցը՝ ռուսները, և այն էլ նման մակարդակով։ Առավել ևս, այս մակդիրում, ցանկության դեպքում, կարելի է լսել սպառնալիքի նոտա...

Ընդհանրապես և ամբողջությամբ ընդունված է համարել, որ Երևանը Մոսկվայից հեռանալու տեղ չունի, որ, իբր, տնտեսական կապերը, ավելի ճիշտ՝ սանձերը այնքան ամուր են, իսկ Ռուսաստանի ռազմական ներկայությունը Հայաստանում այնքան անհրաժեշտ է, որ այս բոլոր խոսակցությունները անլուրջ են թվում։ Բայց սա արդյո՞ք նշանակում է, որ Մոսկվան այնքան է ներքաշվել այդ նվերների մեջ, որ թույլ է տալիս երևանցիներին անարգանքով խոսել իրենց ԱԳՆ ներկայացուցչի մասին: Ես իսկապես չեմ հավատում դրան: Ինչի՞ համար է դա արվել: Սա ի՞նչ խորամանկ ծրագիր է։ Պատասխանը ավելի շուտ նրանում է, որ Ռուսաստանը, լինելով ի տարբերություն Հայաստանի պետություն, ամենայն հավանականությամբ նախընտրում է պատասխանել, երբ գա դրա ժամանակը, և նյարդային չարձագանքել ամեն դրվագին։ Առավել ևս,որ նրան առայժմ ամեն ինչ ձեռք է տալիս՝ ոչ ոք ռուսական պետական ընկերություններին չի խնդրում լքել շուկան, իսկ Գյումրիի ռազմաբազան ինչպես եղել է, այնպես էլ մնում է։ Թեև հնարավոր է, որ սա ընդամենը անդորր է փոթորկից առաջ...

Մյուս ընդհանուր վայրը՝ համարել, որ Ղարաբաղը խայծ է, որի վրա Մոսկվան պահում է Հայաստանին։ Եվ եթե Հայաստանը հրաժարվի Ղարաբաղին Ադրբեջանին ինտեգրվելու թույլ չտալու մտքից, ապա Մոսկվան կկորցնի Երեւանի վրա ճնշում գործադրելու իր հիմնական լծակը։ Այս թեզը չափազանց վիճահարույց է։

Այդ ի՞նչ պատճառով ռուսները կհեռանան Հայաստանից, նույնիսկ Ղարաբաղի հայ համայնքի Ադրբեջանի կազմում վերաինտեգրումից և ՌԽՔ-ի դուրս գալուց հետո: Այո, նրանք, անշուշտ, կկորցնեն իրենց հիմնական խայծը, բայց ամենևին ոչ միակը։ Ավելի շուտ, ընդհակառակը, կորցնելով կեռիկներից մեկը, Մոսկվան էլ ավելի ամուր կկառչի մնացածներից։ Ենթադրենք, կորցնելով ղարաբաղյան թեւը, հայերը ազատագրված անձնակազմին կուղարկեն իրենց սահմանները և վերջապես կկարողանան պաշտպանել նրանց։ Բայց հարցը չէ որ միայն սահմանների մասին չէ, այլ ի դեմս Թուրքիայի «էկզիստենցիալ վտանգից» և այն վախից, որ հայերն այդքան շուտ չեն ազատվի՝ պաշտպանվելու մեջ է։ Նույնիսկ եթե հրաժարվեն «միացում» գաղափարից: Ավելի շուտ ընդհակառակը, նրանց բոլոր վախերը միայն կուժեղանան։ Էլ չասած տնտեսական կապերի ամբողջ համալիրի մասին, որը չի կարելի միանգամից քանդել։ Այո և ՀԱՊԿ-ից դուրս գալը... սա դժվար թե այդքան պարզ ընթացակարգ լինի։ Թե՞ նրանք հույս ունեն, որ կարող են այդպես արագ ռուսներին փոխարինել ֆրանսիացիներով։

Չափազանց շատ հարցեր կան ինչպես բուն Հայաստանի մոտ, այնպես էլ նրան ուղղված։ Ինչպես ասում են, անձնական կարգավիճակը՝ «ամեն ինչ բարդ է»։

Մի բան բացարձակապես պարզ է. ինչ էլ անի Փաշինյանը, նրա համար գլխավորը իշխանությունը պահպանելն է։ Մյուս բոլոր գաղափարականացված սխեմաները պետք է ընկալվեն որպես այդ հիմնական նպատակին հասնելու գործիք։ Նրան պետք էր գալ իշխանության՝ և նա խաղաց արևմտյան խաղաքարտը: Նա գիտեր, որ Բաքուն մտադիր է ուժով վերադարձնել Ղարաբաղը, և այդ պայմաններում նա նախընտրեց ոչ թե գնալ խաղաղության, այլ իշխանության զոհասեղանին դնել հազարավոր հայ զինվորներին՝ այդպես նրա համար հեշտ էր արդարացնել «միացումի» անկումը: Եվ հիմա, երբ «Երկաթե բռունցքի» երթից զեփյուռը կրկին թափանցել է Հայաստանի բարձունքները, Փաշինյանի ընկերները գրգռում են սյուզերանին, որպեսզի նրա ոչ բարի արձագանքի ֆոնին հնարավոր լինի հատկապես նրան վերագրեն հերթական ռազմական ֆիասկոն։ Այնպես որ, Փաշինյանը հիմա աչքերը կկոցում է է 44 - 2.0-ի ակնկալիքով, շատ հուսալով, որ դա կգա Երևանի ավագանիում իր թեկնածուի հաղթանակից հետո։

Նման աննախանձելի վիճակում էլ մենք և նրանք կթողնենք, ենթադրելով, սակայն, որ Բաքվի հարվածը, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի, կհասցնի այնտեղ, որտեղ անհրաժեշտ կհամարի և երբ անհրաժեշտ կհամարի։

P.S. Հայերը սպասում են ամպրոպի։ Եվ այս անհանգիստ ակնկալիքի մեջ ԵՄ առաքելության ներկայացուցիչները թափառում են անհանգիստ արջերի պես։