ԵԱՀԿ-ն «արթնացել է» և ձգտում է հաշտեցնել Բաքվին և Երևանին
Երկրորդ շանսը չի լինի

Վերլուծություն  02 Դեկտեմբերի 2023 - 18:22

Ըստ երևույթին, երբեմնի հեղինակավոր Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունը (ԵԱՀԿ) նորից փորձում է իր վրա փորձել Հարավային Կովկասում «խաղաղարարի» դերը։ Ինչպես արդեն հաղորդվել է, նախօրեին ԵԱՀԿ գործող նախագահ և Հյուսիսային Մակեդոնիայի ԱԳՆ ղեկավար Բույար Օսմանին հանդես է եկել՝ Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղ պայմանագրի կնքմանն ուղղված երկխոսությանը աջակցությամբ։ «Նախագահությունը աջակցում է՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ պայմանագրի ձեռքբերմանն ուղղված քաղաքական գործընթացի շարունակմանը», - ասել է նա Սկոպյեում կազմակերպության արտաքին գործերի նախարարների նիստում՝ հավելելով, որ ԵԱՀԿ-ն հարթակ է առաջարկում տարածաշրջանի երկրների միջև «կառուցողական երկխոսության» համար։

Անմիջապես վերապահենք, որ ԵԱՀԿ-ի նման բնույթի խաղաղապահ հայտարարությունները, որպես կանոն, հնչում են միայն դեկլարատիվ մակարդակով, և հեռու են գործնական իրականացումից։ Այսպես, բառացիօրեն անցյալ ամիս (2023թ. նոյեմբեր) այն մասին, որ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղ պայմանագրի համար անհրաժեշտ է կառուցողականություն, ասվել է նաև՝ ԵԱՀԿ Խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Պիա Կաումի (Ֆինլանդիա) և Հարավային Կովկասի հարցերով հատուկ բանագնաց Կարի-Հենրիքսենի (Նորվեգիա) Ադրբեջան այցի հետ կապված այս կազմակերպության հայտարարության մեջ:

Սակայն հայտարարությունը հայտարարություն, բայց իրականությունը նրանում է, որ ներկայիս իրավիճակում ԵԱՀԿ-ի «կառուցողականության» և այլ պայմանականությունների մասին ԵԱՀԿ-ի կոչերը կորցրել են իրենց արդիականությունը։ Այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը լիովին վերականգնեց իր տարածքային ամբողջականությունը՝ իր օրինական վերահսկողության տակ վերադարձնելով Հայաստանի կողմից օկուպացված Ղարաբաղը՝ իրավիճակը Հարավային Կովկասում արմատապես փոխվել է հօգուտ Բաքվի։ Ադրբեջանն ինքնուրույն է լուծել ղարաբաղյան հակամարտությունը և ինչպես նաև ինքնուրույն է առաջ քաշում տարածաշրջանում խաղաղության օրակարգ՝ հակառակ Հայաստանի և նրա արևմտյան հովանավորների քաղաքականության։ Եվ արդեն հաստատ ԵԱՀԿ-ի միջնորդության կարիքը չունի։ Բաքուն կոչերի կամ խորհուրդների կարիք չունի մի կազմակերպության կողմից, որն իրեն վաղուց վարկաբեկել է անգործության արդյունքում, այդ թվում նաև մոռացության մատնված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափում, որը ձևավորվել էր իբր հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը լուծելու համար։ Մինչ վերջերս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ապակառուցողական գործունեության մասին բազմիցս ասվել և գրվել է, ուստի, հավանաբար, ավելորդ է այս առնչությամբ նորից կրկնել։ Բայց իրականությունը այնպիսին է, որ Ադրբեջանը, իրոք շուրջ երեսուն տարվա հայկական օկուպացիայի ընթացքում համբերատար հույս էր դնում ԵԱՀԿ-ի ինստիտուցիոնալ աջակցության վրա, որպեսզի ղարաբաղյան խնդիրը լուծի խաղաղ ճանապարհով, բայց այդպես էլ չստացավ: Իսկ ահա, հիմա ԵԱՀԿ-ն, այսպես ասած, «արթնացել է», ինչը նրա նկատմամբ մի շարք հարցեր է առաջացնում։ Օրինակ, ինչո՞ւ ԵԱՀԿ-ն կառուցողականության կոչ չէր անում Հայաստանին, երբ նա օկուպացրել էր ադրբեջանական տարածքները։ Ինչո՞ւ ԵԱՀԿ-ն կույր ու խուլ էր, երբ Հայաստանը էթնիկ զտումներ էր անցկացնում Ղարաբաղում, Խոջալիում ցեղասպանություն իրականացնելով։ Ինչո՞ւ ԵԱՀԿ-ն չստիպեց Հայաստանին կատարել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չորս բանաձեւերը։ Եվ վերջապես, ինչո՞ւ ԵԱՀԿ գլխավոր գրասենյակի մոտ հարցեր չծագեցին այդ նույն Մինսկի խմբին՝ իր բացարձակ անգործունակության համար, երբ նրա համանախագահները վերածվել էին մեր տարածաշրջանում սովորական զբոսաշրջիկների։

Սրանք՝ այս ամորֆ կազմակերպության հարցերի միայն մի մասն են, թեև կասկածի ենթակա չէ, որ դրանցից ոչ մեկին այս կառույցը չի կարող խելացի պատասխան տալ։ Այնուամենայնիվ այնտեղ պետք է հասկանան, որ Ադրբեջանին պետք չէ ոչ միայն ԵԱՀԿ-ի պոպուլիստական «խաղաղապահություն», այլ նաև միջազգային այլ կառույցների, որոնք ադրբեջանական տարածքների օկուպացիայի 26 տարիների ընթացքում պահապանել են հանցավոր լռություն կամ մեզ ցուցադրել են Արևմուտքի երկակի չափանիշներ։

Ի դեպ, այս տրամաբանության մեջ տեղավորվում են այդ թվում նաև Շվեդիայի ԱԳՆ ղեկավար Անն Լինդի հայտարարությունները, որոնք նրա կողմից հնչել են 2021 թվականի նոյեմբերին՝ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ բանակցություններում այն մասին, որ ԵԱՀԿ-ն իբր օգտագործում է բոլոր առկա գործիքները Բաքվի և Երևանի միջև հակամարտությունը լուծելու համար։

«Մենք փորձում ենք օգտագործել բոլոր գործիքները, որոնք մեզ հասանելի են այս հակամարտությունը կարգավորելու համար», - հայտատարել է Լինդը:

Ի՞նչ կոնկրետ գործիքներ (ակնհայտորեն՝ ազդեցությունների) է նկատի ունեցել ԵԱՀԿ-ի այդ ժամանակվա նախագահը։ Միգուցե, ԵԱՀԿ-ն փորձում էր ստիպե՞լ Հայաստանին դուրս բերել իր զորքերը Ղարաբաղի «գորշ գոտուց»։ Թե՞ ԵԱՀԿ-ն Հայաստանին կոչ էր արել չարգելափակել խաղաղ գործընթացը։ Իհարկե ոչ։ Այդ ողջ եվրոպական շաղակրատաքն ուղղված էր միայն նրան, որպեսզի հիմնավորել իր անարդյունավետությունը կոնֆլիկտային իրավիճակների լուծման գործում։ Այս համատեքստում պետք է դիտարկել Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովի քննադատությունը ԵԱՀԿ-ի հասցեին, որը հնչեցվել է նրա կողմից՝ Սկոպյեում ԵԱՀԿ ԱԳՆ խորհրդի նիստում։ Ինչպես հայտարարել է Բայրամովը, ԵԱՀԿ-ն եղել է միակ կազմակերպությունը, որին հանձնարարված էր վերացնել Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի ագրեսիայի հետեւանքները։ Բայց ԵԱՀԿ-ն բաց թողեց լուծման մաս լինելու հնարավորությունը:

«Տարիների ընթացքում այն անարդյունավետ եղավ Հայաստանի լայնածավալ անօրինական գործողությունները վերացնելու հարցում»,- ասել է Բայրամովը։ - Ընդհակառակը, մեր օրինական կոչերը անտեսելու պրակտիկան, և ադրբեջանական հողերի օկուպացման ստատուս-քվոյի նկատմամբ հանդուրժողականությունը ավելի էին ոգեշնչում Հայաստանին։ Իրականությունն այն է, որ Հայաստանը ձգտել է ժամանակ շահել ռեւանշի համար՝ դրանով հանդերձ Ադրբեջանում պահելով ծանր հարձակողական զինատեսակներով հագեցած 10 հազարանոց բանակ։ Սա իրենից ներկայացնում է իր ստանձնած պարտավորությունների կոպիտ խախտում է: Ոչ մի պետություն չի հանդուրժի նման անօրինական ներկայությունը իր հողում, և Ադրբեջանը բացառություն չդարձավ»։

Ահա դա է՝ դաժան իրականության արձանագրում, ԵԱՀԿ-ի անիմաստության հաստատում։ Բաքուն նրան երկրորդ շանս չի տա։ Եվ ԵԱՀԿ խաղաղարարի դափնիները արդեն հաստատ, չեն լինելու...

Caliber.Az

Դիտումներ: 130