Անկոտրումություն և հարմարվողություն Նման տարբեր հարևաններ

Օրերս Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Շալվա Պապուաշվիլին արել է շատ ուշագրավ հայտարարություն, ասելով հետևալը. «Երբ մենք խոսում ենք եվրաինտեգրման մասին, ապա այստեղ կա նաև ակնկալիք և պահանջ, որ Վրաստանը հնարավորինս մոտենա ԵՄ-ի արտաքին քաղաքականության այն ուղղություններին, որը ենթադրում է պատժամիջոցներ, այդ թվում նաև պատժամիջոցներ Ռուսաստանի նկատմամբ։ Մենք այստեղ հայտարարում ենք, որ չենք կարող այս երկրի խաղաղ զարգացումը զոհաբերել մեր եվրոպական կուրսին»։

Անձամբ ես խորը համակրանք ունեմ Վրաստանի և նրա ժողովրդի նկատմամբ և կանգնած եմ «ինչ լավ է Վրաստանի համար, այն լավ է նաև Ադրբեջանի համար» դիրքորոշմանը և «թող ամեն ինչ ձևավորվի այնպես, որ լավ լինի Վրաստանի և նրա ժողովրդի համար»։ Վրաստանի իշխանություններն ու ժողովուրդը, ըստ երևույթին, չեն ուզում զիջել իրենց ինքնիշխանությունը և չեն մոռանում, որ այդ նույն ԵՄ-ն, որը հիմա Վրաստանից պահանջում է միանալ Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներին՝ 2008-ի օգոստոսյան պատերազմի ժամանակ մատն անգամ չի շարժել նրա համար, որպեսզի օգնել այդ փոքր երկրին, սահմանափակվելով հումանիզմի, միջազգային իրավունքի և տարածքային ամբողջականության մասին աղոտ մրմնջանքով: Այդ ժամանակ, 2008 թվականին, ԵՄ-ն ոչ մի օգնություն չցուցաբերեց վրացիներին։ Վրաստանը եզրակացություն է արել. չարժե հավատալ Բրյուսելի խոսքերին։ Բացի այդ, Վրաստանի հասցեին Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցները շրջանցելու մեղադրանքներից ոչ մեկը չի հաստատվել։ Այո և մեծ հաշվով, աշխարհում բոլորը հիանալի հասկանում են, որ պատժամիջոցները, որոնք սահմանում են արևմտյան երկրները, սահմանվում են միայն այնքանով, որքանով այդ պատժամիջոցներն ինքնին վնաս չեն հասցնում իրենց։ Կարող եմ մի փոքր օրինակ բերել: Ռուսաստանը հանդիսանում է Լատվիայի հիմնական առևտրային գործընկերը Եվրամիության սահմաններից դուրս, և Ռուսաստանի հետ Լատվիայի ապրանքաշրջանառությունը 2024 թվականի առաջին եռամսյակի արդյունքներով կազմել է 468 միլիոն եվրո։ Իսկ 2023 թվականի օգոստոսի տվյալներով՝ Լատվիան կես տարվա ընթացքում ավելի քան 65 միլիոն եվրո գումարի վիսկի է արտահանել Ռուսաստան։ Մի խոսքով, «պատերազմը առևտրին խոչընդոտ չէ» և «բոլորը ձևացնում են, որ ձևացրել են»։

Անձամբ ինձ մոտ հարգանք են ներշնչում հումորի զգացումով մարդիկ, նրանց միշտ հաճելի է լսելը, և նրանց հետ միշտ հաճելի է զրուցել, իսկ եթե հումորի զգացմունքին խառնված է առողջ հեգնանքը՝ բոլորովին լավ է ստացվում։ Գնահատեք Վրաստանի խորհրդարանի խոսնակի խոսքերը. «Չգիտես ինչու բոլորը կարծում են, որ ցանկացած մարդ, ով այս երկրում կերել է 20 խինկալի և երկու խաչապուրի՝ գիտի Վրաստանի մասին և պետք է խոսի Վրաստանի մասին», որից հետո հավելել է, որ «դա պարադոքս է, երբ Արեւմտյան դիվանագետները կամ քաղաքական գործիչները Վրաստանի իշխանությունների հետ խոսում են վրաց ժողովրդի անունից»: Նախ, դա պարզապես գեղեցիկ է, ինչպես ասել է մի գրական հերոսը, իսկ երկրորդը՝ երկրորդը, այս կամ այն ժողովրդի խոհանոցին ծանոթությունը չի նշանակում նրա շահերի հասկացություն և, իհարկե, առավել ևս իրավունք չի տալիս խոսել նրա ժողովրդի անունից: Ի դեպ, 20 խինկալի և 2 խաչապուրի՝ լուրջ բան են, հարգում եմ, ոչ բոլորն են կարողանում, բայց, այնուամենայնիվ, դա պարտավորեցնում է հյուրընկալ տանտերերին շնորհակալություն հայտնել հյուրասիրության համար, բայց որևէ հատուկ իրավունք կամ լիազորություն չի տալիս։ Դու կերե՞լ ես, բարի մարդ։ Դե, դա հիանալի է, գնա Աստված քեզ հետ, վերադարձիր, երբ հրավիրենք, միայն թե շատ մի պատկերացրու քո մասին, հյուրընկալությունը՝ մեր տարածաշրջանում ապրող բոլոր ժողովուրդների ընդհանուր հատկանիշն է, այլ ամենևին էլ քեզ համար ինչ-որ բացառիկ իրավունքների և արժանապատվության ճանաչում։

Իմ կարծիքով, վրացական իշխանությունների դիրքորոշումը՝ ազգային շահերի հետևողական պաշտպանությունն է, և նրանք չեն պատրաստվում ի վնաս իրենց որևէ բան անել Բրյուսելին կամ Վաշինգտոնին հաճոյանալու համար։ Այդ մասին, ի դեպ, լավ է ասել Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Իլյա Դարչիաշվիլիի հետ հանդիպման ժամանակ նրա հունգարացի գործընկեր Պետեր Սիյարտոն. «Վրաստանում կա կառավարություն, որը պաշտպանում է ընտանիքներին, ավանդական ընտանիքի մոդելը, և ընդունվել է համապատասխան օրենք։ Այդ պատճառով է Բրյուսելը քաղաքական և ֆինանսական պատժամիջոցներ սահմանել։ Բրյուսելը չի սիրում նրանց, ովքեր չեն պարում իր շվիի տակ, և գենդերային քարոզչության հակառակորդներին։ Բրյուսելի քաղաքական գործիչներն ու բյուրոկրատները ցանկանում են անհնարին դարձնել Վրաստանի հաջող ինտեգրումը Եվրոպայում»:

Հիմարներ, ինչպես ասում են՝ չկան, նրանք ընդհանրապես երկար չեն ապրում, և «հնազանդորեն արեք այն, ինչ մենք ձեզ ասենք, և այդ ժամանակ, միգուցե, քսան տարի հետո մենք ձեզ ընդունենք Եվրամիություն», - այլևս չի գործում: Ոչ ոք չի ուզում կրակից շագանակներ հանել, մանավանդ, եթե այդ շագանակները մեկ ուրիշն է ստանում։

Ի տարբերություն եղբայրական Վրաստանի, հեռու ոչ եղբայրական Հայաստանում այնպիսի տարրական բաներ, ինչպիսիք են՝ «ավելի լավ է նորմալ հարաբերություններ ունենալ հարևանների հետ, քան լինել գործիք օտար ձեռքերում», գործնականում չեն հասկանում և հասկանալ չեն ուզում։ Օրինակ, Հայաստանի խորհրդարանի նախկին խոսնակ և քաղաքական գիտությունների մի ամբողջ դոկտոր Տիգրան Թորոսյանը օրերս արտահայտել է բավականին խելամիտ միտք, որ «Հայաստանը վերածվել է պարզունակ բութ գործիքի իրենց աշխարհաքաղաքական շահեր ունեցող տարբեր ուժային կենտրոնների ձեռքում։ Այս ֆոնին պետք է ակնկալել նոր ցավալի կորուստներ, սա անխուսափելի է։ Հայաստանի իշխանությունները միջազգային ասպարեզում զբաղված են մի բանով՝ տերերի որոնումներով, նրանք մեկի մոտից վազում են դեպի երկրորդը, հետո երրորդը, հետո վերադառնում են առաջինի մոտ և այդպես անվերջ»:

«Մարդը հասկանում է, ի վերջո քաղաքագիտության դոկտոր է»,- մտածեցի ես, բայց անմիջապես հիասթափվեցի, քանի որ նախկին խոսնակը սկսել է սլանալ. «Ադրբեջանցիները բարբարոսներ են» «արցախցիները պետք է վերադառնան, որպեսզի կառուցեն իրենց պետությունը, ինքնորորշումը, հայկական կողմը պարտավոր է ակտիվություն դրսևորել միջազգային կազմակերպություններում և դատարաններում», - մի խոսքով, գիտակցության հոսք, որից ցնդում են անգամ Հայաստանի հովանավորները՝ հասկանալով, որ պարոն Թորոսյանի հնչեցրած ամեն ինչ՝ անիրագործելի ֆանտազիա է։ Ճիշտ է, իր բոցաշունչ ելույթի հենց վերջում քաղաքագիտության դոկտորը, այնուամենայնիվ արտահայտել է մի շատ խելամիտ միտք. «Եթե գործող իշխանությանը և հաջողվի հասնել խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը, ապա այս պայմանագիրը կդառնա Հայաստանի վերջնական կապիտուլյացիայի փաստագրական ձևակերպումը»:

Հենց նման ձևով։ Ընդ որում վերջնական կապիտուլյացիայի փաստագրական ձևակերպումը կլինի՝ Հայաստանի ցանկացած կառավարության կողմից ստորագրված խաղաղ պայմանագիրը։ Որովհետև հակառակ դեպքում ոչ մի պայմանագիր չի լինի, իսկ այդպես՝ հաջողություն նոր տերեր փնտրելու գործում։